Ευφάνταστες παραμυθίες (για το τέλος της κρίσης)

Ευφάνταστες παραμυθίες (για το τέλος της κρίσης)


Είναι να γελά κανείς με την επιμονή της αστικής οικονομικής ειδησεογραφίας στην κραυγαλέα προβολή υπεραισιόδοξων προβλέψεων για το προσεχές μέλλον της κεφαλαιοκρατικής οικονομίας. "10.000 λόγοι δείχνουν το τέλος της κρίσης!" θριαμβολογεί η Ναυτεμπορική1, επειδή ο κρατικοδίαιτος πια Dow Jones ξεπέρασε ξανά το φράγμα των 10.000 μονάδων. Μια μέρα πριν όμως, μας διαβεβαίωνε χωρίς τυμπανοκρουσίες ότι, σύμφωνα με σχετική έρευνα του Bloomberg, το επενδυτικό κλίμα, όσον αφορά στις μετοχές, επιδεινώθηκε στις έξι από τις δέκα χώρες της έρευνας, ότι αναμένεται υποχώρηση των μετοχών τους επόμενους έξι μήνες στις ΕΠΑ, την Ιαπωνία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ελβετία, ενώ το κλίμα επιδεινώθηκε και στη Βρετανία.


Το ίδιο κραυγαλέα πρόβαλλε ο εγχώριος αστικός τύπος την υψηλή, προερχόμενη από χρήματα των φορολογουμένων, κερδοφορία της JB Morgan, ενώ στο ντούκου πέρασαν τα αποκαρδιωτικά αποτελέσματα γιγάντων όπως η Citigroup, η Bank of Amerika (δεύτερη σε μέγεθος τράπεζα των ΕΠΑ) και η General Elektrik, καθώς και οι χρεοκοπίες άλλων τριών τραπεζών στις ΕΠΑ στις 3 Οκτωβρίου2. Παρόμοια υποβαθμίζονται στοιχεία για την πραγματική οικονομία των ΕΠΑ, όπως η συνέχιση της μείωσης των λιανικών πωλήσεων κατά 1,5% και το Σεπτέμβρη (επειδή, λέει, ήταν μικρότερη από την αναμενόμενη 2,1%!), η δραματική αύξηση της ανεργίας σχεδόν στο 10%, το έλλειμμα του προϋπολογισμού που ανέρχεται στο 1,4 τρις. δολάρια ή στο 10% του ΑΕΠ, η κατάρρευση των φορολογικών εσόδων κατά 17%3, ο τρέχων νομισματικός και εμπορικός πόλεμος που διεξάγεται με όπλο τη συνεχή υποτίμηση του δολαρίου, η οποία αυξάνει τις αμερικανικές εξαγωγές, δυσκολεύει τις εξαγωγές της Ασίας και της Ε.Ε. προς τις ΕΠΑ και μειώνει το αμερικανικό έλλειμμα και χρέος μέσω της εξανέμισης της αξίας των δολαριακών συναλλαγματικών αποθεμάτων των άλλων χωρών και των αμερικανικών χρεογράφων στα οποία επένδυσαν τρισεκατομμύρια οι Κινέζοι και άλλοι, Ασιάτες κυρίως, επενδυτές. Τέλος, υπερτιμάται η σχετική άνοδος της βιομηχανικής παραγωγής, η οποία οφείλεται στην αναδημιουργία των εξαντληθέντων εμπορευματικών αποθεμάτων και συμβαδίζει με την απόλυτη μείωση της ενεργού ζήτησης.


