του Χρήστου Βλόσιου

Ηχηρά τελετουργικά αναθέματα και σιωπηρή θεωρητική αποδοχή

Η δημοσίευση των θέσεων της ΚΕ του ΚΚΕ για το 18ο συνέδριο και για το σοσιαλισμό επιβεβαίωσε δυστυχώς, για άλλη μια φορά, την πεποίθησή μας ότι το ΚΚΕ, συνεχίζοντας τη σχετική θεωρητική παράδοση του σοβιετικού μαρξισμού, υποκαθιστά την ανάλυση του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού από το Μαρξ και το Λένιν, με την ανάλυση του μονοπωλιακού καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού από το Χίλφερντινγκ και το Μπουχάριν (και όχι μόνο). Μπουχάριν και Χίλφερντινγκ παραμένουν οι αφανείς θεωρητικοί πατέρες των κομμάτων της μεταλενινικής Τρίτης Διεθνούς σε βασικά θέματα πολιτικής οικονομίας, παρά τους κατά καιρούς τελετουργικούς, ατομικούς και συλλογικούς αναθεματισμούς τους από τις αρμόδιες κομματικές και επιστημονικές συναγωγές.

Το φαινομενικό αυτό παράδοξο, οφείλεται στο γεγονός ότι η επιστημονική κατανόηση του κόσμου και η ανάπτυξη του μαρξισμού συντελούνται και προάγονται με τη θεωρητική – επιστημονική κριτική, με την αναίρεση των λαθών και την ανάδειξη της σχέσης τους με το συνολικό θεωρητικό έργο του κρινόμενου θεωρητικού - και όχι με τη φυσική εξόντωσή του ή με τον εξοστρακισμό του, όχι με τη μετατροπή σε αποσυνάγωγο(?) του θεωρητικού που εισηγήθηκε κάποιες απόψεις και πολιτικές πρακτικές εσφαλμένες ή απλώς διαφορετικές από τις «επίσημες αλήθειες» τής κάθε φορά ηγετικής ομάδας του κόμματος. Έτσι μπορεί να γίνει κατανοητό γιατί η εκσταλινισμένη Τρίτη Διεθνής και τα απομεινάρια της -που πάνω στα κεφάλια τους εξακολουθεί να βαραίνει το κρίμα της εκτέλεσης του Μπουχάριν- στην πρεμούρα τους να βρουν θεωρητική κάλυψη για τις ρεφορμιστικές τους θέσεις, υιοθέτησαν και υιοθετούν σιωπηρά τις αντιμαρξιστικές θέσεις του Μπουχάριν (και όχι μόνον του Μπουχάριν!) για τον ιμπεριαλισμό και το μονοπωλιακό καπιταλισμό, παρά τη συγκεκριμένη και τεκμηριωμένη κριτική αναίρεσή τους από τον ίδιο το Λένιν προσωπικά.

Ο καθαρός ιμπεριαλισμός

«Ο καθαρός ιμπεριαλισμός χωρίς τη θεμελιακή βάση του καπιταλισμού»¹ αποτελεί μια βασική θεωρητική πλάνη του Μπουχάριν. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, «...διάφοροι τομείς της διαδικασίας συγκέντρωσης και οργάνωσης παρακινούν ο ένας τον άλλον, δημιουργώντας μια πολύ ισχυρή τάση προς μεταμόρφωση ολόκληρης της εθνικής οικονομίας σε μια γιγαντιαία συνδυασμένη επιχείρηση υπό την κηδεμονία των οικονομικών βαρόνων και του καπιταλιστικού κράτους, μια επιχείρηση που μονοπωλεί την εθνική αγορά²... Έτσι η κρατική οργάνωση του κεφαλαίου, η "πατρίδα", έχοντας μετατραπεί σε ενιαίο καπιταλιστικό τραστ, πήρε τη θέση της μεμονωμένης επιχείρησης³ ... έχοντας εξαλείψει τον ανταγωνισμό εντός του κράτους⁴...»

