Σωματείο Εργαζομένων στις Κοινωνικές Υπηρεσίες Ιδιωτικών Φορέων (ΣΕΚΥΙΦ)

Το ΣΕΚΥΙΦ ιδρύθηκε το 2004 και καλύπτει τους εργαζόμενους σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου που υλοποιούν προγράμματα κοινωνικών υπηρεσιών. Στην πλειοψηφία τους αυτά τα ΝΠΙΔ, υλοποιούν προγράμματα που σχετίζονται με την ψυχική υγεία. Η όξυνση των προβλημάτων, συνολικά στο χώρο της υγείας και ιδιαίτερα στο συγκεκριμένο κλάδο, οδήγησε τους εργαζόμενους σε κινητοποιήσεις. Για τα προβλήματα του κλάδου και το ρόλο του ΣΕΚΥΙΦ, μιλήσαμε με την πρόεδρο του σωματείου Νικολέττα Κυράνα.

Ε.Π.: Τι είναι η ψυχιατρική μεταρρύθμιση και ποιοι φορείς την υλοποιούν;

Ν.Κ.: Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση αποτέλεσε όραμα της ριζοσπαστικής ψυχιατρικής κοινότητας για μια δίκαιη, αξιοπρεπή και με σεβασμό θεραπευτική αντιμετώπιση του ανθρώπου με ψυχικό νόσημα καταδικάζοντας τις ασυλιακές πρακτικές των μεγάλων ψυχιατρείων.

Ψυχιατρική μεταρρύθμιση, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψυχαργώς» δεν είναι μόνο η έξοδος από τα ψυχιατρεία χρόνιων αρρώστων, αλλά μια παράλληλη διαδικασία με άξονες: 1) την αλλαγή στάσης του πληθυσμού απέναντι στην ψυχική πάθηση 2) την «τομεοποίηση» 3) την αλλαγή ποιότητας ζωής και θεραπευτικών μεθόδων στο ψυχιατρείο 4) τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου του ασθενή με την ένταξη του σε προγράμματα προεπαγγελματικής και επαγγελματικής κατάρτισης και 5) την οριστική έξοδο από το ψυχιατρείο και την εγκατάσταση σε νέες δομές.

Όταν αναφερόμαστε στην “τομεοποίηση”, εννοούμε να χωριστεί η χώρα σε περιοχές ευθύνης. Σε κάθε περιοχή θα πρέπει να παρέχεται ολοκληρωμένη φροντίδα στους ασθενείς όλων των ηλικιών με τη δημιουργία εναλλακτικών δομών, δηλαδή κοινοτικών ψυχιατρικών υπηρεσιών. Υπολογίζεται ότι χρειάζονται περί τα 80 Κέντρα Ψυχικής Υγείας, δηλαδή ένα κέντρο ανά 100-120.000 άτομα, τα οποία θα λειτουργούσαν ως φίλτρα προς τα ψυχιατρεία. Σήμερα λειτουργούν μόνο 24 κέντρα!

Το 1997 η ψυχιατρική μεταρρύθμιση αποκτά δεκαετές προγραμματικό πλαίσιο υπό τον τίτλο «Ψυχαργώς», συγχρηματοδοτούμενο από την Ε.Ε. στο πλαίσιο του Γ’ Κ.Π.Σ. και με την δέσμευση της κυβέρνησης να το αναλάβει εξ’ ολοκλήρου με το πέρας των 18 μηνών. Το εν λόγω πρόγραμμα προέβλεπε τη δημιουργία στεγαστικών δομών, ανοιχτών μονάδων και εργαστηρίων επαγγελματικής επανένταξης εντός της κοινότητας. Σημαντική τομή της μεταρρύθμισης ήταν η τομεοποίηση των υπηρεσιών σε κάθε περιοχή βάσει των κοινωνικών αναγκών.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν καταγραφές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ότι μία στις τέσσερις οικογένειες είναι πιθανό να έχει τουλάχιστον ένα μέλος με ψυχικές και συμπεριφορικές διαταραχές, το «Ψυχαργώς» θα έδινε διέξοδο σε πολλά λαϊκά νοικοκυριά. Η έλλειψη επαρκών κρατικών δομών σημαίνει για τα μεν μεσαία στρώματα στροφή στους κερδοσκόπους του ανθρώπινου πόνου (π.χ. ιδιωτικά οικοτροφεία για αυτιστικά) ενώ για τα φτωχότερα στρώματα κατ’ οίκον εγκλεισμός των γυναικών για τη φροντίδα των συγγενών τους.

