Η μάχη του δημοψηφίσματος για το Ευρωσύνταγμα έληξε θετικά, με τη νίκη του «Όχι». Ακολούθησε η αμηχανία των αστικών επιτελείων σε όλη την Ευρώπη, το ναυάγιο της συνόδου της Ε.Ε., οι πυρετώδεις διαβουλεύσεις για τη διαμόρφωση νέου σχεδίου για την πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Το αποτέλεσμα αυτό είναι πιο σημαντικό από το «Όχι» των Δανών στη συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992, γιατί προέκυψε σε μια μεγάλη ιμπεριαλιστική δύναμη και από τις «ατμομηχανές» της Ε.Ε. Η κύρια σημασία του βρίσκεται στο ότι ανατρέπει μια παγιωμένη τα τελευταία χρόνια αντίληψη, τόσο στους «πάνω», όσο και στις καταπιεζόμενες τάξεις και στρώματα. Την αντίληψη ότι η διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι ένας ασταμάτητος οδοστρωτήρας που θα φτάσει ως το τέλος ότι και να γίνει. Μοιάζει, σαν ξαφνικά να είδαν όλοι μια νέα πραγματικότητα που όμως ήταν πάντα παρούσα.

Η διαδικασία επικύρωσης του Ευρωσυντάγματος μετά την αρνητική ψήφο σε Γαλλία και Ολλανδία, πλέον παγώνει. Το βρετανικό δημοψήφισμα αναβλήθηκε επ’ αόριστον, ενώ κυριαρχεί στις τάξεις του κεφαλαίου και των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων η εκτίμηση ότι το συγκεκριμένο κείμενο συνταγματικής συνθήκης είναι πλέον «άταφος νεκρός». Αυτό σημαίνει ότι είναι σχεδόν αδύνατο να επανέλθει το ίδιο κείμενο για επικύρωση και ότι θα πρέπει να περάσει ένα εύλογο χρονικό διάστημα προτού οι αστικές τάξεις ξεκινήσουν ένα νέο γύρο προσπαθειών για να πραγματοποιήσουν αυτό το στόχο. Οποιαδήποτε νέα προσπάθεια πάντως, ανεξάρτητα από το αν θα αφορά το ίδιο κείμενο ή ένα καινούργιο, θα έχει να αντιμετωπίσει μεγαλύτερες δυσκολίες σε σύγκριση με σήμερα. Το «δεδικασμένο» της λαϊκής απόρριψης του Ευρωσυντάγματος είναι σοβαρό εμπόδιο που για να το ξεπεράσει το ευρωπαϊκό κεφάλαιο πρέπει να ρίξει στη μάχη όλα του τα όπλα και με τη μεγαλύτερη δυνατή ένταση.

Το τσαλάκωμα της σιγουριάς του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, συμπληρώθηκε από μια νέα αυτοπεποίθηση των «κάτω». Τα ποσοστά του «Όχι» ανέβηκαν κατακόρυφα και στην Ολλανδία όπου το τελικό αποτέλεσμα ήταν συντριπτικό ενάντια στο Ευρωσύνταγμα (63 %), ενώ οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ενίσχυση της αρνητικής ψήφου σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Ακόμα και στην Ελλάδα, που η κυβέρνηση ούτε που καταδέχτηκε να συζητήσει την πιθανότητα για δημοψήφισμα, γκάλοπ που έγινε μετά το γαλλικό «Όχι» έδειξε προβάδισμα της αρνητικής ψήφου.

Μεγάλη σημασία έχει και το γεγονός ότι αυτή η νίκη προέκυψε μέσα από μια άνιση μάχη που έδωσαν οι δυνάμεις της Αριστεράς στη Γαλλία. Όσο και αν τα αστικά επιτελεία πασχίζουν να μουτζουρώσουν το «Όχι» των Γάλλων, θυμίζοντας ότι και ο Λεπέν ήταν ενάντια στο Ευρωσύνταγμα, η αλήθεια είναι ότι το κύριο βάρος της μάχης αυτής και τον πολιτικό τόνο, τον έδωσε η πλατιά συμμαχία της Αριστεράς. Απέναντί τους είχαν το σύνολο σχεδόν του πολιτικού και δημοσιογραφικού προσωπικού της αστικής τάξης, καθώς και μια ιδιότυπη διεθνή αστική συμμαχία, με άρθρα και εμφανίσεις αστών πολιτικών των χωρών της Ε.Ε. που καλούσαν τους Γάλλους να ψηφίσουν «Ναι».

