4η Μάρτη: ημέρα-σταθμός για το εκπαιδευτικό κίνημα στην Καλιφόρνια και τις ΗΠΑ

(Με αφορμή την οικονομική κρίση, η πολιτεία της Καλιφόρνια τον περασμένο χρόνο ξεκίνησε περικοπές σε διάφορες κοινωνικές παροχές, πλήττοντας σοβαρά μεταξύ άλλων και τη δημόσια εκπαίδευση. Εργαζόμενοι και φοιτητές έχουν ξεκινήσει έναν δύσκολο αγώνα ενάντια στην περαιτέρω ιδιωτικοποίηση της παιδείας).

Η 4η του Μάρτη ξεπήδησε σαν ημέρα απεργίας και πολύμορφης δράσης για τη δημόσια παιδεία τον περασμένο Οκτώβριο. Ήταν η κύρια απόφαση που πήραν εργαζόμενοι και φοιτητές όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης από όλη την Καλιφόρνια στο συνέδριο-συνέλευση που συγκάλεσαν οι φοιτητές και εργαζόμενοι του πανεπιστημίου του Βerkeley. Τους επόμενους μήνες, ανοιχτές επιτροπές για την οργάνωση διαδηλώσεων, απεργιών και άλλων δραστηριοτήτων δημιουργήθηκαν σε πολλά πανεπιστήμια, γυμνάσια και λύκεια, καθώς και σε επίπεδο πόλεων. Μετά τις χειμερινές διακοπές, η ημερομηνία είχε πλέον απλωθεί πέρα από τα σύνορα της Καλιφόρνια και των Ηνωμένων Πολιτειών. Πανεπιστήμια στη Νέα Υόρκη, στο Μίσιγκαν, στην Πορτογαλία οργάνωναν κινήσεις αλληλεγγύης, Ιάπωνες φοιτητές ήρθαν στο Berkeley, ενώ δεκάδες γράμματα συμπαράστασης έφταναν από συλλόγους και οργανώσεις από όλο τον κόσμο.

Κανείς δεν έχει πλήρη εικόνα του τι έγινε στις 4 του Μάρτη. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν υπήρχε πόλη σε ολόκληρη την Καλιφόρνια που δεν κατάλαβε ότι κάτι συμβαίνει στον τομέα της παιδείας. Φοιτητές και μαθητές έκαναν αποχή σε πολλά πανεπιστήμια και σχολεία (σε κάποια μάλιστα εμποδίστηκε άμεσα η διεξαγωγή των μαθημάτων), πορείες και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας έγιναν σε όλες τις πόλεις, σε κάποιες περιπτώσεις με ριζοσπαστικά-συγκρουσιακά χαρακτηριστικά. Ίσως αυτά να ακούγονται συνηθισμένα στον Έλληνα αναγνώστη, αλλά η εμπειρία αυτή ήταν πρωτόγνωρη εδώ, τουλάχιστον για τους νέους.