Το ΠΑΣΟΚ με τον ν. 2716/1999 περί «ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού των υπηρεσιών ψυχικής υγείας» ανάθεσε σε «Μονάδες Κοινωνικής Φροντίδας και φυσικά ή νομικά πρόσωπα, δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα, να οργανώνουν και να θέτουν σε λειτουργία υπηρεσίες, με σκοπό την αποϊδρυμα-τοποίηση, αποκατάσταση και επανένταξη των ατόμων με αναπηρίες». Η Ν.Δ. παίρνοντας τη σκυτάλη «δώρισε» σε νέους επιχειρηματίες την ίδρυση μονάδων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης εξυπηρετώντας της δικές της πελατειακές σχέσεις.

Ε.Π.: Το «Ψυχαργώς» υλοποιείται, λοιπόν, τόσο από δημόσιους όσο και από ιδιωτικούς φορείς, ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στους φορείς αυτούς και ποιους εργαζόμενους αντιπροσωπεύει το ΣΕΚΥΙΦ;

Ν.Κ.: Οι δομές Ν.Π.Δ.Δ. αντιστοιχούν στο 69% του συνόλου και των Ν.Π.Ι.Δ. στο 31%. Το ΣΕΚΥΙΦ είναι ένα κλαδικό-πανελλαδικό σωματείο που αντιπροσωπεύει τους εργαζόμενους στους ιδιωτικούς φορείς.

Με την πολιτική υποβάθμισης της δημόσιας υγείας η πραγματικότητα είναι δύσκολη για τους εργαζόμενους και υποβαθμισμένη για τους ασθενείς, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Με τη λήξη του 18μηνου της συγχρηματοδότησης το «Ψυχαργώς» ολισθαίνει. Από το 2005 και έπειτα η κρατική χρηματοδότηση μειώνεται, με το προσωπικό στις ιδιωτικές μονάδες να απολύεται και τις υπηρεσίες να υποβαθμίζονται. Κάθε φορά, μετά από κινητοποιήσεις των εργαζομένων «βρίσκονται» έκτακτα κονδύλια. Η πρόταση του Υπουργείου είναι να καλυφθούν τα έξοδα λειτουργίας από χορηγούς! Τι μας λένε δηλαδή; να βγούμε οι εργαζόμενοι στους δρόμους με τους χρήστες των υπηρεσιών να διαφημίζουμε την coca-cola ή να επαιτούμε για χορηγίες!

Η ψυχολογική κακοποίηση που υφίστανται οι εργαζόμενοι στις ιδιωτικές δομές του «Ψυχαργώς» είναι άνευ προηγουμένου. Εδώ και πάνω από τέσσερα χρόνια δεν ξέρουν πότε θα πληρωθούν και μέχρι πότε θα δουλεύουν. Μέχρι το συγχρηματοδοτούμενο δεκαοχτάμηνο, οι δομές δούλευαν με όσο προσωπικό προβλεπόταν. Μετά από αυτό οι εργαζόμενοι μετράνε τον χρόνο τους ποντάροντας στο ποιος θα αποχωρήσει πρώτος και ποιος τελευταίος ώσπου τελικά να λειτουργούν τα οικοτροφεία με προσωπικό ασφαλείας.

Ζητάς λεφτά; Πάρε αποζημίωση! Έτσι γίνεται η επιλογή προσωπικού!!! Αυτή είναι η αντίδραση των περισσότερων ιδιοκτητών φορέων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης απέναντι στο αίτημα των επί μήνες απλήρωτων εργαζομένων να πάρουν τα δεδουλευμένα τους. Οι ιδιοκτήτες των δομών διατείνονται ότι δεν είναι εργοδότες αλλά διαχειριστές, άρα κάτι σαν εργαζόμενοι, που έχουν τα ίδια προβλήματα με τους υπαλλήλους τους(;)

Οι εργαζόμενοι των ιδιωτικών δομών σε όλη τη χώρα είναι πάνω από 2.500. οι περισσότεροι από αυτούς είναι μονίμως απλήρωτοι ως και 6-7 μήνες. Το προσωπικό είναι μειωμένο, τα Κέντρα Ημέρας λειτουργούν χωρίς σχέδιο και συρρικνώνονται ενώ αυξάνει η τρομοκρατία στους χώρους δουλείας. Κάμερες παρακολούθησης, εξύβριση των εργαζομένων, απολύσεις και εξαναγκαστικές παραιτήσεις, συμβάσεις ομηρίας-ορισμένου χρόνου, αλλαγές στα καθηκοντολόγια.

