Για φοιτητικό κίνημα της περιόδου

Κρίσιμη είναι η περίοδος που διανύουμε για το Φοιτητικό Κίνημα (Φ.Κ.). Κρίσιμη γιατί παρά την πρώτη νίκη του περυσινού Φοιτητικού Κινήματος, με την μη κατάθεση του νόμου-πλαισίου για τα Α.Ε.Ι. και την άτακτη υποχώρηση της κυβέρνησης της Ν.Δ. ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει. Για να μιλήσουμε με στρατιωτικούς όρους είναι η περίοδος που το κάθε στρατόπεδο ανασυντάσσει τον στρατό του και την τακτική του προκειμένου να παραταχθεί καλύτερα και να νικήσει.

Κι ενώ από την πλευρά της Κυβέρνησης τα πράγματα είναι γνωστά (αναβολή της συζήτησης για το άρθρο 16 στα τέλη Γενάρη και κατάθεση του νόμου πλαισίου στις αρχές του καλοκαιριού) στο Φ.Κ. φαίνεται να υπάρχει ένα μούδιασμα. Το μούδιασμα αυτό οφείλεται από την μία στον ελιγμό της Κυβέρνησης να μεταφέρει την αντιπαράθεση για αργότερα και από την άλλη στην λανθασμένη εκτίμηση από την πλευρά των δυνάμεων που παρεμβαίνουν στο Φ.Κ. πως αφού έγινε χαμός το καλοκαίρι, θα γίνει χαμός και τώρα. «Τα γεγονότα όμως είναι πεισματάρικα πράγματα» σύμφωνα με μία αγγλική παροιμία την οποία υπενθυμίζει ο Λένιν στον Ιμπεριαλισμό του. Δεν υπάρχει, δυστυχώς, ένας διακόπτης ο οποίος να ηλεκτρίζει αυτόματα το Φ.Κ. Όποιος λοιπόν δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί την πραγματικότητα και να βγάλει συμπεράσματα από αυτήν ώστε να καθοδηγήσει τις πράξεις του καλύτερα θα ήταν να μην ασχολείται καθόλου γιατί τελικά μόνο την σύγχυση προκαλεί.

Οι δυνάμεις λοιπόν που παρεμβαίνουν στο Φ.Κ. πρέπει να βγάλουν τα συμπεράσματά τους, να αποτιμήσουν την δράση τους, να εντοπίσουν τα λάθη και τις αδυναμίες προκειμένου να μην επαναληφθούν, Εμείς, στο άρθρο αυτό θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε τα σημεία εκείνα στα οποία εστιάζεται η συζήτηση για την αποτίμηση του περσινού Φ.Κ. Θα εντοπίσουμε τα προβλήματα και τις αδυναμίες και με βάση τα παραπάνω να διατυπώσουμε ένα σχέδιο δράσης και παρέμβασης μέσα στις σχολές.

Τρία είναι τα σημεία εκείνα τα οποία μονοπωλούν την συζήτηση, όπως φάνηκε και από το πανελλαδικό διήμερο της Ε.Α.Α.Κ. που πραγματοποιήθηκε στις 28-29 Οκτώβρη στο Πολυτεχνείο. Πρώτον, ποιος ήταν ο χαρακτήρας του κινήματος και ποια η αιτία ξεσπάσματός του. Δεύτερον ποια ήταν εκείνη η γραμμή που ηγεμόνευσε και τρίτον, αν το κίνημα αυτό νίκησε.

Γνώμη μας είναι πως το κίνημα του Μαΐου-Ιουνίου ήταν ένα αυθόρμητο κατά βάση ξέσπασμα της φοιτητιώσας νεολαίας. Τις αιτίες του ξεσπάσματος αυτού θα πρέπει να αναζητήσουμε στους υλικούς όρους διαβίωσης ης σύγχρονης νεολαίας με τους πιεσμένους ρυθμούς ζωής, τις διαρκείς εξετάσεις και τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο. Η αφορμή του ξεσπάσματος δόθηκε από τον άτσαλο χειρισμό του υπουργείου να στοχοποιήσει ορισμένα πάγια κεκτημένα του Φ.Κ. όπως ο περιορισμός των ετών φοίτησης και η γενικότερη επίθεση στο δικαίωμα για δημόσια και δωρεάν παιδεία. Για να το πούμε πιο απλά, ο κόσμος ξεσηκώθηκε ενάντια στα καθημερινά του προβλήματα και φυσικά ενώθηκε απέναντι σ’ αυτά. Τα λεγόμενα αντιαναδιαρθρωτικά πλαίσια, που κάποιοι νομίζουν πως ήταν η γραμμή που νίκησε στο κίνημα, απλώς εξέφρασαν αυτήν την αγανάκτηση και ενότητα του κόσμου απέναντι στα προβλήματα που δημιουργεί ο ίδιος ο καπιταλισμός. Λέμε ότι αυτή η γραμμή απλώς εξέφρασε το κίνημα γιατί η συμβολή του υποκειμενικού παράγοντα δεν έγκειται μόνο στην έκφραση ενός κινήματος αλλά πρωτίστως στην καθοδήγησή του και την προώθησή του μέχρι την νίκη. Αναμφίβολα κάτι τέτοιο δεν υπήρξε αφού ειδικά από ένα σημείο και πέρα το κίνημα ξεπέρασε κατά πολύ τις πρωτοπορίες του.