Βασικά σημεία λοιπόν της μπουχαρινικής θεωρίας του καθαρού ιμπεριαλισμού είναι η πλήρης κατάργηση του ελεύθερου ανταγωνισμού στο σύνολο της εθνικής οικονομίας, η συνένωση όλων των κεφαλαιοκρατικών επιχειρήσεων σε μια επιχείρηση (ενιαίο καπιταλιστικό τραστ) με τη διαμεσολάβηση του αστικού κράτους, η συνένωση όλων των κεφαλαιοκρατών σε μια νέα, καθαρά μονοπωλιακή αστική τάξη και κατά συνέπεια η ανυπαρξία μη μονοπωλιακής αστικής τάξης μέσα στους κόλπους του μονοπωλιακού καπιταλισμού. Αυτά ακριβώς τα σημεία συγκέντρωσαν τα πυρά της κριτικής του Λένιν στην «Εισήγηση για το πρόγραμμα του κόμματος στο 8ο συνέδριο του ΚΚ(μπ) της Ρωσίας, 19 του Μάρτη 1919», όταν ο Μπουχάριν απαίτησε «... να συνταχθεί το πρόγραμμα, αφού θα χει διαγραφεί απ’ αυτό καθετί που αναφερόταν στον παλιό καπιταλισμό⁵».Η διαφοροποίηση όμως του Λένιν από τις μεταφυσικές θεωρητικές απολυτότητες του Μπουχάριν για τον ιμπεριαλισμό εκφράζεται ρητά ήδη στο έργο του «Ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού», που γράφτηκε το 1916 και δημοσιεύτηκε το 1917. Ας ακούσουμε λοιπόν τον ίδιο το Λένιν.

Η κριτική του Λένιν

«...Τα μονοπώλια που ξεπηδούν από τον ελεύθερο συναγωνισμό δεν τον εξαλείφουν, μα υπάρχουν πάνω σ’ αυτόν και πλάι σ’ αυτόν, γεννώντας έτσι μια σειρά από ιδιαίτερα οξείες και βίαιες αντιθέσεις, προστριβές συγκρούσεις⁶». «Καθαρός ιμπεριαλισμός χωρίς τη θεμελιακή βάση του καπιταλισμού ποτέ δεν υπήρχε, πουθενά δεν υπάρχει και ποτέ δε θα υπάρξει... Πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει και δε θα υπάρχει μονοπωλιακός καπιταλισμός χωρίς ελεύθερο συναγωνισμό σε μια ολόκληρη σειρά κλάδους...... Αν ο Μαρξ έλεγε για τη μανιφακτούρα ότι ήταν εποικοδόμημα πάνω στη μαζική μικρή παραγωγή, τότε ο ιμπεριαλισμός και ο χρηματιστικός καπιταλισμός είναι εποικοδόμημα πάνω στον παλιό καπιταλισμό..... Να στέκεσαι στην άποψη ότι τάχα υπάρχει ολοκληρωμένος ιμπεριαλισμός χωρίς τον παλιό καπιταλισμό, είναι σαν να παίρνεις τις επιθυμίες σου για πραγματικότητα⁷».

Για το Λένιν λοιπόν ο μονοπωλιακός καπιταλισμός και ο ιμπεριαλισμός σε καμιά περίπτωση δεν ταυτίζονται με την πλήρη εξάλειψη του ελεύθερου ανταγωνισμού, δεν ισοδυναμούν με τη συνένωση όλων των κεφαλαιοκρατικών επιχειρήσεων όλων των κλάδων της κεφαλαιοκρατικής σε μονοπώλια, δεν συνεπάγονται τη μετατροπή όλων των κεφαλαιοκρατών σε μέλη μιας μονοπωλιακής αστικής τάξης , αλλά χαρακτηρίζονται από τη συνύπαρξη μονοπωλίων και ελεύθερου ανταγωνισμού, από τη συνύπαρξη της χρηματιστικής ολιγαρχίας με τη μη μονοπωλιακή αστική τάξη. Όσο κι αν οι αντιθέσεις ανάμεσα στο μικρό και στο μεγάλο κεφάλαιο οξύνονται με το μετασχηματισμό του τελευταίου σε μονοπωλιακό κεφάλαιο στους μονοπωλημένους κλάδους της εθνικής οικονομίας, στους μη μονοπωλημένους κλάδους της οικονομίας εξακολουθούν να υπάρχουν μικροί, μεσαίοι και μεγάλοι κεφαλαιοκράτες, οι οποίοι μαζί με τους εξωκαρτελικούς καπιταλιστές των μονοπωλημένων κλάδων σχηματίζουν τη μη μονοπωλιακή αστική τάξη.

