Η υπεράσπιση του εργατικού-επαναστατικού τρόπου τοποθέτησης του ζητήματος της αυτοδιάθεσης των εθνών
Δημοσιεύτηκε στις Σάββατο, 25 Οκτωβρίου 2008 21:46 | 
| 
|
Η υπεράσπιση του εργατικού-επαναστατικού τρόπου τοποθέτησης του ζητήματος της αυτοδιάθεσης των εθνών
Η εκδήλωση στις 31/3 με θέμα την σύνοδο του ΝΑΤΟ και τις εξελίξεις στα Βαλκάνια φανέρωσε σημαντικές διαφοροποιήσεις ενώ ταυτόχρονα ανέδειξε σημαντικά ζητήματα που έχουν απασχολήσει ιστορικά το κομμουνιστικό κίνημα.
Παρουσιάστηκε ένας αναδυόμενος ενδοιμπεριαλιστικός ανταγωνισμός για την περιοχή των Βαλκανίων μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας, βάσει του οποίου κατέστη για τις ΗΠΑ αναγκαία η διεύρυνση του ΝΑΤΟ. Εκφράστηκε από το σύνολο των ομιλητών ότι οι εξελίξεις προς την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου εντάσσονται στην πάγια πολιτική των ΗΠΑ για την δημιουργία προτεκτοράτων, σηματοδοτώντας μια ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη. Ταυτόχρονα, συζητήθηκε το ζήτημα της ονομασίας της γειτονικής χώρας της Μακεδονίας.
Σημαντικές αποκλίσεις καταγράφηκαν ως προς την γραμμή που οφείλει να έχει η επαναστατική αριστερά στο φόντο αυτών των εξελίξεων αλλά και στην ανάγνωση του ιμπεριαλισμού, των επεμβάσεων του και της θέσης της ελληνικής αστικής τάξης στα Βαλκάνια.
Είναι το αίτημα της αυτοδιάθεσης αντιδραστικό σήμερα ;
Μεταξύ άλλων, ακούστηκε και μάλιστα με περίσσεια επιμονή ότι το σύνθημα της αυτοδιάθεσης των εθνών καθότι είναι το κύριο επιχείρημα των Αμερικάνων για τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις τους έχει καταστεί πλέον αντιδραστικό. Αυτή η θέση παρουσιάστηκε ως η πλέον μαρξιστική έναντι ενός “αριστερού κοσμοπολιτισμού” που ευδοκιμεί στην αριστερά.
Προφανώς αυτό ήρθε να συνδράμει ελαφρά τη καρδία παραινέσεις που δεν θέλανε να σκοτιστούν και πολύ με την ιστορική διάσταση του ζητήματος, καθόλου τυχαία, αφού η επιχειρηματολογία που ακούστηκε από πολλούς παρευρισκόμενους ήταν το ελάχιστο ανιστόρητη.
Επί παραδείγματι, είναι απορίας άξιον αν οι σύντροφοι του ΜΛ-ΚΚΕ θεωρούν ότι κομίζουν γλαύκα εις Αθήνας, όταν αναφέρουν ότι τα εθνικά κινήματα και ζητήματα αξιοποιούνται από ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Ως σαν αυτό να αποτελεί ένα φαινόμενο που άρχισε από το 1990 (!)
Πόσο μάλλον όταν ο ίδιος ο Λένιν έχει τοποθετηθεί και μάλιστα κρυστάλλινα και αμετάκλητα πάνω σε αυτό το θέμα:
“Όχι μόνο το αίτημα της αυτοδιάθεσης των εθνών, μα και όλα τα άρθρα του δημοκρατικού μας προγράμματος-μίνιμουμ τα είχαν διατυπώσει οι μικροαστοί προηγούμενα, ακόμα από το 17ο και 18ο αιώνα.”
Και συνεχίζει για το πως χρησιμοποιεί η αστική τάξη των καταπιεζόμενων εθνών και την ανάγκη ανεξάρτητης προλεταριακής πολιτικής:
“η αστική τάξη των καταπιεζόμενων εθνών μετατρέπει συνεχώς σε εξαπάτηση των εργατών τα συνθήματα της εθνικής απελευθέρωσης...στην εξωτερική πολιτική προσπαθεί να κλείνει συμφωνίες με μια από τις ανταγωνιζόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, για να πραγματοποιήσει τους δικούς της ληστρικούς σκοπούς (πολιτική των μικρών κρατών των Βαλκανίων κτλ.)”