Όσον αφορά το τρίτο ζήτημα, γνώμη μας είναι πως το Φ.Κ. του Μαΐου-Ιουνίου πέτυχε μια πρώτη νίκη σε έναν αγώνα ο οποίος είναι παρατεταμένος και δεν είναι άλλος από την διαρκή επίθεση κυβέρνησης – Ε.Ε. – κεφαλαίου ενάντια στην δημόσια εκπαίδευση. Λίγους μήνες πριν από το μεγάλο ξέσπασμα κανείς δεν πίστευε πως ενόψει της αναθεώρησης του άρθρου 16 για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα κίνημα αποτροπής του. Το κίνημα αυτό έθεσε τις καλύτερες βάσεις (και την αφετηρία αυτού ακολούθησαν οι δάσκαλοι και οι μαθητές) για κάτι τέτοιο. Η τελική έκβαση όμως θα κριθεί από το κατά πόσο είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν και να τα ξεπεράσουμε.

Και το λέμε αυτό γιατί δυστυχώς πολλοί λίγοι είναι αυτοί που έστρεψαν την προσοχή τους στα προβλήματα και τις αδυναμίες του κινήματος όπως φάνηκε και από την συζήτηση στο διήμερο της Ε.Α.Α.Κ. Εμείς από την πλευρά μας, ήδη από τον Ιούνη, μέσα στην φωτιά της μάχης στο έκτακτο φύλλο κατάληψης είχαμε επισημάνει τρεις πολύ βασικές αδυναμίες.

α) Η οργάνωση του κινήματος: Ο τρόπος με τον οποίο λειτούργησαν οι Συντονιστικές Επιτροπές κατάληψης και το Πανελλαδικό Συντονιστικό ήταν γραφειοκρατικός και αντιδημοκρατικός. Υπήρξε απουσία πραγματικής αντιπροσωπευσής και παντελής ανικανότητα για λήψη αποφάσεων με δημοκρατικές διαδικασίες. Δυστυχώς, όπως φάνηκε και από την συζήτηση στο διήμερο όλες οι οργανώσεις που παρεμβαίνουν μέσα στην ΕΑΑΚ υπερασπίστηκαν πλήρως το υπάρχον μοντέλο οργάνωσης και ούτε να ακούσουν ήθελαν για αλλαγή του. Είναι μάλιστα, όπως λέγεται, θέση αρχής οι ανοιχτές συντονιστικές επιτροπές από την οποία δεν μπορούμε να πάμε πίσω. Η θέση η δική μας είναι σαφής και κατηγορηματική. Πιστεύουμε πως κάθε συνέλευση θα πρέπει να εκλέγει με ενιαίο πανελλαδικό μέτρο αντιπροσώπους ανά πάσα στιγμή ανακλητούς, με παράλληλη εφαρμογή της αρχής της πλήρους δημοσιότητας. Δηλαδή τόσο η συντονιστική επιτροπή όσο και το πανελλαδικό συντονιστικό θα απαρτίζονται από εκλεγμένους αντιπροσώπους οι οποίοι θα ψηφίζουν για απόφαση βάσει του περιεχομένου του πλαισίου του συλλόγου τους. Αυτή είναι η σωστή μαρξιστική αντίληψη για την οργάνωση του κινήματος που εφάρμοζαν οι μαρξιστές από τα μέσα του 19ου αιώνα. Δυστυχώς όμως, οι καλύτερες παραδόσεις του κινήματός μας έχουν ξεχαστεί και αντικατασταθεί από τις αναρχο-αυθορμητίστικες αντιλήψεις.