Η μονοπωλιακή ολιγαρχία και η μη μονοπωλιακή αστική τάξη εξακολουθούν και στο στάδιο του ιμπεριαλισμού να ενοποιούνται σε μια τάξη μέσω του μηχανισμού σχηματισμού του μέσου ποσοστού κέρδους. Όπως έχουμε ήδη καταδείξει,⁸οι τιμές των εμπορευμάτων στους μονοπωλημένους κλάδους είναι μονοπωλιακές τιμές παραγωγής και όχι κλασικές μονοπωλιακές τιμές: το ύψος αυτών των μονοπωλιακών τιμών παραγωγής δεν καθορίζεται αυθαίρετα από τη βούληση κερδοφορίας των μονοπωλητών και από τη βούληση κτήσης των αγοραστών, όπως συμβαίνει με τις κλασικές μονοπωλιακές τιμές, αλλά οριοθετείται προς τα πάνω από τα έξοδα παραγωγής στις λιγότερο παραγωγικές επιχειρήσεις κάθε μονοπωλημένου κλάδου και από το μέσο ποσοστό κέρδους που αντιστοιχεί σε αυτά τα διογκωμένα έξοδα. Το αποτέλεσμα είναι η ολοκλήρωση της παρακμής του νόμου της αξίας, με την ακύρωση και της τελευταίας προοδευτικής του λειτουργίας: καταστρέφεται ο αυτόματος οικονομικός μηχανισμός που, μέσω του ελεύθερου ανταγωνισμού, οδηγούσε σε μια τάση διαρκούς μείωσης των τιμών, και αντικαθίσταται από έναν άλλο μηχανισμό διαρκούς αύξησης των τιμών ή επιβράδυνσης της μείωσης τους, από έναν οικονομικό μηχανισμό δημιουργίας έρποντος ή καλπάζοντος πληθωρισμού -πράγμα που συνεπάγεται την έρπουσα ή την καλπάζουσα μείωση των πραγματικών μισθών.

Η ταξική σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας σύμφωνα με το ΚΚΕ

Ο προσεκτικός και ενήμερος αναγνώστης των θέσεων του ΚΚΕ για το 18ο συνέδριο και για το σοσιαλισμό μάταια θα αναζητήσει, τόσο σε αυτές τις θέσεις όσο και στο επίσημο πρόγραμμα του κόμματος, σημεία στα οποία να αναλύεται η ταξική σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας σύμφωνα με τις θέσεις του Λένιν. Και από τα τρία αυτά προγραμματικά κείμενα, σύμφωνα με την, για δεκαετίες, πάγια τακτική των κομματικών ηγεσιών, έχει εξοβελιστεί οποιαδήποτε αναφορά στη μη μονοπωλιακή αστική τάξη- λες και δεν υπάρχουν στην ελληνική οικονομία κλάδοι που δεν έχουν ακόμα μονοπωληθεί, κλάδοι στους οποίους κυριαρχεί ακόμα ο ελεύθερος ανταγωνισμός, όπως συμβαίνει π.χ. με τους κλάδους της ένδυσης, της εστίασης, της οικοδομής, του τουρισμού κλπ.