Στο πανεπιστήμιο του Berkeley, πολλοί μεταπτυχιακοί φοιτητές ακύρωσαν εργαστήρια και μαθήματα για εκείνη τη μέρα, κάνοντας άτυπη απεργία (το σωματείο δεν επιτρέπεται να απεργήσει παρά μόνο σε περίοδο διαπραγματεύσεων για νέα συλλογική σύμβαση, όπως και η συντριπτική πλειοψηφία των σωματείων στις ΗΠΑ). Από τις 7 το πρωί, φοιτητές και εργαζόμενοι σχημάτισαν γραμμές με πικέτες στις εισόδους του πανεπιστημίου, ενώ έφραξαν εντελώς την κεντρική πύλη. Στις 12 το μεσημέρι εκατοντάδες φοιτητές σταμάτησαν την κυκλοφορία μπροστά στην είσοδο του πανεπιστημίου και μετά από μια σύντομη συγκέντρωση, ξεκίνησε η πορεία προς το κέντρο του Oakland. Οι συμμετέχοντες αυξήθηκαν γρήγορα και η πορεία σύντομα κατέλαβε όλη τη λεωφόρο. Πρέπει να σημειωθεί ότι η πορεία δεν είχε άδεια από την αστυνομία του Berkeley και άρα τυπικά ήταν παράνομη. Παρ' όλ' αυτά, η μεγάλη συμμετοχή του κόσμου αποθάρρυνε την επέμβαση της αστυνομίας, η οποία ήταν διακριτική και περιορίστηκε στο να ελέγχει την κυκλοφορία. Η ατμόσφαιρα ήταν μαχητική αλλά και πανηγυρική, συνθήματα φωνάζονταν συνέχεια, ενώ περαστικοί και κάτοικοι έδειχναν φανερά τη συμπαράστασή τους στους διαδηλωτές. Μερικά σχολεία της περιοχής που έκαναν αποχή ενώθηκαν με την πορεία, η οποία αριθμούσε πλέον περίπου 1500 άτομα. Στην κεντρική πλατεία του Oakland πραγματοποιήθηκε μεγάλη συγκέντρωση μαθητών, φοιτητών και δασκάλων, όπου και κατέληξαν 3 πορείες από γειτονικές πόλεις. Το συλλαλητήριο κράτησε μέχρι τις 4 το απόγευμα, ενώ πολλοί μετά πήγαν στο San Francisco. Μετά το τέλος του συλλαλητηρίου στο Oakland, μια ομάδα 200 περίπου διαδηλωτών, με κυρίαρχη μια ομάδα αναρχικών από το Berkeley, προσπάθησε να σταματήσει την κυκλοφορία στην εθνική οδό. Η αστυνομία επιτέθηκε με γκλομπ και συνέλαβε 150 άτομα, ενώ ένας 15χρονος προσπαθώντας να ξεφύγει έπεσε από τον ανισόπεδο κόμβο στο δρόμο με αποτέλεσμα να τραυματιστεί σοβαρά.

Το συλλαλητήριο στο San Francisco ξεκίνησε από το μεσημέρι και κράτησε μέχρι τις 7 το απόγευμα, συγκεντρώνοντας πάνω από 10.000 διαδηλωτές. Στο Davis, 300 περίπου άτομα προσπάθησαν να φράξουν την εθνική οδό. Ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις επιτέθηκαν με πλαστικές σφαίρες και σπρέι πιπεριού, χτύπησαν διαδηλωτές με γκλομπς και συνέλαβαν μία φοιτήτρια, την οποία ξυλοκόπησαν και έσυραν στο έδαφος. Η φοιτήτρια αφέθηκε ελεύθερη με ένα πρόστιμο μετά από την επίμονη άρνηση των διαδηλωτών να αποχωρήσουν. Στη Santa Cruz, εκατοντάδες φοιτητές απέκλεισαν τις εισόδους του πανεπιστημίου, με αποτέλεσμα η διοίκηση να ανακοινώσει διακοπή της λειτουργίας για "λόγους ασφαλείας". Στο πανεπιστήμιο του Milwaukee (Wisconsin) 16 φοιτητές συνελήφθησαν όταν προσπάθησαν να δώσουν ψήφισμα με τα αιτήματά τους στη διοίκηση, γεγονός που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Πορείες και συλλαλητήρια έγιναν και σε πολλές άλλες πόλεις (Sacramento, Los Angeles, Riverside, San Diego, New York, Washington).