β) Η σύνδεση του Φ.Κ. με το εργατικό κίνημα: Ήταν αναμφισβήτητα ο καταλυτικός παράγοντας που θα οδηγούσε στη νίκη. Μακριά από την αντίληψη της Πανσπουδαστικής για συμπόρευση με το ΠΑΜΕ που μόνο στην απομόνωση και την περιχαράκωση μπορούσε να οδηγήσει, μακριά από λογικές πλήρους παράδοσης του Φ.Κ. στην συνδικαλιστική γραφειοκρατία της ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ που πρεσβεύουν ο Συνασπισμός και άλλες οργανώσεις δορυφόροι του, της Εξωκοινοβουλευτική Αριστεράς και μακριά τέλος από λογικές που αντιλαμβάνονται το Φ.Κ. ως ξεχωριστό από το Ε.Κ., τα οποία μέσα από μια σωστή παρέμβαση θα συνευρεθούν και θα συμπορευτούν χτίζοντας το μέτωπο παιδείας-εργασίας, εμείς αντιλαμβανόμαστε το Φ.Κ. ως δυνάμει σύμμαχο του εργατικού κινήματος αφού τα ζητήματα παιδείας αφορούν άμεσα την εργατική τάξη και τα παιδιά της. Προς αυτή την κατεύθυνση ήταν η αντίληψή μας να απαιτήσει το Φ.Κ. από την ΓΣΕΕ να καλέσει πανελλαδική απεργία στην βάση των αποφάσεων του Συντονιστικού το οποίο θα κρατούσε την πλήρη αυτοτέλειά του και η απαίτηση από την ΓΣΕΕ να πάρει πίσω την απόφασή της για την ίδρυση ακαδημίας εργασίας ως του πρώτου ιδιωτικού πανεπιστημίου στην Ελλάδα. Με πιο απλά λόγια, χρειάζεται το Φ.Κ. να θέσει όρους στην συμπόρευσή του με το εργατικό διατηρώντας παράλληλα κάθε αυτοτέλειά του.

γ. Το ζήτημα της περιφρούρησης: Όπως φάνηκε οι φοιτητικοί σύλλογοι έδειξαν μεγάλη αντοχή απέναντι στις επιθέσεις των δυνάμεων καταστολής. Η παθητική όμως αυτή περιφρούρηση δεν αρκεί. Χρειάζεται πλέον η πολιτική βούληση ώστε το κίνημα να αναλάβει την ενεργητική περιφρούρησή του από το μπλακ μπλοκ, μια συνιστώσα η οποία βρίσκεται έξω από όλες τις διαδικασίες του κινήματος και αποτελεί την τέλεια αφορμή για το κτύπημα του κινήματος από τις δυνάμεις καταστολής. Η αναρχοφιλία που χρόνια τώρα ταλανίζει την εξωκοινοβουλευτική αριστερά πρέπει να σταματήσει με την καθοριστική συμβολή όλων.

Το ερώτημα αναδύεται φυσικά: Από δω και πέρα τι; Με ποιον τρόπο πρέπει να κινηθούμε ώστε ο φετινός χειμώνας να «μυρίσει άνοιξη»; Μακριά από κοντόφθαλμες λογικές θα πρέπει πρώτα να θέσουμε τον στρατηγικό στόχο για την ανασύνταξη του Φ.Κ. και να διατυπώσουμε τα πρώτα άμεσα τακτικά βήματα προκειμένου να εξυπηρετηθεί ο στόχος αυτός. Δεδομένου του γεγονότος ότι η μάχη στην εκπαίδευση είναι μακροχρόνια (μέχρι το 2010 η δημιουργία του Κοινού Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης με ιδιαίτερη και πολύ κρίσιμη στιγμή την αναθεώρηση του άρθρου 16) για να μπορέσει το Φ.Κ. να αποκρούσει την επίθεση και να κρατήσει τον συσχετισμό και τους όρους υπέρ του πρέπει να ανασυγκροτηθεί σε δύο επίπεδα: Πρώτον, να εξοπλιστεί πολιτικά. Το Φ.Κ. από την άμυνα θα πρέπει να περάσει στην επίθεση. Οι διεκδικήσεις για Δημόσια και Δωρεάν Παιδεία θα πρέπει να εξειδικευτούν και να αναπτυχθούν. Ένα ενιαίο πλαίσιο αιτημάτων πρέπει να δημιουργηθεί το οποίο από την μία πλευρά θα αντιπαλεύει τις αντιδραστικές επιδιώξεις της κρατικής εκπαιδευτικής πολιτικής, παράλληλα όμως θα σκιαγραφεί την μετάβαση σε ένα άλλο εκπαιδευτικό σύστημα απαλλαγμένο από αστικά δεσμά που θα έχει στόχο την εξυπηρέτηση των αναγκών της εργατικής τάξης και της νεολαίας.

Δεύτερον, με τον οργανωτικό εξοπλισμό του. Με βάση όσα έχουμε ήδη αναφέρει πιο πάνω χρειάζεται η πλήρης ανασυγκρότηση των οργάνων του φοιτητικού συνδικαλισμού με βάση τις αρχές της αιρετότητας, της ανακλητότητας και της πλήρους δημοσιότητας. Μορφή που να μην αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη του κινήματος, αλλά να το προωθεί και να αναδεικνύει το περιεχόμενο πάλης.

Το πόσο πολύ χρειάζονται τόσο ο οργανωτικός όσο και ο πολιτικός εξοπλισμός του κινήματος φαίνεται από το κλίμα που υπάρχει σήμερα στις σχολές. Το ξέσπασμα του Ιούνη όπως ήδη τονίσαμε ήταν αυθόρμητο και όχι συνειδητό και άρα η δημιουργία κινήματος αποτροπής τώρα το φθινόπωρο δεν θα ήταν μια εύκολη υπόθεση όπως φαινόταν να πιστεύουν δυνάμεις που πρωτοστάτησαν στο κίνημα του Μάη-Ιούνη. Αν μάλιστα προσθέσουμε τους τακτικούς ελιγμούς της κυβέρνησης να μεταφέρει την αντιπαράθεση για αργότερα αλλά και την στάση των πολιτικών δυνάμεων στα πανεπιστήμια θα συμπληρώσουμε το παζλ που εξηγεί το μούδιασμα που επικρατεί στις σχολές. Πιο συγκεκριμένα, η ΔΑΠ ανασυγκροτήθηκε και κέρδισε συνελεύσεις. Η ΠΑΣΠ εμφανίζεται απρόθυμη να συμμετέχει στις κινητοποιήσεις ιδίως μετά τις δημοτικές. Η Πανσπουδαστική, προσπαθώντας να πάρει καλύτερη θέση στην εκκίνηση μετά το περσινό στραπάτσο ήθελε να δώσει μια αγωνιστική εντύπωση αλλά ήταν μάλλον στάση εκ του ασφαλούς, δεδομένου του γεγονότος ότι η απεργία των δασκάλων έφτανε στην δύση της και συμπαρέσυρε και το μαθητικό κίνημα.

Όσον αφορά την ΕΑΑΚ επικρατεί μια γενικότερη αισιοδοξία και θέληση για δημιουργία κινήματος, απουσιάζει όμως οποιοσδήποτε ορθολογικός σχεδιασμός. Ακόμα και στην συζήτηση στο διήμερο όλες οι οργανώσεις και τάσεις φαίνονταν υπερασπιστές της κλιμάκωσης χωρίς όμως να μπορεί κανείς να θεμελιώσει την θέση αυτή πάνω σε στέρεες βάσεις. Είναι μάλλον μια αριστεριστική προσέγγιση παρά αριστερή, επαναστατική. Ένα βασικό γνώρισμα του αριστερισμού είναι πως μετά από κάθε μεγάλο ξέσπασμα στο οποίο κυριαρχούν οι «παράνομες» μορφές πάλης (βλ. καταλήψεις) συνεχίζει να προτάσσει την αναγκαιότητα πάλης μέσα από τις παράνομες αυτές μορφές, αγνοώντας τελείως τις «νόμιμες» (βλ. σύλλογοι και όργανά τους). Τώρα εκ των πραγμάτων δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για δημιουργία κινήματος διαρκείας για πολλούς λόγους (ελιγμός κυβέρνησης, πολιτικές δυνάμεις στα πανεπιστήμια, κούραση φοιτητών από μακροχρόνια εξεταστική κ.α.) αυτό που χρειάζεται είναι να ξαναγίνει από την αρχή ζύμωση για το περιεχόμενο της πάλης του Φ.Κ., να αναδειχθεί η πρώτη νίκη του Μάη-Ιούνη, να καλλιεργηθεί και να αναπτυχθεί η αγωνιστική συνείδηση που υπάρχει από την άνοιξη και με μικρές κινήσεις να διατηρηθεί το αγωνιστικό κλίμα μέσα σε σχολές (διήμερες καταλήψεις και πορείες).

Για να το πούμε με λενινιστικούς όρους χρειάζεται να κάνουμε κτήμα μας όλες τις μορφές πάλης αλλά και να είμαστε πάντα σε ετοιμότητα για την πιο γρήγορη και αναπάντεχη εναλλαγή της μίας μορφής με την άλλη.

Η επέτειος του Πολυτεχνείου πρέπει να αποτελέσει την αφετηρία. Μένει όμως ακόμη πολλή δουλειά να γίνει.