Η μη μονοπωλιακή αστική τάξη δεν υπάρχει ούτε ως έκφραση στα προγραμματικά κείμενα του ΚΚΕ. Αντίθετα, με διάφορα σοφιστικά τεχνάσματα, όπως η εκλεκτικίστικη παράθεση στατιστικών στοιχείων, η εκλεκτικίστικη απαρίθμηση εξελικτικών τάσεων και η αντικατάσταση της μαρξιστικής ορολογίας των κοινωνικών κατηγοριών από τη διαταξική ορολογία της αστικής στατιστικής, επιχειρείται η μυστικοποίηση της ελληνικής κοινωνικής δομής. Έτσι π.χ. υιοθετείται ο αστικός όρος «εργοδότες»⁹ που μπορεί να αναφέρεται τόσο σε κεφαλαιοκράτες (εργοδότες που μισθώνουν ξένη εργατική δύναμη, που οι ίδιοι, αν εργάζονται, περιορίζονται στην άσκηση της διευθυντικής λειτουργίας στην επιχείρησή τους και επιτυγχάνουν τη διευρυμένη αναπαραγωγή του κεφαλαίου τους) όσο και σε πραγματικούς μικρομεσαίους (που εργάζονται μαζί με τους ελάχιστους μισθωτούς τους, αρκούμενοι στην απλή αναπαραγωγή του κεφαλαίου τους). Παρατίθενται στατιστικά στοιχεία για εμπορικές επιχειρήσεις με λιγότερους από 10 υπαλλήλους¹⁰, μπαίνουν δηλαδή στο ίδιο τσουβάλι μικρές κεφαλαιοκρατικές επιχειρήσεις με επιχειρήσεις μικροαστών εργαζομένων. Αντιπαρατίθενται γενικά μικρομεσαίες επιχειρήσεις στους μονοπωλιακούς ομίλους. Διαπιστώνεται γενικά και αόριστα "η υψηλή μονοπώληση που έχει συντελεστεί, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια... στη βιομηχανία, στο συγκεντρωμένο εμπόριο και τουρισμό"¹¹, χωρίς να διευκρινίζεται ποιοι συγκεκριμένα είναι αυτοί οι μονοπωλημένοι βιομηχανικοί κλάδοι, ποιοι κλάδοι δεν έχουν μονοπωληθεί και ποια ακριβώς είναι η σημασία των σιβυλλικών εκφράσεων συγκεντρωμένο εμπόριο και συγκεντρωμένος τουρισμός, μολονότι αυτοί θα αποτελέσουν την υλική προϋπόθεση για την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής. Και όλα αυτά γράφονται, όταν υπάρχουν σύγχρονες και παλιότερες μαρξιστικές μελέτες της ταξικής διάρθρωσης της ελληνικής κοινωνίας οι οποίες αναδεικνύουν το μεγάλο ειδικό βάρος της μη μονοπωλιακής αστικής τάξης στην ελληνική οικονομία και κοινωνία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής που επεξεργάστηκε ο αείμνηστος κομμουνιστής Κώστας Κάππος, η ελληνική αστική τάξη το 2001 αριθμούσε 217.602 άτομα [εργοδότες με πάνω από 4 εργατοϋπαλλήλους 58.381, ανώτερα διοικητικά στελέχη 89.018, 2453 ναυτικοί ανώτερα διοικητικά στελέχη και 67.750 αγρότες με πάνω από 100 στρέμματα]¹². Με δεδομένα α) ότι στη μονοπωλιακή αστική τάξη μπορούν να ενταχτούν μερικές εκατοντάδες (ή το πολύ δυο τρεις χιλιάδες) οικογένειες της χρηματιστικής ολιγαρχίας και μερικές χιλιάδες (ή το πολύ μια ή δυο δεκάδες χιλιάδες) ανώτατα και ανώτερα στελέχη των μονοπωλιακών επιχειρήσεων , και β) ότι στην Ελλάδα «...μικροί καπιταλιστές είναι όσοι απασχολούν 5-20 εργαζόμενους, μεσαίοι όσοι απασχολούν 21-100 και μεγάλοι όσοι απασχολούν πάνω από 100»¹³, είναι οφθαλμοφανές ότι τα προγραμματικά κείμενα του ΚΚΕ κατατάσσουν, σιωπηρά και μουλωχτά, τουλάχιστον όλους τους μικρούς και μεσαίους κεφαλαιοκράτες στα εργαζόμενα μεσαία στρώματα. Όπως υπογραμμίζει το "Πρόγραμμα του ΚΚΕ" , εκτός από τη φτωχή αγροτιά και τα πιο καταπιεσμένα λαϊκά μικροαστικά στρώματα της πόλης , το ΚΚΕ «... επιδιώκει να πείσει και άλλα τμήματα των μεσαίων στρωμάτων ότι τα συμφέροντά τους δεν υπηρετούνται με τη διατήρηση του καπιταλιστικού συστήματος. Ότι πρέπει να σταθούν στο πλευρό των δυνάμεων , οι οποίες παλεύουν για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό. Έστω και η ουδετερότητα αυτών των στρωμάτων θα συμβάλει στο πέρασμα στον σοσιαλισμό. Η πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης θα εξαλείψει τις αυταπάτες για τον καπιταλισμό και θα διαλύσει τις προκαταλήψεις για το σοσιαλισμό¹⁴».

Μέσα σε αυτά τα ακαθόριστα και νεφελώδη "άλλα τμήματα των μεσαίων στρωμάτων" που η εύγλωττη ηγεσία του ΚΚΕ θα τα πείσει για την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού συγκαταλέγονται, σιωπηρά και μουλωχτά όπως είδαμε, μαζί με τα εύπορα εργαζόμενα μεσαία στρώματα και η μη μονοπωλιακή αστική τάξη, οι κεφαλαιοκράτες που εκμεταλλεύονται π.χ. από 4 έως 100 εργάτες!

Αν, ξεφυλλίζοντας τα προγραμματικά κείμενα του ΚΚΕ, σας έρχεται στη μύτη ένα βαρύ άρωμα από πεπόνια κι αγκινάρες, μην εκπλαγείτε! Είναι η ηγεσία του ΚΚΕ η οποία, σαν τον ουτοπιστή σοσιαλιστή Φουριέ, προσπαθεί να δελεάσει τους χορτοφάγους αστούς που τρελαίνονται για τους καρπούς της γης με προφητείες που περιγράφουν με τρόπο γλαφυρό, ζωντανό και παραστατικό, πόσο εξαίρετα αργίτικα πεπόνια κι αγκινάρες θα φύονται στην κοινωνία του μέλλοντος, στην κοινωνία λαϊκής εξουσίας και της λαϊκής οικονομίας, στο χαμένο παράδεισο της συνεργασίας των τάξεων! Επιτέλους, ας βάλουμε για πάντα τέλος στην αναχρονιστική ταξική πάλη ανάμεσα στους προλεταρίους και στους αστούς, εφόσον οι τελευταίοι δεν ανήκουν στη μονοπωλιακή αστική τάξη! Τώρα είναι η ώρα της πειθούς, των αμοιβαίων εξηγήσεων προς διάλυση των θλιβερών παρεξηγήσεων που δημιούργησε ο, στερούμενος πειθούς, μοχθηρός εκείνος Γερμανός κήρυκας της αναγκαιότητας της ταξικής πάλης, η οποία δύο αιώνες τώρα αμαύρωσε τις σχέσεις των προλετάριων με τους μικρούς και μεσαίους εκμεταλλευτές τους!

Πού στοχεύει η εξαφάνιση της μη μονοπωλιακής αστικής τάξης από το πρόσωπο της γης;

Η επιτήδεια, σοφιστική και ταχυδακτυλουργική συνταύτιση τής μη μονοπωλιακής αστικής τάξης με τα εργαζόμενα μικρομεσαία στρώματα υπηρετεί τη μεταρρυθμιστική στρατηγική του ΚΚΕ. Παρά τις επαναστατικές ρητορικές κορώνες του και παρά τη ρητή και κατηγορηματική διαπίστωση του Λένιν ότι ανάμεσα στον (κρατικο)μονοπωλιακό καπιταλισμό και το σοσιαλισμό δεν υπάρχει κανένα άλλο αναγκαίο ενδιάμεσο σκαλοπάτι¹⁵, το ΚΚΕ επιμένει, εδώ και δεκαετίες τώρα, να αναβάλλει για το απώτερο μέλλον την υλοποίηση του άμεσου αναγκαίου καθήκοντος, την πραγματοποίηση της προλεταριακής επανάστασης και την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου. Αντί να προβάλλει την άμεση ιστορική αναγκαιότητα, την αναγκαιότητα της προλεταριακής επανάστασης και της άμεσης εγκαθίδρυσης της δικτατορίας του προλεταριάτου, το ΚΚΕ επινοεί αυθαίρετα και προωθεί βολονταριστικά διάφορα περιττά στάδια (Νέα Δημοκρατία, αντιμονοπωλιακή δημοκρατία, λαϊκή εξουσία – λαϊκή οικονομία).

Για να πραγματώσει αυτές τις ρεφορμιστικές φαντασιώσεις της η ηγεσία του ΚΚΕ, σαράντα χρόνια τώρα, χτίζει το αντιμονοπωλιακό μέτωπο με τη μη μονοπωλιακή αστική τάξη που την υποβαθμίζει θεωρητικά σε μεσαίο στρώμα. Και μολονότι η μη μονοπωλιακή αστική τάξη δεν έχει ακόμα ξεμωραθεί τόσο, ώστε να δει στα πρόσωπα του μακαρίτη του Χαρίλαου ή της άλλης νεκρής ψυχής που ακούει στο όνομα Αλέκα Παπαρήγα , τους Αϊγιώργηδες που θα τη σώσουν από το δράκο των "αδηφάγων μονοπωλίων", η ηγεσία του ΚΚΕ επιμένει αταλάντευτα σε μια στρατηγική συνεργασία με τον ταξικό εχθρό της εργατικής τάξης.

Και στη θεωρία του και στην πράξη του, η ηγεσία του ΚΚΕ υποτάσσει τα συμφέροντα των εργατών στα συμφέροντα της " πολύφερνης συμμάχου" που τους προξενεύει, στα συμφέροντα της καπάτσας και μισητής μη μονοπωλιακής αστικής τάξης. Έτσι, η μη μονοπωλιακή αστική τάξη, με την αναντικατάστατη συμβολή του ΚΚΕ, έχει απαλλαγεί από το βραχνά του εργατικού συνδικαλισμού και των εργατικών διεκδικήσεων, αφού οι σύγχρονοι Λακεδαιμόνιοι, οι Έλληνες κομμουνιστές που είναι μέλη του ΚΚΕ, τοις ρήμασιν του κόμματός τους πειθόμενοι, αποφεύγουν να δημιουργήσουν συνδικαλιστικές οργανώσεις στις επιχειρήσεις τής μη μονοπωλιακής αστικής τάξης ή αποδέχονται να κατεβάσουν τον πήχη των εργατικών διεκδικήσεων, για να μη δυσαρεστήσουν τους αστούς συμμάχους τους στον αντιμονοπωλιακό αγώνα!

Το ιδεολόγημα του προγράμματος του ΚΚΕ ότι η νέα λαϊκή εξουσία δεν είναι άλλη από τη σοσιαλιστική εξουσία, και οι σχετικές αναφορές στη δικτατορία του προλεταριάτου στις θέσεις για το σοσιαλισμό¹⁶, δημιουργούν μια σειρά νέα ερωτήματα και παραμένουν ρητορικές κορώνες όσο το επίσημο πρόγραμμα του κόμματος αποτάσσεται το σατανά της ταξικής πάλης του προλεταριάτου με τη μη μονοπωλιακή αστική, όσο η ηγεσία του ΚΚΕ εξαπατά τα μέλη και τους οπαδούς του ΚΚΕ, όσο εξαπατά και αφοπλίζει την ελληνική εργατική τάξη μπροστά στον ταξικό εχθρό, αποσπώντας θεωρητικά τη μη μονοπωλιακή αστική τάξη από τους κόλπους της ελληνικής αστικής τάξη και εντάσσοντάς την στα εργαζόμενα μεσαία στρώματα.

Επί πλέον, ας μας επιτραπεί να αναρωτηθούμε ποιες σκοτεινές σκοπιμότητες εξυπηρετεί η υποκατάσταση των μονοσήμαντων όρων «δικτατορία του προλεταριάτου» και «οικονομία της μεταβατικής περιόδου» που χρησιμοποιούν οι κλασικοί του επιστημονικού σοσιαλισμού και οι μαρξιστές για να χαρακτηρίσουν το κράτος και την οικονομία της μεταβατικής περιόδου, με τους πολύσημους, αντιεπιστημονικούς, περιγραφικούς όρους "λαϊκή εξουσία" και "λαϊκή οικονομία". Τέλος, ας μας επιτραπεί να αναρωτηθούμε τι σκοτεινούς πολιτικούς ελιγμούς σαν την τζανετακειάδα προοιωνίζει και εξυπηρετεί η ανοιχτή διακήρυξη της πρόθεσης του ΚΚΕ να συμμετάσχει σε κυβέρνηση αντιιμπεριαλιστικών, αντιμονοπωλιακών δυνάμεων με βάση το κοινοβούλιο, χωρίς να έχουν διαμορφωθεί ακόμα οι όροι για το επαναστατικό πέρασμα¹⁷, όταν έχουμε δει ότι η αποφατική (αντιμονοπωλιακή) πολιτική του ΚΚΕ συγκαταλέγει στις αντιμονοπωλιακές δυνάμεις και τη μη μονοπωλιακή αστική τάξη, τα μέλη της οποίας δεν επιδιώκουν να καταργήσουν το μονοπωλιακό καπιταλισμό, αλλά να εισέλθουν και τα ίδια στο στενό κύκλο της μονοπωλιακής αστικής τάξης, καταστρέφοντας τους ανταγωνιστές τους και επιβάλλοντας τη μονοπώληση των κλάδων στους οποίους δραστηριοποιούνται.

Ανακεφαλαιώνοντας και αποδίδοντας ιστορική δικαιοσύνη: το ΚΚΕ στην επίσημη ανάλυσή του της ελληνικής κοινωνίας, στις προγραμματικές αποφάσεις του και θέσεις που αποτελούν τον ενεστώτα και το μέλλοντα νόμο του κόμματος, απορρίπτει τη λενινιστική θεωρία και την υποκαθιστά με τη θεωρία του Μπουχάριν για τον καθαρό ιμπεριαλισμό και τον καθαρό μονοπωλιακό καπιταλισμό. Ενώ όμως ο Μπουχάριν από το θεωρητικό του σχήμα έβγαζε υπερεπαναστατικά, αριστερίστικα συμπεράσματα, το ΚΚΕ από το ίδιο σχήμα βγάζει αντεπαναστατικά, ρεφορμιστικά συμπεράσματα. Φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά που μια λαθεμένη θεωρία χρησιμεύει ως θεωρητική βάση για την εξαγωγή αντίθετων πολιτικών συμπερασμάτων.

Ωστόσο το θεωρητικό φλερτ του ΚΚΕ δεν εξαντλείται με τη σιωπηρή υιοθέτηση της θεωρίας του καθαρού ιμπεριαλισμού του Μπουχάριν. Το ΚΚΕ υιοθετεί και τις απόψεις του Μπουχάριν για το ρόλο των συνεταιρισμών των μικρών εμπορευματοπαραγωγών, αγροτών και μη, στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού¹⁸. Ενώ ο Λένιν θεωρεί τους συνεταιρισμούς αυτούς μορφή του κρατικού καπιταλισμού¹⁹ (σε αντίθεση με τους κομμουνιστικούς αγροτικούς συνεταιρισμούς των οποίων γη και μέσα παραγωγής ανήκουν στο προλεταριακό κράτος²⁰), ο Μπουχάριν αναγόρευσε τους συνεταιρισμούς των εμπορευματοπαραγωγών αγροτών σε κομμουνιστικούς συνεταιρισμούς²¹. Τις απόψεις αυτές του Μπουχάριν τις υιοθέτησαν τόσο ο Στάλιν όσο και οι διάδοχοί του, με αποτέλεσμα η ανάπτυξη της ιδιόμορφης αυτής εμπορευματικής παραγωγής να συμβάλλει στη γιγάντωση και στην ευόδωση των τάσεων παλινόρθωσης του καπιταλισμού - αφού τελικά ο καπιταλισμός δεν είναι τίποτε άλλο παρά η εμπορευματική παραγωγή σε κείνη τη βαθμίδα ανάπτυξής της που η εργατική δύναμη μετατρέπεται σε εμπόρευμα. Η θέση λοιπόν του ΚΚΕ για τους συνεταιρισμούς των εμπορευματοπαραγωγών αποτελεί πλευρά της συνολικής, καουτσκικής έμπνευσης²², θεωρίας του, που ανάγει το σοσιαλισμό σε ειδική μορφή εμπορευματικής καταγωγής και κατά συνέπεια σε τυπική άρνηση του υπάρχοντος καπιταλισμού και μήτρα κύησης ενός νέου καπιταλισμού. Έτσι όμως η εργατική τάξη εμπλέκεται σε ένα αιώνιο φαύλο κύκλο και η ιστορία γίνεται μια κυκλική επιστροφή στην αφετηρία της.