Οι αυθαιρεσίες των εργοδοτών είναι προκλητικές. Εξοφλούνται στο μήνα οι μισοί εργαζόμενοι, στη βάρδια δουλεύουν τρεις αντί για πέντε, πληρώνονται πρώτα οι προμηθευτές και μετά οι μισθοί, υποχρεώνονται οι εργαζόμενοι να βρουν χορηγούς για το γεύμα των οικότροφων αλλιώς θα μείνουν νηστικοί! Δεν αποδίδονται τα νόμιμα επιδόματα στους εργαζόμενους και οι αποζημιώσεις σε περιπτώσεις απολύσεων!

Το υπουργείο έχει ξεκινήσει τελευταία μια μάχη να μας πείσει ότι για όλα φταίνε οι διαχειρίστριες εταιρίες. Και πράγματι φταίνε οι εταιρείες αλλά ποια είναι η στάση της κυβέρνησης απέναντι στις αυθαιρεσίες των επιχειρηματιών; Ζητάει από τους εργαζόμενους να καταγγέλλουν τις παραβάσεις, ενώ την ίδια στιγμή οι δικοί της έλεγχοι στις εν λόγω εταιρίες καταλήγουν όπως αυτοί του καρτέλ γάλακτος, της Siemens ή του Βατοπεδίου!

Οι εργαζόμενοι παλεύουν καθημερινά να επιβιώσουν σε έναν κόσμο φτώχειας και ακρίβειας, αγωνίζονται καθημερινά ενάντια στην ψυχική ασθένεια και μάχονται επίσης τον αυταρχισμό και την αναλγησία των εταιρειών, που οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ επέλεξαν ως συνεργάτες και συνεταίρους σε αυτή την ελληνικού τύπου «μπίζνα» που λέγεται αποασυλοποίηση και προγράμματα «Ψυχαργώς».

Ε.Π.: Τον Μάρτη το σωματείο σας πραγματοποίησε μια απεργία και οι εργαζόμενοι βγήκαν στο δρόμο, ποια ήταν τα αιτήματα σας και πώς αποτιμάτε την κινητοποίηση αυτή;

Ν.Κ.: Το Μάρτη πραγματοποιήθηκαν κινητοποιήσεις των εργαζομένων στις ιδιωτικές δομές αποασυλοποίησης με αφορμή και την επίσκεψη των ευρωπαίων ελεγκτών αρμόδιων για την ψυχική υγεία. Έγιναν δύο κινήσεις: μια παράσταση διαμαρτυρίας στις 4 και μια απεργία στις 6 Μάρτη. Την ημέρα της κινητοποίησης ο υπουργός ζήτησε να συναντηθεί με μέλη των σωματείων. Το ΣΕΚΥΙΦ επέμεινε στη θέση του ότι η ηγεσία του υπουργείου είναι αφερέγγυα και αν θέλει ο υπουργός ας κατέβει να δεσμευτεί μπροστά σε όλους αυτούς που βρίσκονταν μπροστά στο υπουργείο και εμπαίζονται χρόνια τώρα από τις «δεσμεύσεις» του. Η κατάσταση έχει ξεπεράσει τα όρια του ανεκτού, οι εργαζόμενοι είμαστε έως και 7 μήνες απλήρωτοι, οι εργοδότες τρομοκρατούν και απειλούν με απόλυση όποιον απαιτεί τα λεφτά του ή διαφάνεια στη διοίκηση και τα οικονομικά των εταιριών. Κανείς δε δεσμεύεται για την αποπληρωμή μας, με το υπουργείο να κατηγορεί για κακοδιαχείριση και κατασπατάληση δημοσίου χρήματος τους εταιριάρχες και τους δεύτερους να ρίχνουν τις ευθύνες στην υποχρηματοδότηση του υπουργείου. Έτσι, λοιπόν και σε αυτή τη κινητοποίηση τα κύρια αιτήματα μας ήταν η απόδοση των δεδουλευμένων μας, η υπεράσπιση της δημόσιας-δωρεάν υγείας και των εργασιακών μας δικαιωμάτων (συμβάσεις αορίστου χρόνου, προσλήψεις προσωπικού, εφαρμογή συλλογικής σύμβασης ΟΣΝΙΕ, κτλ). Την 6η Μάρτη, ημέρα συνάντησης των ευρωπαίων με την ηγεσία του υπουργείου το ΣΕΚΥΙΦ κήρυξε απεργία, παράσταση διαμαρτυρίας στο υπ. Υγείας και πορεία στη βουλή. Την ίδια ημέρα οι εργοδότες και τα υπόλοιπα σωματεία του κλάδου είχαν συναυλία στα προπύλαια!

