Το νεοελληνικό αστικό μπλοκ εξουσίας και οι σχέσεις εκκλησίας-κράτους

Μεγάλος θόρυβος γίνεται τις τελευταίες εβδομάδες στα ΜΜΕ. Τα αμαρτήματα της «ιεροσύνης», τα καπρίτσια και τα σκάνδαλα των δεσποτάδων, τα πάρε – δώσε με τη δικαστική εξουσία και τις μυστικές υπηρεσίες βγήκαν στον αέρα. Όλη η σήψη, η βρώμα και η δυσωδία της «αγιότητας» τους, βγήκε στην επιφάνεια.


Φυσικά, το ότι στον ανώτερο κλήρο κυριαρχεί η αδηφαγία και η πλεονεξία, ο δεσποτισμός και η αντιδημοκρατική επιβολή, είναι από καιρό πολύ καλά γνωστά στο μέσο πολίτη. Σε ένα όχι ευκαταφρόνητο τμήμα της κοινωνίας είναι επίσης καλά γνωστές οι αρνητικές επιπτώσεις από το στενό εναγκαλισμό κράτους – εκκλησίας που μένει αναλλοίωτος από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους ως τις μέρες μας.


Αυτό που γίνεται τώρα, με τα τηλεοπτικά σήριαλ και τις δημόσιες αποκαλύψεις δεν προσθέτει τίποτα στη γνώση μας για το βίο και την πολιτεία των «αγίων», ούτε έχει στόχο έναν πλήρη και ριζικό διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους. Πρόκειται απλά για ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών ανάμεσα στους εταίρους του αστικού μπλοκ εξουσίας, αναπόσπαστο τμήμα του οποίου αποτελεί και η εκκλησία. Θέλουν, μάλλον, να τακτοποιήσουν ορισμένες ενοχλητικές πλευρές του συμπλέγματος της εξουσίας τους που βρίσκονται σε κατάφωρη αντίθεση με τα σημερινά ευρωπαϊκά δεδομένα. Η αστική τάξη δεν φαίνεται πλέον διατεθειμένη να επιτρέψει στον πιστό της συνεταίρο, το παπαδαριό, να αναμειγνύεται και να συνδιαμορφώνει την πολιτική της, ιδιαίτερα σε ότι αφορά την εξωτερική της πολιτική και τις ευαίσθητες σχέσεις του ελληνικού καπιταλισμού με τα μεγάλα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Σχέσεις που απαιτούν ευελιξία για να μπορεί η ελληνική άρχουσα τάξη να εξυπηρετεί τα ιμπεριαλιστικά της συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή.


Σε όλη την ιστορία του νεοελληνικού κράτους, η εκκλησία ήταν στενά συνδεδεμένη μαζί του και η ανώτερη ιεραρχία της αποτέλεσε και αποτελεί έναν από τους ισχυρούς εταίρους του αστικοτσιφλικάδικου, αρχικά, και του αστικού, στη συνέχεια, μπλοκ εξουσίας. Η εκκλησία ήταν, μετά την επανάσταση του ’21 και ως τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, ο μεγαλύτερος τσιφλικάς στην Ελλάδα. Διέθετε μια τεράστια φεουδαρχική ιδιοκτησία γης που την «κληρονόμησε» από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Πάνω σ’ αυτή την υλική βάση οικοδομήθηκαν οι σχέσεις της με το αστικό κράτος και ο συνεταιρισμός της με την αστική τάξη στο κυρίαρχο μπλοκ εξουσίας.


Αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Το πιο αποτελεσματικό διαβατήριο για τη συμμετοχή της ιεραρχίας στο κυρίαρχο μπλοκ εξουσίας ήταν η δύναμη που διέθετε η θρησκεία με το να καλλιεργεί τη θρησκευτική δεισιδαιμονία και το σκοταδισμό, να ποδηγετεί τις λαϊκές μάζες, να εμποδίζει τη χειραφέτηση τους, να τις κρατά υποταγμένες και ανίκανες να αντιδράσουν στην εκμετάλλευση και την καταπίεση. Σε όλη την ιστορία του νεοελληνικού έθνους, η εκκλησία έβαλε την αντιδραστική της σφραγίδα και συμμετείχε ενεργά στην εκμετάλλευση και καταπίεση των λαϊκών μαζών. Βρισκόταν μόνιμα στην αντιδραστική πλευρά, ευλόγησε όλα τα φασιστικά πραξικοπήματα, καλωσόρισε τους ξένους κατακτητές, πήρε δραστήρια μέρος στα βασανιστήρια των δεσμωτών στα κολαστήρια της αστικής τάξης στον εμφύλιο και την μετεμφυλιακή περίοδο. Με όπλο το θρησκευτικό σκοταδισμό και το μίσος σε κάθε προοδευτική ιδέα και απελευθερωτική πράξη κέρδισε επάξια τη συμμετοχή της στην καμαρίλα του παλατιού και στα σαλόνια της «ανώτερης» ελληνικής κοινωνίας.


Και η αστική τάξη την αντάμειψε για τις υπηρεσίες που προσέφερε. Σε όλες τις αγροτικές μεταρρυθμίσεις της 2ης και 3ης δεκαετίας του 20ου αιώνα δεν διανοήθηκε να προχωρήσει στην ολοκληρωτική δήμευση της εκκλησιαστικής περιουσίας. Και στην τελευταία αγροτική μεταρρύθμιση του 1952, όπου παραμερίστηκαν όλα τα μισοφεουδαρχικά υπολείμματα, οι δεσποτάδες κράτησαν, με νόμο του κράτους, όλη την αγροτική γη που κατείχε η εκκλησία στην Αττική! Αυτή η αγροτική γη μετατράπηκε σε αστικά ακίνητα και μετέτρεψε την ιεραρχία σε μεγάλο καπιταλιστή.


Αυτό δείχνει πόσο ανάγκη είχε η αστική τάξη τη βοήθεια της εκκλησίας και εξηγεί γιατί ο Α. Παπανδρέου δεν θέλησε, ούτε μπόρεσε να επιβάλει μέχρι τέλους, ούτε και τα αυτονόητα για τις άλλες χώρες της τότε ΕΟΚ, όπως π.χ. τον πολιτικό γάμο ως υποχρεωτικό. Εξηγεί επίσης γιατί ο νυν πρωθυπουργός, Κ. Καραμανλής, έτρεχε πίσω από τον Χριστόδουλο και για μια – σημαντική – χούφτα ψήφους έσπευδε να υπογράψει για το περιβόητο πρόβλημα των ταυτοτήτων.


Η αστική τάξη σε όλη τη μέχρι τώρα ιστορία της δεν θέλησε και δεν μπόρεσε να προχωρήσει στο χωρισμό κράτους – εκκλησίας, ένα ζήτημα που όφειλε να ανήκει στα καθήκοντα της. Και αυτό το κατ’ εξοχήν αστικοδημοκρατικό πρόβλημα δεν θέλει και δεν μπορεί να το λύσει ριζικά ούτε τώρα ο ελληνικός καπιταλισμός που βρίσκεται στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο. Και τώρα, παρά το μεγάλο τηλεοπτικό θόρυβο, απλά θα τακτοποιηθούν ορισμένες πλευρές αυτών των σχέσεων που δεν συνάδουν με το ευρωπαϊκό συνταγματικό πλαίσιο.


Χωρισμός εκκλησίας – κράτους σημαίνει δύο απλές και καθαρές πράξεις :

1) να αφαιρεθεί από το παπαδαριό η υλική βάση πάνω στην οποία βασίζονται όλες οι ανομίες των παπάδων και οι πολιτικές τους φιλοδοξίες. Να δημευτεί δηλαδή όλη η κινητή και ακίνητη περιουσία της εκκλησίας και των ίδιων των δεσποτάδων.

2) να διακηρυχθεί και να κατοχυρωθεί νομικά ότι η θρησκεία αποτελεί ιδιωτική υπόθεση των πολιτών.


Σε αυτές τις απλές και καθαρές πράξεις δεν είναι διατεθειμένη να προχωρήσει η αστική τάξη της Ελλάδας και το κατ’ εξοχήν αστικοδημοκρατικό πρόβλημα του χωρισμού εκκλησίας – κράτους θα παραμείνει για να λυθεί από την εργατική επανάσταση. Μόνο η εργατική εξουσία είναι σε θέση :

  • να δημεύσει όλη την ακίνητη και κινητή περιουσία της εκκλησίας και των ίδιων των ιερωμένων

  • να καταργήσει κάθε δημοσιοϋπαλληλική σχέση των παπάδων και κάθε κρατική επιδότηση προς τις εκκλησιαστικές οργανώσεις

  • να ανακηρύξει τη θρησκεία σε αποκλειστικά ιδιωτική υπόθεση του πολίτη

  • να καταργήσει το μάθημα των θρησκευτικών από όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και να το αντικαταστήσει με το μάθημα της ιστορίας των θρησκειών. Να αφαιρέσει όλα τα θρησκευτικά σύμβολα από όλα τα κρατικά και σχολικά κτίρια

  • να κατοχυρώσει τον πολιτικό γάμο, την πολιτική κηδεία, την πολιτική ονοματοδοσία και να καταργήσει κάθε θρησκευτικό όρκο


Αυτός ο χωρισμός κράτους – εκκλησίας πρέπει να διαπερνά και σήμερα τα αιτήματα του εργατικού και λαϊκού κινήματος.


Με αυτή την πράξη η εργατική εξουσία θα δράσει απελευθερωτικά προς πολλές κατευθύνσεις. Θα απομακρύνει τις πλατιές λαϊκές μάζες από την διαβρωτική και υποδουλωτική επίδραση της αντεστραμμένης συνείδησης του κόσμου που καλλιεργεί η θρησκεία. Θα τις απαλλάξει από την οικονομική στήριξη της εκκλησίας και θα επιστρέψει στην κοινωνία τα αμύθητα πλούτη που η εκκλησία έχει ιδιοποιηθεί. Θα απελευθερώσει και όσους από τους σημερινούς ιερωμένους θέλουν πραγματικά να ασχοληθούν με την πνευματική καλλιέργεια, απαλλάσσοντας τους από κάθε κοσμική επιβολή και από κάθε καταπίεση των δεσποτάδων. Θα μπορούν ανενόχλητοι και πλήρως ελεύθεροι να καλλιεργούν την πνευματικότητα τους, ζώντας από τις ελεημοσύνες των πιστών, όπως έκαναν οι πρώτοι χριστιανοί. Τους άλλους, όσους επέλεξαν το επάγγελμα της ιεροσύνης για βιοποριστικούς και μόνο λόγους, θα τους εντάξει στην κοινωνική παραγωγή όπου θα μετατραπούν από κοινωνικά παράσιτα που είναι σήμερα, σε κοινωνικά χρήσιμους ανθρώπους, απελευθερώνοντας τους από τον παρασιτισμό και την μιζέρια.