Προσυνεδριακός Διάλογος - Χρήστος Ψηλός

Γενική κριτική πάνω στις Θέσεις


Διάβασα (η αλήθεια είναι λίγο βιαστικά) τις θέσεις για την ενωτική συνδιάσκεψη και στάθηκα λίγο περισσότερο σε ορισμένα σημεία.


Παρατήρησα με ευχαρίστηση μια επιμονή και έναν ενθουσιασμό σε απόψεις που τα τελευταία 20 έως 30 χρόνια η απήχησή τους είχε σημειώσει υποχώρηση και στη γενικότερη αντίληψη της κοινωνίας αλλά και σε αυτούς που θέλουν να ονομάζονται αριστεροί. Διαπίστωσα επίσης μια τάση που θέλει να ξεκαθαρίσει και να εμβαθύνει στα ζητήματα με τα οποία καταπιάνεται.


Το κείμενο γενικώς μου θυμίζει (σίγουρα σε πιο επίκαιρη μορφή) θέσεις των ελληνικών πολιτικών ομάδων που από το 1956 και μετά κυρίως αντιτάχθηκαν στην προσπάθεια επιβολής αναθεωρητικών απόψεων (προς την πλευρά της συμφιλίωσης με τον καπιταλισμό) στο διεθνές αριστερό κίνημα (κυρίως της ΟΜΛΕ)


Σε μια προσπάθεια μιας πολύ μικρής συμβολής στην ανάπτυξη της προσπάθειας που κάνετε θα είχα να παρατηρήσω τα εξής:


Για τα ελληνικά δρώμενα


  • Το ΠΑΣΟΚ εξήγγειλε το 1974 (θέσεις 3ης Σεπτέμβρη) ότι λίγο πολύ θα υλοποιήσει το πρόγραμμα του ΕΑΜ και αυτό με ειρηνικό δρόμο και χωρίς να θίγει βασικά θέματα της κατάστασης (ιδιοκτησία, εκπροσώπηση κτλ). Λίγο πολύ έταξε σοσιαλισμό με ιδιοκτησία. Έτσι κατάφερε να πάρει με το μέρος του μεγάλα τμήματα του λαού (τους βόλευε μια χαρά , ανέκοψε το αριστερό ρεύμα που υπήρχε την εποχή εκείνη και κατάφερε αργότερα να του ανατεθεί η διακυβέρνηση της χώρας (η εξουσία είναι άλλο ζήτημα). Το γεγονός αυτό η ελληνική «αριστερά» το αποσιωπά γιατί δε θέλει να φανεί ότι υπήρχε και άλλος κληρονόμος του ΕΑΜ. Το ΠΑΣΟΚ φυσικά επαγγελόταν ένα θολό σοσιαλισμό χωρίς να προσδιορίσει το περιεχόμενό του (γιατί η «αριστερά» τί κάνει;) που στη συνέχεια διαμόρφωνε αυτό το περιεχόμενο σύμφωνα με το πως βόλευε η συγκυρία της στιγμής. Αυτή η θολότητα του τι εννοούμε Σοσιαλισμό (και στη συνέχεια κομμουνισμό) επιτρέπει στους κάθε λογής αριβιστές να σπεκουλάρουν.

 

Για τα διεθνή δρώμενα


  • Πολύ λιγότερο με ενδιαφέρουν από στρατηγική άποψη οι σχέσεις και οι αντιθέσεις μεταξύ των οργανωμένων κρατικών υποστάσεων και πολύ περισσότερο αυτό που γίνεται μέσα τους (η ταξική πάλη εξελίσσεται έτσι κι αλλιώς, πολλές φορές βουβά - πριν εκραγεί – και πολλές φορές δύσκολα παρατηρήσιμη από το μακρινό παρατηρητή). Αλήθεια πώς εξελίσσεται και σε ποιούς τομείς σήμερα στις ΗΠΑ; ¨είναι δυνατόν να έχει σταματήσει ή να είναι σε αναστολή;

  • Το βασικότερο ίσως πρόβλημα των οργανωμένων κοινωνιών είναι το γνωστό «τι θα παραχθεί, από ποιόν θα παραχθεί, με τι τρόπο θα παραχθεί, και για ποιόν θα παραχθεί δηλαδή πως θα διανεμηθεί» σύμφωνα πάντα με τις δυνατότητες της συγκεκριμένης εποχής. Αυτό γεννάει την ταξική πάλη. Εδώ το κείμενο πέρα από γενικές αναφορές παρουσιάζει αδυναμία (πως θα μπορούσε να είναι αλλιώς άλλωστε). Στο σημερινό κόσμο των γιγαντιαίων παραγωγικών σχημάτων (οι όροι πολυεθνικές ή υπερεθνικές εταιρίες δε νομίζω ότι αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα) που εκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε μεγάλους γεωγραφικούς χώρους (μερικά παγκόσμια) μέσα από πολυδαίδαλα εταιρικά σχήματα (θυγατρικές, holding trust, cartel κτλ) που κινητοποιούν γιγαντιαίους πόρους και εκατοντάδες χιλιάδες προσωπικό και κατέχουν γνώση (τεχνική, οργανωτική, διοικητική, χρηματοοικονομική κτλ) που ούτε και τα πιο καλά πανεπιστήμια και πολυτεχνεία δεν έχουν (φαρμακευτικές εταιρίες), η Αριστερά ή ότι θέλει να λέγεται αριστερά πολύ λίγο έχει σκύψει για να καταλάβει τι γίνεται και πως αυτούς τους σχηματισμούς θα τους βάλει να δουλέψουν για όφελος όλης της κοινωνίας στο Σοσιαλισμό που επαγγέλλεται.