Δύσκολη είναι η κατάσταση και στις άλλες μεγάλε οικονομίες. Οι γερμανικές εξαγωγές, παρά το θετικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ίσο με 3,8 του ΑΕΠ4, μειώθηκαν κατά 20% στο διάστημα Αύγουστος 2008 - Αύγουστος 20095. Το δημόσιο χρέος της χώρας ξεπέρασε τα 1,5 τρισεκατομμύρια ευρώ, σε συνθήκες δραματικής μείωσης της παραγωγής (-6%), ραγδαίας αύξησης της ανεργίας στο 9% περίπου, γιγαντώματος της μερικής απασχόλησης στο 1,5 εκ. εργάτοϋπάλληλους, μέσα σ’ ένα επισφαλέστατο εργασιακό περιβάλλον6. Η Ιαπωνία παραμένει στο τέλμα του αποπληθωρισμού (-2,2%) πιασμένη στο δόκανο της παγίδας ρευστότητας (Liquiditaetsfalle), με εκμηδενισμένα τα επιτόκια (0,1%), υπερδιογκωμένο το δημόσιο χρέος, και τις ΕΠΑ να αντιγράφουν την πολιτική υποτίμησης του εθνικού τους νομίσματος για να υπονομεύσουν τις ιαπωνικές εξαγωγές προς την αγορά τους7. Ως και η Κίνα, που ακόμα παραμένει σε τροχιά ανάπτυξης, βλέπει τα δημοσιονομικά της ελλείμματα να εκτινάσσονται στα ύψη των 698 δις. γουάν το περασμένο εννιάμηνο8. Παράλληλα μικρότερες οικονομίες πέφτουν στη δίνη της κρίσης, όπως η ελληνική και αυτή της Φιλανδίας, που είδε να μειώνεται κατά 24,3 % βιομηχανική της παραγωγή ανάμεσα στον Αύγουστο του 2008 και του 20099.


Το τεράστιο ιδιωτικό και δημόσιο χρέος όλων σχεδόν των εθνικών οικονομιών αναμένεται να τροφοδοτήσει έναν ισχυρό πληθωρισμό. Οι πραγματικές φοβίες και προσδοκίες των επενδυτών αντικαθρεφτίζονται στη μαζική τους προσφυγή στο κατ’ εξοχήν χρήμα, στο άφθαρτο αποκρυστάλλωμα της κοινωνικής εργασίας, στον άπεφθο και λαμπερό χρυσό, που η τιμή του ξεπέρασε ήδη τα 1000 δολάρια η ουγγιά. Πρώτο το Ισραήλ μέσα στο καλοκαίρι και η Αυστραλία στις αρχές Οκτώβρη ανέβασαν τα επιτόκιά τους, η τελευταία στα 3,25%, έναντι 0,1 της Ιαπωνίας, 0,25 των ΕΠΑ 1 της ευρωζώνης και 0,5% της Τράπεζας της Αγγλίας ). Το ίδιο αναμένεται να κάνουν προσεχώς η Νότια Κορέα, η Κίνα και η Ινδονησία και άλλα κράτη. Η προσδοκία για άνοδο των επιτοκίων ως αντιφάρμακο κατά του πληθωρισμού στηρίζεται επίσης στην τεχνική ανάλυση που προσδιορίζει τριαντάχρονους κύκλους ανοδικών και καθοδικών τάσεων των επιτοκίων για τα κρατικά ομόλογα (1920- 1950:τα επιτόκια μειώθηκαν από το 8 στο 2%, 1950-1980: τα επιτόκια αυξήθηκαν πάνω από 14 % , 1980- 2010: τα επιτόκια πέφτουν περίπου στο 4%)10.


Ενώ οι πληρωμένοι κονδυλοφόροι της καθημερινής ειδησεογραφίας διαλαλούν μπροστά στα εύπιστα πλήθη το γρήγορο ερχομό της ανάκαμψης, οι πραγματικά υπεύθυνοι ενώπιον της τάξης τους οικονομολόγοι λένε στην αστική τάξη την πικρή αλήθεια. Έτσι ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ, αμέσως μετά την απόφαση της ΕΚΤ να διατηρήσει τα επιτόκια στο 1%, στη συνέντευξη τύπου στη Βενετία, ομολόγησε ότι "δεν έχουμε στα χέρια μας ενδείξεις σταθεροποίησης. Έχουμε απλώς ξεφύγει από την ελεύθερη πτώση!" και πρόβλεψε ότι "η οικονομική ανάκαμψη θα είναι ανομοιόμορφη και θα επηρεαστεί από τις διορθώσεις στους ισολογισμούς και στους χρηματοοικονομικούς και μη κλάδους εντός και εκτός της ευρωζώνης»11.


1. Ν 16-10-2009

2. Ν, 5-10-2009

3. ΝΖΖ, 14-10-2009

4. Νέα, 14-10-2009

5. ΝΖΖ, 9-10-2009

6. FAZ, 18-9-2009 και ΝΖΖ, 19/20-9-2009

7. FAZ, 18-9-2009

8. Ν, 16-10-2009

9. Καθημερινή, 8-10-2009

10. ΝΖΖ, 7-10-2009

11. Καθημερινή, 8-10-2009


Χ. Βλόσιος