Η 4η του Μάρτη είχε εντυπωσιακή επιτυχία παρ' όλες τις δύσκολες συνθήκες και τις συνεχείς προσπάθειες της διοίκησης των πανεπιστημίων και μερίδας των καθηγητών να εκτονώσουν την κατάσταση. Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι μια χούφτα ανθρώπων θα κατάφερναν να κάνουν μια συνέλευση 800 ατόμων από όλη την Καλιφόρνια συγκεντρώνοντας τα κομμάτια της κατακερματισμένης αμερικανικής Αριστεράς και ότι αυτή η προσπάθεια θα έπαιρνε διαστάσεις χιονοστιβάδας. Η μερίδα των φοιτητών και εργαζομένων που συμμετέχει ενεργά (αν και ακόμα μειοψηφία) νιώθει για πρώτη φορά την ισχύ των συλλογικών αγώνων, την αλληλεγγύη και τη συντροφικότητα και αποκτά πολύτιμη εμπειρία για το μέλλον. Χαρακτηριστική είναι και η ριζοσπαστικοποίηση των φοιτητών, όπως φάνηκε από την επιλογή πιο "μαχητικών" τακτικών. Σ' αυτό συνετέλεσε και το πρόσφατο κύμα ρατσιστικών ενεργειών (κρεμάλες και κουκούλες της Κου-Κλουξ-Κλαν στο San Diego, βανδαλισμός του γραφείου της ένωσης ομοφυλοφίλων στο Davis). Έτσι, ενώ στο Oakland η κατάληψη της εθνικής οδού έγινε κυρίως από αναρχικούς που αποκόπηκαν από το κύριο σώμα του συλλαλητηρίου, στην αντίστοιχη προσπάθεια στο Davis συμμετείχε ο κύριος όγκος της πορείας με διαδηλωτές από ένα ευρύ πολιτικό φάσμα. Τις προηγούμενες εβδομάδες στο πανεπιστήμιο του San Diego, οι αφροαμερικανοί φοιτητές είχαν καταλάβει το γραφείο του πρύτανη, ενώ διαμαρτυρίες αλληλεγγύης έγιναν και σε άλλα πανεπιστήμια.

Παρά την αναμφισβήτητη επιτυχία των πρόσφατων κινητοποιήσεων, υπάρχουν πολλά προβλήματα που πρέπει να ξεπεραστούν, ώστε το κίνημα να έχει ελπίδες έστω και για μικρές νίκες. Καταρχήν, οι πορείες και οι αποχές δεν κατάφεραν να κλιμακωθούν σε απεργίες που θα ασκούσαν πολύ εντονότερη πίεση και η συμμετοχή των εργαζομένων στις κινητοποιήσεις ήταν σχετικά μικρή. Οι συμβιβασμένες ηγεσίες των σωματείων σε συνδυασμό με διάφορους αντεργατικούς νόμους πρακτικά απαγορεύουν τις απεργίες. Η απεργία συμπαράστασης απαγορεύεται με νόμο, ενώ τα περισσότερα σωματεία αποποιούνται το δικαίωμά τους σε απεργία με κάθε συλλογική σύμβαση που υπογράφουν. Επίσης, δεν έχει καθιερωθεί ένας τρόπος λήψης συλλογικών αποφάσεων από ένα ευρύτερο στρώμα φοιτητών και εργαζομένων. Οι συνελεύσεις είναι ουσιαστικά μαζέματα αριστερών όλων των αποχρώσεων και δεν έχουν γενικότερη απήχηση. Έτσι, πολλοί φοιτητές λαμβάνουν μέρος στις διαμαρτυρίες, αλλά όχι και στη λήψη αποφάσεων. Τέλος, οι περισσότερες δυνάμεις της Αριστεράς αδυνατούν να προσφέρουν στο κίνημα πολιτική κατεύθυνση και στρατηγική και παίρνουν το μέρος της συμβιβασμένης ηγεσίας των σωματείων ενάντια στους εργαζόμενους ή προσπαθούν απλά να προβληθούν και να αυξήσουν τα μέλη τους τυχοδιωκτικά.

Για να χτίσουμε ένα κίνημα που θα μπορεί να παραμείνει ζωντανό και να νικήσει, είναι αναγκαίο να οργανωθούμε (εργαζόμενοι και φοιτητές) με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες και να συσπειρώσουμε όλους τους τομείς της εκπαίδευσης γύρω από πολιτικά αιτήματα και ένα συντονισμένο σχέδιο δράσης. Είναι επίσης σημαντικό να συνδεθούν τα αιτήματα από το χώρο της εκπαίδευσης με εργατικά αιτήματα, με τα ζητήματα κοινωνικής ασφάλισης και ιατρικών παροχών, καθώς και με το αντιπολεμικό κίνημα. Μ' αυτό τον προσανατολισμό, οι ανοιχτές επιτροπές θα συντονιστούν τοπικά στο τέλος του Μάρτη, ενώ το δεύτερο παμπολιτειακό συνέδριο-συνέλευση για τον καθορισμό αιτημάτων και επόμενων βημάτων θα γίνει στις 10 Απριλίου.