Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών (26 Ιουνίου)

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών (26 Ιουνίου)

 

Παγκόσμια ημέρα εξάλειψης των φυλετικών διακρίσεων, παγκόσμια ημέρα των μεταναστών, των προσφύγων, της γυναίκας, παγκόσμια ημέρα κοινωνικής δικαιοσύνης… Ημέρες που οι καπιταλιστές αφιέρωσαν στα δικαιώματα και τις ελευθερίες που οι ίδιοι καθημερινά συνθλίβουν. Φυσικά, η υποκρισία του αστικού μπλοκ εξουσίας δεν οφείλεται σε… τύψεις συνειδήσεως, αλλά στη μεθοδευμένη προσπάθεια του να ενσωματώσει και να εκφυλίσει αιτήματα, που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν την ανάπτυξη κινημάτων και τη δημιουργία ενός κοινωνικού μετώπου απειλητικού για την ίδια την ύπαρξη και την κυριαρχία του.

Έτσι, λοιπόν, καθιερώθηκε από την αστική ολιγαρχία (συγκεκριμένα από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ) το 1987 και η 26η Ιουνίου ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών και της Παράνομης Διακίνησής τους, διακηρύσσοντας τάχα την εναντίωση σ’ αυτή τη μάστιγα, που κάθε χρόνο στοιχίζει τη ζωή σε 7-8 χιλιάδες ανθρώπους σ’ όλη την Ευρώπη. Ποσοστιαία, το 3% των θανάτων ενηλίκων κάτω των 40 ετών οφείλεται στα ναρκωτικά. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΗΕ, ο αριθμός των χρηστών ναρκωτικών ουσιών παγκοσμίως φτάνει τα 436 εκατομμύρια. Το 1/10 του παγκόσμιου πληθυσμού ηλικίας 15-64 ετών κάνει συστηματική ή περιστασιακή χρήση ναρκωτικών.

Στην Ελλάδα, από τη δεκαετία του ’90 μέχρι σήμερα, έχουν τετραπλασιαστεί οι θάνατοι από ναρκωτικά σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ενώ στην υπόλοιπη χώρα έχουν εξαπλασιαστεί. Με βάση τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας, η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη πεντάδα στον ευρωπαϊκό κατάλογο με τα ποσοστά θανάτου νέων από ναρκωτικά. Για το 38% των θανάτων νέων κάτω των 25 ετών αυτή είναι η αιτία. Το δε ποσοστό των αιφνίδιων θανάτων σχετιζόμενων με χρήση ναρκωτικών είναι 7% για την Ελλάδα, έναντι του 3% της ΕΕ. Η Ελλάδα κατέχει άλλη μία θλιβερή πρωτιά, τους περισσότερους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών. Οι χρήστες οπιούχων ανέρχονται μεταξύ 20 και 60 χιλιάδων. Σε ολόκληρη την Ευρώπη τα τελευταία 5 χρόνια σημειώνεται ραγδαία άνοδος της τοξικομανίας, αύξηση των κατασχεθέντων ποσοτήτων ναρκωτικών ουσιών και μείωση της τιμής προσφοράς τους.

Το εμπόριο ναρκωτικών είναι το δεύτερο πιο επικερδές μετά το εμπόριο όπλων. Ο παγκόσμιος ετήσιος τζίρος από τη διακίνηση ναρκωτικών υπερβαίνει τα 500 δις δολάρια, ποσό μεγαλύτερο από το ΑΕΠ των 7 πλουσιότερων χωρών του κόσμου. Στην Ελλάδα ο τζίρος φτάνει τα 10 δις ευρώ το χρόνο. Μόνα τους τα κέρδη από το παράνομο εμπόριο ηρωίνης πλησιάζουν τα 2 δις ευρώ. Το εμπόριο ναρκωτικών είναι πραγματικό χρυσωρυχείο στα χέρια των καπιταλιστών. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο 19ος αιώνας, ο αιώνας της μεγάλης ανάπτυξης του καπιταλισμού, είναι ταυτόχρονα και ο αιώνας γέννησης της τοξικομανίας, ο αιώνας κατά τον οποίο γιγαντώθηκαν οι διαστάσεις παραγωγής, διάθεσης και κατανάλωσης ναρκωτικών ουσιών.