Ε.Π.: Υπάρχουν και άλλα σωματεία στο χώρο σας και ποια η σχέση του ΣΕΚΥΙΦ με αυτά;

Ν.Κ.: Ναι, ανά την Ελλάδα υπάρχουν και άλλα επιχειρησιακά και τοπικά σωματεία. Δυστυχώς στον κλάδο μας πολλά είναι τα σωματεία που βρίσκονται σε συνδιαλλαγή με τους εργοδότες για «από κοινού διεκδικήσεις» και που τελικά «παλεύουν» για τους εργοδότες,. Η ανεξάρτητη από εργοδότες και κυβέρνηση αγωνιστική στάση του ΣΕΚΥΙΦ οδήγησε, όπως ήταν αναμενόμενο, στην ίδρυση ενός ακόμα κλαδικού σωματείου η ύπαρξη του οποίου λειτουργεί διασπαστικά για τους εργαζόμενους και εξυπηρετεί αποκλειστικά την εργοδοσία.

Είναι ξεκάθαρο και αποδεδειγμένο στην πορεία των συνδικαλιστικών αγώνων ότι όταν σε έναν κλάδο υπάρχει εργατικό-ταξικό σωματείο η ίδρυση άλλου σωματείου σημαίνει είτε ότι είναι εργοδοτικό είτε ότι έχει παραταξιακό χαρακτήρα υπεράσπισης μιας πολιτικής καθαρότητας. Και τα δύο λειτουργούν σε βάρος των εργαζομένων. Το ΣΕΚΥΙΦ μάχεται σε πανελλαδικό επίπεδο για την ανεξάρτητη έκφραση των εργαζομένων, για την υπεράσπιση των εργατικών μας δικαιωμάτων. «Είμαστε εργάτες και όχι συνεργάτες» των υπεργολάβων επιχειρηματιών των Αστικών «μη Κερδοσκοπικών» Εταιριών που πάνε να βάλουν την ιδιωτική υγεία από το παράθυρο. Μετά τις τελευταίες κινητοποιήσεις οι εργαζόμενοι είδαν ποιοι μάχονται ανεξάρτητα και ποιοι πουλάνε την αγανάκτηση και τους αγώνες των εργαζομένων στην εργοδοσία με «τις κοινές τους» διεκδικήσεις. Ποιοι απεργούν και αγωνίζονται ανεξάρτητα και ποίοι συνδιοργανώνουν συναυλίες.

Πάγια θέση του ΣΕΚΥΙΦ είναι η ανεξάρτητη και αγωνιστική υπεράσπιση των εργατικών δικαιωμάτων των εργαζομένων μέσω και του συντονισμού όχι μόνο με τα σωματεία του κλάδου αλλά και με άλλα σωματεία. Έχουμε αναλάβει στο παρελθόν και θα επαναλάβουμε και στο μέλλον πρωτοβουλίες συντονιστικών με στόχο την κοινή δράση πρωτοβάθμιων σωματείων.