Άξιο αναφοράς στοιχείο είναι και η ταξική σύνθεση των ψηφοφόρων των δύο πλευρών. Υπέρ του «Όχι» ψήφισαν σε συντριπτικά ποσοστά, μεσαία στρώματα που απειλούνται με προλεταριοποίηση (π.χ. αγρότες) και η πλειοψηφία της εργατικής τάξης, ενώ με το στρατόπεδο του «Ναι» συντάχθηκε σχεδόν το σύνολο της αστικής τάξης.

Αποδεικνύεται και μετά από αυτή την εξέλιξη και τα όσα την ακολούθησαν, ότι η διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης δεν είναι αντικειμενική, αλλά εξαρτάται από τον ταξικό συσχετισμό. Η εργατική τάξη της Ευρώπης μπορεί όχι μόνο να ανασχέσει και να ακυρώσει τις ευρωπαϊκές ντιρεκτίβες, αλλά μπορεί να καθυστερήσει ή και να ανατρέψει συνολικά το στόχο του ευρωπαϊκού κεφαλαίου για την «καπιταλιστική ολοκλήρωση» της Ευρώπης.

Το Γαλλικό «Όχι» και η Ελλάδα

Η πρώτη αντίδραση της αστικής τάξης στην Ελλάδα ήταν η καταστροφολογία. Κύριο θέμα στον αστικό τύπο ήταν τα κονδύλια που θα χάσει η Ελλάδα εξ΄ αιτίας του αποτελέσματος στο δημοψήφισμα. Ωστόσο, η κινδυνολογία των δημοσιογράφων δεν απέτρεψε την σημαντική ενίσχυση της αρνητικής στάσης απέναντι στην Ε.Ε., όπως έγινε και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.

Οι εργαζόμενοι πλέον καταλαβαίνουν ότι δεν υπάρχει κανένα κυβερνητικό μέτρο, καμία πολιτική κίνηση που να μην μπορεί να ανατραπεί, επειδή υλοποιεί οδηγίες της Ε.Ε. Το παραμύθι αυτό τελείωσε. Η αλλαγή αυτή στις συνειδήσεις των εργαζόμενων ήταν εμφανής και στην απεργία των τραπεζοϋπαλλήλων και ενίσχυσε αποφασιστικά τη συμμετοχή στην απεργία.

Το «Όχι» των Γάλλων έφερε σε δύσκολη θέση ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Για τα «μάτια του κόσμου», το ΠΑΣΟΚ είχε ψηφίσει υπέρ στην πρόταση να γίνει δημοψήφισμα και στην Ελλάδα, όμως είναι ολοφάνερο ότι – όπως και η ΝΔ – καμία διάθεση δεν είχε για κάτι τέτοιο. Και τα δύο κόμματα απέκρυψαν επιμελώς οποιαδήποτε πληροφορία για το Ευρωσύνταγμα που ψήφισαν και όχι άδικα.

Ψηφίζοντας το Ευρωσύνταγμα ΠΑΣΟΚ και ΝΔ ψήφισαν, μεταξύ άλλων:

- τη χωρίς περιορισμούς δράση του κεφαλαίου καθώς το κείμενο αναγόρευε σε υπέρτατο αγαθό την «άκρως ανταγωνιστική οικονομία της αγοράς».

- την αναγόρευση της ευρωπαϊκής επιτροπής σε ανώτατη διοίκηση με νομοθετικές, εκτελεστικές και δικαστικές εξουσίες, αντικαθιστώντας έτσι την όποια «δημοκρατική» διακυβέρνηση με ολιγομελή, αδιαφανή και διορισμένα όργανα.

- την κατοχύρωση του lock out σαν δικαιώματος της εργοδοσίας.

- τη μεταχείριση των εργαζομένων σαν αναλώσιμου εμπορεύματος χωρίς δικαιώματα.

- την συνταγματική κατοχύρωση των βρετανικών βάσεων στην Κύπρο σαν βρετανικό έδαφος.

Προς μεγάλη θλίψη της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα της Γαλλίας απάντησαν ΝΟΝ!