Η έξαρση του εμπορίου ναρκωτικών συνδέεται άμεσα με τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους. Όταν το 2001 τα αμερικανικά στρατεύματα εισέβαλαν στο Αφγανιστάν, οι μόνες εκτάσεις που δε βομβάρδισαν ήταν οι φυτείες κάνναβης και οπιοειδών. Πριν την αμερικανική επέμβαση, στο Αφγανιστάν παράγονταν περίπου 180 τόνοι όπιο. Μετά τον πόλεμο, η παραγωγή έφτασε τους 8.300 τόνους! Η φαρμακευτική βιομηχανία παίζει στον πόλεμο τον κυριότερο ρόλο μετά την πολεμική βιομηχανία. Τα ναρκωτικά στα πεδία των μαχών είναι το δεύτερο πιο καταναλώσιμο εμπόρευμα μετά τις σφαίρες. Διακινούνται μέσα στα στρατόπεδα εν καιρώ πολέμου για να καταπραΰνουν τους πόνους από τα τραύματα και τις ψυχικές διαταραχές των στρατιωτών.

Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Το εμπόριο ναρκωτικών παρέχει κεφάλαια «ξεπλυμένου» χρήματος, που αποβαίνουν σωτήρια για τις διεθνείς κεφαλαιαγορές και το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Μεγάλο μέρος των κερδών από το εμπόριο ναρκωτικών έχει απορροφηθεί από τράπεζες ως ρευστό κεφάλαιο και έχει αποτρέψει την πτώχευσή τους. Διατραπεζικά δάνεια χρηματοδοτούνται από κεφάλαια προερχόμενα από το εμπόριο ναρκωτικών και άλλες παράνομες δραστηριότητες.

Ακόμη, τα ναρκωτικά έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς ως άλλοθι για την επιβολή της «νέας τάξης πραγμάτων». Παράδειγμα η ιμπεριαλιστική επέμβαση στη Λατινική Αμερική τη δεκαετία του ’70, με πρόσχημα την πάταξη της διακίνησης ναρκωτικών, την οποία είχαν χρεώσει στη δράση των ανταρτών. Οι Αμερικανοί είχαν τότε επικαλεστεί τον δήθεν αγώνα τους κατά των ναρκωτικών για να εξουδετερώσουν τους αντάρτες. Τα ίδιο και τη δεκαετία του ψυχρού πολέμου (1950-1960), όταν στις ΗΠΑ είχαν συνδέσει την ηρωίνη με τους κομμουνιστές. Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ είχε αποδώσει τη διακίνηση ηρωίνης σε «συνωμοσία της Ρωσίας, της Κίνας και της Κούβας κατά του ελεύθερου κόσμου».

Οι ολέθριες συνέπειες της χρήσης ναρκωτικών όσον αφορά στη σωματική, νοητική και ψυχική υγεία είναι λίγο πολύ γνωστές. Θάνατος από τοξική δηλητηρίαση ή καρδιακή προσβολή λόγω υπερβολικής δόσης, βλάβες στο αναπνευστικό, ανοσοποιητικό και αναπαραγωγικό σύστημα, νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως το Parkinson, μολυσματικές νόσοι όπως AIDS και ηπατίτιδες (λόγω ενδοφλέβιας χρήσης), εξασθένηση των γνωστικών ικανοτήτων, βλάβες στη μνήμη και τη συγκέντρωση, χρόνιες ψυχοπάθειες, αλλοίωση της συμπεριφοράς είναι οι κυριότερες από αυτές. Οι τοξικομανείς βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση. Αν δε χάσουν τελικά τη ζωή τους από τα ναρκωτικά, καταλήγουν να είναι ζωντανοί –νεκροί.

Το κράτος κωφεύει απέναντι στην ανάγκη για περισσότερα κέντρα πρόληψης και θεραπείας με έμφαση στα «στεγνά» προγράμματα. Η λίστα αναμονής για θεραπεία στον Ο.ΚΑ.ΝΑ. φτάνει τους 3.800 χρήστες και ο μέσος χρόνος αναμονής μπορεί να είναι ακόμη και 4 χρόνια. Τα θεραπευτικά κέντρα είναι στραγγαλισμένα οικονομικά και υπολείπονται σε προσωπικό, πράγμα που φανερώνει τη σαφή στόχευση του κράτους για ιδιωτικοποίηση τους. Ο αγώνας για δημόσια και δωρεάν, πλήρη, αποτελεσματικά και επαρκή προγράμματα πρόληψης, απεξάρτησης και επανένταξης των χρηστών αποτελεί επιτακτική ανάγκη.

Οι παράγοντες στους οποίους αποδίδεται η τοξικομανία εστιάζουν μεμονωμένα στο άτομο, αποκρύπτοντας την κοινωνικοπολιτική διάσταση του προβλήματος. Είναι δήθεν οι «κακές παρέες», «τα προσωπικά προβλήματα», η «τάση επιδειξιμανίας και αυτοπροβολής», «η έμφυτη ροπή προς τις καταχρήσεις», «το DNA του οργανισμού του χρήστη». Η «ιατρικοποίηση» του προβλήματος, το να αντιμετωπίζεται δηλαδή ο χρήστης ως ασθενής και όχι ως θύμα του σάπιου κοινωνικού συστήματος που τον έχει παγιδεύσει, δίνει έμφαση στα συμπτώματα και όχι στις αιτίες του φαινομένου· είναι αντιεπιστημονική και αποπροσανατολιστική. Αποκαλυπτικό της κοινωνικής διάστασης του ζητήματος είναι το γεγονός ότι ο μέσος χρήστης είναι νέος (κάτω των 28 ετών), άνεργος, χωρίς ολοκληρωμένη εκπαίδευση, με αυξημένες πιθανότητες να έχει επιδείξει στο παρελθόν παραβατική συμπεριφορά και να έχει συλληφθεί.

Η τοξικομανία είναι μία από τις πολλές παθογένειες του καπιταλιστικού οικονομικοκοινωνικού συστήματος. Η διακίνηση των ναρκωτικών, είτε είναι νομιμοποιημένη είτε ποινικοποιημένη, τα ίδια επακόλουθα έχει. Η αποποινικοποίηση έχει αποδειχτεί αναποτελεσματική, αν δούμε την αποτυχία του ολλανδικού μοντέλου και την αύξηση της χρήσης κάνναβης και της πολυτοξικομανίας στη συγκεκριμένη χώρα. Αλλά ούτε η ποινικοποίηση είναι αποτελεσματική, αφού καθόλου δεν αποτρέπει την ιδιαίτερα επικερδή παράνομη διακίνησή τους. Άλλωστε, πλέον κυκλοφορούν και ψυχοτρόπες εξαρτησιογόνες ουσίες, οι λεγόμενες «legal highs» ή «designer drugs, που φέρουν νομότυπο προσωπείο, καθώς έχουν παραχθεί με τρόπο που ξεγελά τις επίσημες αρχές. Συνήθως φέρουν τη σήμανση «ακατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση» ή «χημική ουσία για επιστημονική έρευνα» ή απλά «λίπασμα». Είναι τα νέα φτηνά παράγωγα ή υποκατάστατα αμφεταμίνης και κοκαΐνης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η μεφεδρόνη, πωλείται ευρέως στο Διαδίκτυο και μπορεί να υποκαταστήσει την κοκαΐνη καθ’ όλα νόμιμα! Οι ουσίες αυτές, που έχουν τις ίδιες διεγερτικές ιδιότητες και τις ίδιες παρενέργειες με οποιοδήποτε άλλο συνθετικό ναρκωτικό, μπορούν εύκολα να παραχθούν σε ένα υποτυπώδες εργαστήριο, κυρίως από προσμίξεις πρώτων υλών για καλλυντικά, φάρμακα και απορρυπαντικά. Κυκλοφορούν ελεύθερα μέχρι να ελεγχθούν και να καταγραφούν ως παράνομες, διαδικασία χρονοβόρα. Άλλωστε, οι παρασκευαστές μπορούν εύκολα να αλλάξουν τη μοριακή δομή τους, οπότε πρόκειται για νέα ουσία, για την οποία απαιτείται εκ νέου έλεγχος! Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος και τα κυκλώματα παραγωγής των ουσιών δεν εξαρθρώνονται.

Τα ναρκωτικά χρησιμεύουν στον καπιταλισμό ως πηγή κέρδους και ως μέσο κοινωνικής καταστολής. Είναι ένα από τα όπια με τα οποία οι καταπιεστές κοιμίζουν τα θύματά τους, με την καλλιέργεια της υποταγής και την επιβολή της ναρκωκουλτούρας. Απέναντι σ’ αυτήν πρέπει να αναπτυχθεί ένα αντιναρκωτικό κίνημα στο πλαίσιο του ευρύτερου εργατικού και νεολαιίστικου κινήματος που θα διεκδικεί τα δικαιώματα των νέων σε μόρφωση, δουλειά, ζωή, αξιοπρέπεια, έξω από τη θηλιά του σαπισμένου και ιστορικά ξοφλημένου καπιταλισμού. Τελικά, ο μεγαλύτερος κίνδυνος από τα ναρκωτικά δεν είναι οι θάνατοι και οι ασθένειες, αλλά η ιδεολογική χειραγώγηση του λαού και ιδιαίτερα της νεολαίας.

«Ξέρω πως ποτέ δε σημαδεύουνε στα πόδια, στο μυαλό είναι ο στόχος· το νου σου, ε;» (Κατερίνα Γώγου)