Ανάκαμψη ή τεχνητή ευφορία;

Προεξάρχοντος του Ομπάμα, από τον Αύγουστο καλλιεργείται συστηματικά ένα ντοπάρισμα της κοινής γνώμης με ευοίωνες προβλέψεις επιστροφής της αμερικανικής και άλλων μεγάλων οικονομιών (Γερμανίας, Ιαπωνίας), σε τροχιά ανάπτυξης. Οι υπεραισιόδοξες αυτές προβλέψεις τεκμηριώνονται με υποκειμενικές εκτιμήσεις, δημιουργική στατιστική, ατελείς επαγωγές κι άλλα σοφίσματα.

Από το μέρος, την αναζωογόνηση του χρηματοπιστωτικού τομέα μέσω της μετάγγισης δημόσιου χρήματος στις τράπεζες και από τη συνακόλουθη χρηματιστηριακή ευεξία συνάγονται επισφαλή αισιόδοξα συμπεράσματα για το σύνολο της οικονομίας. Όμως είναι πασίγνωστη η σχετική ανεξαρτησία της χρηματιστηριακής σφαίρας από την πραγματική οικονομία. Αυτή ακριβώς η σχετική ανεξαρτησία επιτρέπει το περιοδικό, μερικό ή ολικό παραφούσκωμα και ξεφούσκωμα των χρηματιστηριακών αξιών και τη συνακόλουθη αναδιανομή του συσσωρευμένου και του προσδοκώμενου πλούτου μεταξύ των πραγματικών ή κατά φαντασία κεφαλαιοκρατών, χωρίς η κίνηση του κατ’ εξοχήν πραγματικού κεφαλαίου, του βιομηχανικού, να επηρεάζεται άμεσα από την κίνηση του πλασματικού κεφαλαίου.

Από τη μείωση των πραγματικών ρυθμών πτώσης του ΑΕΠ που υπήρξε μικρότερη από την αναμενόμενη, τεκμαίρεται η γρήγορη επάνοδος της οικονομίας από την αρνητική στη θετική ανάπτυξη, από την κρίση στην ανάκαμψη. Στην πραγματικότητα όμως, η εξέλιξη των οικονομικών όπως και όλων των κοινωνικών φαινομένων δεν είναι ευθύγραμμη, αλλά τεθλασμένη, όλο ζικ-ζακ, σκαμπανεβάσματα και διακυμάνσεις, που μόνο μεσομακροπρόθεσμα και όχι βραχυπρόθεσμα συγκροτούν μιαν εξελικτική τάση.

Θα δούμε δημοσιεύματα και οικονομικά στοιχεία που θα διαβεβαιώνουν πως η ανάκαμψη της αμερικανικής βιομηχανίας είναι ήδη γεγονός. Τα στοιχεία θα στηρίζονται κυρίως πάνω στην αποσιώπηση του γεγονότος ότι το μέγεθος της πτώσης του αμερικανικού ΑΕΠ κατά το πρώτο εξάμηνο του 2009 οφειλόταν σε σημαντικό βαθμό στον ταχύρρυθμο περιορισμό των αποθηκευμένων αποθεμάτων, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα μια πτώση της παραγωγής μεγαλύτερη από την αντίστοιχη πτώση της ζήτησης. Ήδη τον Ιούνιο ο τομέας του λιανικού εμπορίου είχε σχεδόν ολοκληρώσει το ξεπούλημα των αποθεμάτων του, με αποτέλεσμα η σχέση των αποθεμάτων προς τις πωλήσεις να βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από αυτό πολλών περασμένων ετών. Τον Ιούλιο επίσης συνεχιζόταν ο περιορισμός των αποθηκευμένων αποθεμάτων της βιομηχανίας διαρκών καταναλωτικών αγαθών, αλλά με βραδύτερους ρυθμούς από αυτούς των προηγούμενων μηνών.(Neue Ζürcher Zeitung, σ. 9, 31-8-2009)

Η δημιουργική στατιστική λοιπόν θα καταγράψει πιθανώς στις ΕΠΑ μιαν άνοδο της βιομηχανικής παραγωγής. Η άνοδος αυτή όμως δε θα οφείλεται στην άνοδο της γενικής ζήτησης αλλά στην ικανοποίηση της ίδιας χαμηλής τελικής ζήτησης όχι με την πώληση των ισχνών πια αποθεμάτων αλλά με την πώληση εμπορευμάτων προερχόμενων από νέες παραγγελίες προς τη βιομηχανία, αυξημένες κατά το ποσοστό μείωσης της προσφοράς αποθεμάτων. Το μέγεθος όμως της συνολικής ζήτησης θα τείνει να μειωθεί με τρόπο αντιστρόφως ανάλογο προς την αύξηση της ανεργίας και με τρόπο ανάλογο προς τη μείωση των εισοδημάτων των μισθωτών και προς τη δραματική συρρίκνωση της πραγματικής οικονομίας που αποτελεί την πραγματική αιτία του πολλαπλασιασμού των ανέργων και της μείωσης των μισθών. Αν συνυπολογιστούν και οι αυξημένες πιθανότητες αναζωπύρωσης του πληθωρισμού από την τεράστια προσφορά τζάμπα χρήματος στις αγορές εκ μέρους των κεντρικών τραπεζών, αυξάνουν πολύ και οι πιθανότητες να δικαιωθούν πεσιμιστές αστοί οικονομολόγοι σαν το Nouriel Roubini, ο οποίος προειδοποίησε για τον αυξημένο κίνδυνο μιας κρίσης τύπου W.

Όπως και να εξελιχτεί όμως η κατάσταση, το τέλος της κρίσης δεν ισοδυναμεί με την έναρξη της ανάκαμψης, όπως ισχυρίζονται οι αστοί δημοσιολόγοι. Τη φάση της κρίσης τη διαδέχεται μια φάση στασιμότητας. Και μετά ακολουθεί η ανάκαμψη, η οποία δεν είναι αναγκαίο να μετατραπεί σε άνοδο. Αν στη φάση της κρίσης και της στασιμότητας δεν έχει καταστραφεί αριθμός παραγωγικών δυνάμεων ικανός να τροφοδοτήσει με την αναπλήρωσή του μια νέα άνοδο, η ανάκαμψη ή αναζωογόνηση της οικονομίας μπορεί κάλλιστα να μετατραπεί σε μια νέα κρίση, όπως έγινε και το 1937- για να θυμηθούμε τον παραλληλισμό της τρέχουσας κρίσης με αυτή του 1929!

Ευνόητοι είναι οι λόγοι για τους οποίους αστοί πολιτικοί, οικονομολόγοι, δημοσιογράφοι μας διαβεβαιώνουν ότι η κρίση φτάνει στο τέρμα της. Όλοι αυτοί βλέπουν στην κρίση την ευκαιρία να καταργήσουν τις κατακτήσεις της εργατικής τάξης που επιτεύχθηκαν στις ταξικές μάχες του περασμένου αιώνα με μεγάλες θυσίες και ποταμούς αίματος του εργατικού κινήματος. Η καλλιέργεια κλίματος τεχνητής ευφορίας ευνοεί τον εγκλωβισμό της εργατικής τάξης στην ιδιώτευση και την εμμονή της στη γραμμή της ταξικής συνεργασίας κατευνάζει το θυμό και εκτονώνει τη δυσαρέσκεια των εργατών για τις τάχα μου προσωρινές θυσίες που καλούνται να κάνουν, λειτουργούν αποτρεπτικά και αναστέλλουν τη μαζική επαναπροσχώρηση του προλεταριάτου στη γραμμή της ταξικής πάλης.

Χρήστος Βλόσιος