Ε.Π.: Ποια, πιστεύετε ότι είναι η προοπτική της μεταρρύθμισης;

Ν.Κ.: Το «Ψυχαργώς» απέβλεπε στην ενεργητική συμμετοχή των χρηστών υπηρεσιών ψυχικής υγείας στις τοπικές κοινωνίες, την αυτοδιαχείριση και αναβάθμιση της ποιότητας ζωής τους και την αποστιγματοποίηση της ψυχικής νόσου. Αντ’ αυτού μιλάμε πλέον απλά για την μεταστέγαση τους σε μικρές ασυλιακές μονάδες.

Ο εμπαιγμός της κυβέρνησης για την πολυδιαφημιζόμενη ψυχιατρική μεταρρύθμιση βαραίνει τους ανθρώπους που νοσούν, τις οικογένειες τους και τους εργαζόμενους στο χώρο. Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες καθοριστικοί για την επιτυχία αυτών των προγραμμάτων. Είναι απαραίτητο να υπάρχει επάρκεια σωστά εκπαιδευμένου προσωπικού σε όλες τις βαθμίδες, ιδιαιτέρως για επαγγελματίες «γενικών καθηκόντων» οι οποίοι και περνούν τον μεγαλύτερο χρόνο με τους ενοίκους. Με την τόσο έντονη έλλειψη προσωπικού, τις κακές εργασιακές συνθήκες, την έλλειψη εκπαίδευσης αλλά κυρίως οράματος και διασφάλισης δημόσιας παροχής ψυχιατρικών υπηρεσιών σε κάθε νομό της χώρας δε διασφαλίζονται τα δικαιώματα των ελληνικών οικογενειών να αντιμετωπίσουν κάποια στιγμή πρόβλήμα ψυχικής υγείας στους κόλπους τους. Όταν σε ορισμένες μη κερδοσκοπικές εταιρείες υπάρχει ανοικτό το ζήτημα της διαχείρισης της σύνταξής των ασθενών, για ποια ψυχοκοινωνική αποκατάσταση κάνουμε λόγο; Ποιος διασφαλίζει πως όταν εφαρμοστεί το νοσήλιο, το κριτήριο για την έξοδο από το ψυχιατρείο δεν θα είναι οι ανάγκες του ασθενή αλλά το ύψος της σύνταξης του; Ποιος εργαζόμενος θα μπορεί να καλύψει την ανασφάλεια του αρρώστου όταν ο ίδιος θα είναι ανασφαλής;

Το μέλλον λοιπόν, εξαρτάται από τα αντανακλαστικά των εργαζομένων και της κοινωνίας ολόκληρης. Από τη δυναμική που θα αναπτυχθεί για την υπεράσπιση του δημόσιου δωρεάν χαρακτήρα της ψυχικής υγείας, όχι όπως είναι σήμερα αλλά αναβαθμισμένης ποιοτικά για την κάλυψη των αναγκών των ασθενών. Από την αποτροπή του να εκχωρηθεί η ψυχική υγεία στους σημερινούς υπεργολάβους-ιδιώτες.

Ας μη γελιόμαστε, όλοι όσοι ανέλαβαν τέτοιες εταιρίες –καθηγητές παν/μίου, γιατροί ιδιώτες ή του δημοσίου, δικηγόροι ή ακόμα και τηλεοπτικοί παραγωγοί(!)- δεν το έκαναν για φιλανθρωπικούς λόγους. Αν δεν προσδοκούσαν σε κέρδη θα παρέμεναν σε εξαρτημένες σχέσεις εργασίας και δεν θα γίνονταν αφεντικά με ξένα λεφτά! Αν δεν υπερασπιστούμε όλοι το δημόσιο χαρακτήρα της υγείας τότε θα πληρώνουμε μια μέρα για τις όποιες υπηρεσίες χρειαστούμε. Το κράτος προκειμένου να «απαλλαγεί» από το κόστος θα δώσει τις δομές στους εταιριάρχες.

Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο η ύπαρξη σωματείων είναι ο συλλογικός και αποτελεσματικός δρόμος υπέρβασης των προβλημάτων. Η ύπαρξη κλαδικού σωματείου επιβάλλεται από την μεγάλη διασπορά των εργαζομένων όχι μόνο σε όλη τη χώρα αλλά και σε εκατοντάδες μικρές εταιρίες. Το ΣΕΚΥΙΦ είναι ένα τέτοιο και επιδιώκει όχι μόνο να υπερασπίζεται τα δικαιώματα των εργαζομένων, αλλά να έχει θέσεις για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση.