Νόμος για τα μεταπτυχιακά, και το φοιτητικό κίνημα

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και όταν οι σχολές ήταν κλειστές, η Νέα Δημοκρατία – με την αγαστή συνεργασία του ΠΑΣΟΚ και του ΛΑΟΣ- προχώρησε στην ψήφιση του νέου νόμου για τα μεταπτυχιακά. Η αναγκαιότητα να συνεχιστεί η επίθεση στην εκπαίδευση και στους μεταπτυχιακούς κύκλους σπουδών μπορεί να εξηγείται από την πάγια ανάγκη για όσο το δυνατόν περισσότερο εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Επιπλέον, οι μεταπτυχιακές σπουδές αποτελούν μια αγορά σε άνθηση! Αυτή την στιγμή στα 400 και πλέον μεταπτυχιακά προγράμματα της Ελλάδας φοιτούν 74.301 άτομα ενώ ακόμα 20.000 περίπου σπουδάζουν σε σχολές του εξωτερικού. Επίσης, στα πλαίσια των μεταπτυχιακών προγραμμάτων πραγματοποιούνται έρευνες οι οποίες θα μπορούσαν δυνητικά να αποτελέσουν κερδοφόρες επενδύσεις για το κεφάλαιο χωρίς καν να είναι αναγκασμένο να πληρώσει τους ερευνητές για τη δουλειά τους αυτή. Τέλος, το αστικό κράτος προσπαθεί να απεμπλακεί όσο το δυνατόν περισσότερο από την χρηματοδότηση τομέων του πάλαι ποτέ κοινωνικού κράτους όπως είναι και η παιδεία. Σε όλα τα παραπάνω ο νέος νόμος έρχεται να δώσει «λύσεις».

Το πρώτο πράγμα το οποίο διασφαλίζεται από τις πτυχές του νόμου είναι η πειθάρχηση και η εντατικοποίηση των ρυθμών σπουδών μέσω της υποχρεωτικής καθιέρωσης Κανονισμού Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΚΜΣ) ο οποίος αποτελεί «…αναπόσπαστο κομμάτι του εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας του Ιδρύματος, στον οποίο και ενσωματώνεται» (άρθρο3,παρ.1). Στα πλαίσια λοιπόν του ΚΜΣ εντάσσονται όλα τα καλούδια του νόμου-πλαίσιο: Πιστωτικές μονάδες, αξιολόγηση εσωτερική και εξωτερική και βεβαίως η πρόβλεψη του ύψους των καταβαλλόμενων διδάκτρων εκ μέρους των φοιτητών! Η χρηματοδότηση των Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών όπως προβλέπει ο παρών νόμος, δείχνει τη διάθεση για προσέλκυση πόρων από ιδιώτες (πέρα από τα δίδακτρα), καθώς ουσιαστικά ανοίγει διάπλατα τις πόρτες για κατά παραγγελία έρευνες στα μεταπτυχιακά προγράμματα από το κεφάλαιο. Οι μεγάλες προσφορές προς το κεφάλαιο δε σταματούν εδώ, καθώς προβλέπεται και η συμμετοχή ιδιωτικών πόρων και στα Ερευνητικά Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα (ΕΠΙ) είτε με έρευνες για λογαριασμό των χρηματοδοτών είτε με την ενοικίαση(!) των υλικών υποδομών τους. Να σημειωθεί ότι στα εν λόγω ινστιτούτα, πέρα από τους καθηγητές, απασχολούνται και φοιτητές με συμβάσεις εργασίας 6 μηνών έως 1 χρόνου και αμοιβές οι οποίες βρίσκονται κάτω απ το όριο του ελαχίστου μισθού. Τώρα όσον αφορά τα ΜΠΣ τα οποία εναποθέτουν τις ελπίδες τους για χρηματοδότηση στο κράτος, η κάνουλα του υπουργείου είναι ερμητικά κλειστή! Η χρηματοδότηση θα γίνεται βάσει της εξωτερικής αξιολόγησης του Ιδρύματος και γίνονται εύκολα αντιληπτές οι επιπτώσεις για τις σχολές οι οποίες εντάσσονται στο κλάδο των κλασσικών σπουδών, όπου οι όποιες έρευνες δεν αποτελούν πεδίον δόξης λαμπρό για το κεφάλαιο.

Ως τώρα, δεν είδαμε καμία μέριμνα για τους φοιτητές των ΜΠΣ (πέραν βέβαια της μέριμνας για καταβολή από μέρους τους διδάκτρων τα οποία έρχονται σε σύγκρουση με το άρθρο 16 του συντάγματος και είναι ως εκ τούτου παράνομα) αλλά δυστυχώς το υπουργείο «μερίμνησε» και για μας. Βάσει λοιπόν του άρθρου 9, παράγραφος 3γ «ο υποψήφιος διδάκτορας είναι υποχρεωμένος, εφόσον του ζητηθεί, να προσφέρει εκπαιδευτικές υπηρεσίες στο Τμήμα…» δίχως να υπάρχει η παραμικρή έστω νύξη για αποζημίωση του υποψήφιου διδάκτορα για την εργασία που θα προσφέρει. Σε περίπτωση επικουρίας σε μέλος ΔΕΠ προβλέπεται ωρομίσθια αμοιβή εάν και μόνο εάν αυτή εγκριθεί από τους υπουργούς Παιδείας και Οικονομικών! Υπάρχει όμως νομικά κατοχυρωμένη πλέον η δυνατότητα στους μεταπτυχιακούς φοιτητές να παίρνουν τα φοιτητοδάνεια με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου. Δεν φτάνει δηλαδή που θα πληρώνουμε δίδακτρα και θα δουλεύουμε αμισθί, υπάρχει και ρύθμιση για να αποπληρώνουμε για την υπόλοιπη μας ζωή τα φοιτητοδάνεια!

Δυστυχώς τα μεταπτυχιακά αποτελούν απλώς την Κερκόπορτα για την ολοκληρωτική άλωση της ανώτερης εκπαίδευσης, καθώς στρατηγικός στόχος παραμένουν τα προπτυχιακά προγράμματα τα οποία είναι μαζικότερα. Η επιλογή να αρχίσει η επίθεση εμμέσως απ τα μεταπτυχιακά έχει να κάνει με τη χαλαρή συνδικαλιστική δομή τους, καθώς μέχρι πρόσφατα ήταν λίγοι οι φοιτητές που ακολουθούσαν μεταπτυχιακούς κύκλους σπουδών αλλά μαρτυρά επίσης και μια χρόνια αδράνεια εκ μέρους των φοιτητών να οργανώσουν την συνδικαλιστική τους δράση προς την κατεύθυνση δημιουργίας οργάνων διεκδίκησης και εκπροσώπησης. Έστω και τώρα είναι αναγκαία η συγκρότηση τέτοιων δομών με βάση τις αρχές της αιρετότητας και της ανακλητότητας έτσι ώστε να μπορέσουμε να αρθρώσουμε το δίκαιο των αιτημάτων μας.

Πρέπει να αποκαλυφθεί ο ταξικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης και στην περίπτωση των μεταπτυχιακών σπουδών όπου το ταξικό φιλτράρισμα κορυφώνεται. Υπάρχουν άμεσα καθήκοντα στα οποία πρέπει να ανταποκριθούμε όπως είναι η διασφάλιση ότι δε θα υπάρχει μαύρη εργασία των μεταπτυχιακών φοιτητών, η κοινή πάλη με τους προπτυχιακούς για την υπεράσπιση των κεκτημένων, για Ενιαία Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση για όλους, χωρίς ταξικούς φραγμούς. Επίσης πρέπει να ανοίξει και η συζήτηση για το αν είναι πράγματι αναγκαιότητα ο χωρισμός των μεταπτυχιακών σπουδών σε δυο κύκλους (master και διδακτορικό) και γιατί πραγματικά συμβαίνει αυτό.

Με τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά το φοιτητικό κίνημα στο σύνολο του θα πρέπει να είναι έτοιμο για μια καθοριστική μάχη ενάντια στην νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση της εκπαίδευσης καθώς ο έως τώρα ανταρτοπόλεμος έδειξε τα όρια του. Φροντίζοντας για τον πολιτικό εξοπλισμό και την οργανωτική ανασυγκρότηση του κινήματος, πρέπει πλέον να βαδίσουμε για μια ακόμα φορά στον δρόμο του αγώνα.

Σωτήρης Λάμπρου