  • Εάν σήμερα (με μαγικό υποθετικό τρόπο) παραδιδόταν η πλήρης κυριότητα, νομή, κατοχή και διαχείριση ενός από τους σχηματισμούς (BOEING, AIRBUS, NΟVARTIS, SIEMENS, BAYER, και εκατοντάδες άλλοι) στους εργαζόμενούς του θα κατέρρεε το πολύ σε κάποιες εβδομάδες αν όχι μέρες και αυτό όχι από την αντίδραση εξωτερικών παραγόντων αλλά από εσωτερικούς παράγοντες. Η παγκόσμια αριστερά έχει πλήρη αδυναμία να περιγράψει πως θα λειτουργούν (τεχνικά, οργανωτικά, διοικητικά κτλ) τέτοιοι παραγωγικοί σχηματισμοί και χωρίς αυτό σοσιαλισμός δεν μπορεί να υπάρξει. Εδώ έχασαν το παιχνίδι (ας μου επιτραπεί η έκφραση) οι σοβιετικοί και οι κινέζοι προλετάριοι. Αυτή είναι η πραγματικότητα του καπιταλισμού: Μπορεί να παράγει μαζικά πολυσύνθετα προϊόντα που ενσωματώνουν εξειδικευμένη γνώση. Όσο καιρό θα το καταφέρνει αυτό και δεν θα υπάρχει κάποιος που θα το κάνει καλύτερα θα στέκεται στα πόδια του.

  • Στις μέχρι σήμερα προσπάθειες εγκαθίδρυσης σοσιαλισμού εμφανίστηκε πολύ γρήγορα (και στον καπιταλισμό υπάρχει άλλωστε) το φαινόμενο της γραφειοκρατίας και αυτό τελικά τον οδήγησε στην κατάρρευση (για την ακρίβεια τα συμφέροντα αυτής της ομάδας ή τάξης ανθρώπων). Ποιοί οικονομικοί παράγοντες γεννούν το φαινόμενο; Είναι αναπόφευκτο; Πως δεν θα ξανασυμβεί: Πρέπει να απαντήσουμε σε αυτό. Αυτό περιμένει πολύς κόσμος για να πεισθεί ότι σε ενδεχόμενη νέα προσπάθεια δεν θα ξανασυμβεί ότι και στο παρελθόν.


Θέλω επιπλέον να σημειώσω πως η αδυναμία απάντησης στα ανωτέρω (η γνώση της αδυναμίας είναι δύναμις) καθόρισε το λιτό περιεχόμενο των κεφαλαίων 14 και 15 του κειμένου.


Θέλω επίσης να σημειώσω πως στην κοινωνία γύρω μας επικρατεί βαθιά η αστική ιδεολογία σε όλο το εποικοδόμημα και στις παραμικρότερες εκφράσεις και της προσωπικής ζωής του μεγαλύτερου μέρους των συνανθρώπων μας. Χωρίς ασταμάτητη και ανηλεή προσπάθεια να εκριζωθεί αυτή και να απελευθερώσουμε τις λαϊκές μάζες κυρίως αλλά και τους αστούς και τον εαυτό μας από τις επιδράσεις της δεν μπορεί δεν μπορεί να υπάρχει προχώρημα της κοινωνίας. Μικρό παράδειγμα ο θεσμός της οικογένειας και ότι απορρέει απ’ αυτόν, που για την αριστερά (παρά τα όσα έγραψε ο Engels πριν από 150 χρόνια) αποτελεί απαραβίαστο (ταμπού). Μα τα μισά βάσανα του κόσμου δεν πηγάζουν από τις αντιθέσεις που γεννά στις μέρες μας ο θεσμός; Μα δε βλέπουμε πως ουρλιάζει η κάθε λογής αντίδραση όταν πάει να συζητηθεί (έστω) κάτι γι’ αυτό;


Τέλος σαν πνευματική άσκηση και σε ενδυνάμωση των ανωτέρω θέλω να θέσω ένα ερώτημα που μπορεί να φαίνεται αστείο αλλά που από κάτω κρύβει έναν ιδεολογικό δράκο.

Γιατί πουθενά στον κόσμο (καπιταλιστικό, σοσιαλιστικό και ότι άλλο) δεν υπάρχουν στους δρόμους των πόλεων του (εκτός ίσως από ίχνη τυχαίων εξαιρέσεων) οπωροφόρα δέντρα ενώ θα ήταν τόσο ωραίο και διδακτικό για όλους τους κατοίκους και ιδιαίτερα για τα παιδιά; Και γιατί δεν το προτείνουμε εμείς;


Τι απαντάει η «Αριστερά» σε αυτό;

Το τι αστεία πράγματα λέχθηκαν κατά τις συνεδριάσεις για τον καταρτισμό του προγράμματος κάποιας Αριστερής Δημοτικής Παράταξης στο παρελθόν είναι ανεπανάληπτα.


Εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες της συνδιάσκεψης σας και στην προσπάθειά σας να γεννηθεί κάτι νέο.


Χρήστος Ψηλός

Βόρεια Προάστια Αθήνας