και καταλήγει:
“Το γεγονός ότι η πάλη για την εθνική ελευθερία ενάντια σε μια ιμπεριαλιστική Δύναμη μπορεί, κάτω από ορισμένες συνθήκες, να χρησιμοποιηθεί από μιαν άλλη “μεγάλη” Δύναμη για δικούς της εξίσου ιμπεριαλιστικούς σκοπούς, μπορεί τόσο λίγο να αναγκάσει τη σοσιαλδημοκρατία να παραιτηθεί από την αναγνώριση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των εθνών” 1
και σε άλλο σημείο:
“Τα γενικά επιτελεία στο σημερινό πόλεμο προσπαθούν να εκμεταλλευτούν προσεχτικά κάθε εθνικό και επαναστατικό κίνημα στο στρατόπεδο των αντιπάλων τους, οι γερμανοί την ιρλανδική εξέγερση, οι γάλλοι το τσέχικο κίνημα κτλ. κι από την άποψη τους ενεργούν πάρα πολύ σωστά.... ” 2
“Σε ορισμένα μικρά κράτη που δεν πήραν μέρος στον πόλεμο του 1914-1916, λογουχάρη στην Ολλανδία και στην Ελβετία, η αστική τάξη χρησιμοποιεί εντατικά το σύνθημα της αυτοδιάθεσης των εθνών”, για να δικαιολογήσει τη συμμετοχή στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο” 3
Άρα όχι μόνο το αίτημα προϋπήρχε του συνειδητού προλεταριάτου, αλλά χρησιμοποιείται τόσο από την αστική τάξη των καταπιεσμένων εθνών, όσο και από ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και όλα αυτά στα γραπτά του Λένιν το 1916! Κι όμως ενώ γνώριζε όλα αυτά ο Λένιν διεξήγαγε ανελέητη ιδεολογική πάλη ενάντια στην αφαίρεση του συνθήματος της αυτοδιάθεσης των εθνών και την κομβική σημασία του δικαιώματος ως τον κρατικό αποχωρισμό.
Εφόσον λοιπόν κατά το Μ-Λ ΚΚΕ σήμερα είναι αντιδραστικό σύνθημα επειδή το αξιοποιεί η Αμερικάνικη αστική τάξη και οι κυβερνήσεις της τότε ήταν αντιδραστικό σύνθημα και εκείνη την περίοδο μιας και αξιοποιούνταν μια χαρά και τότε. Οφείλουμε επίσης να υπενθυμίσουμε, ότι το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση είχε διακηρυχθεί από τον πρόεδρο των ιμπεριαλιστικών ΗΠΑ Wilson στα πομπώδη “14 σημεία” της πολιτικής του το 1918! Κάθε άλλο παρά νέο είναι λοιπόν για τις ΗΠΑ! Ώθησε αυτή η διακήρυξη τον Λένιν να αφαιρέσει από το νέο πρόγραμμα των Ρώσων κομμουνιστών το 1919 το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση; ΟΧΙ!
Τον απέτρεψε από το να καταγγέλλει τη πολιτική του Wilson ως “φαρισαϊκά κουραφέξαλα, μικροαστικές λογοκοπίες και πλήρους ανικανότητας κατανόησης της ταξικής πάλης.” 4; ΟΧΙ! Ή μήπως δεν κατακεραύνωνε ότι “Η εξιδανικευμένη δημοκρατία του Wilson αποδείχτηκε στην πράξη να είναι μια μορφή του πλέον λυσσασμένου ιμπεριαλισμού της πλέον ξεδιάντροπης καταπίεσης και καταστολής των αδύναμων και μικρών εθνών” 5;
Γιατί ακριβώς γνώριζε ότι διαφορετικά τοποθετεί ο ιμπεριαλισμός το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και διαφορετικά οφείλει το επαναστατικό προλεταριάτο. Όπως και διαφορετικά τίθενται ανάμεσα στο προλεταριάτο και την αστική τάξη του καταπιεζόμενου έθνους.
Οι ιστορικές περίοδοι του εθνικού ζητήματος
Λαμβάνοντας υπόψη την μεθοδολογία του Λένιν δεν είμαστε της άποψης της μηχανιστικής παράθεσης αφορισμών επί παντός επί στητού που ταιριάζουν εσαεί και παντού. Οφείλονται να εξετάζονται οι ιστορικό-οικονομικοί όροι των εθνικών κινημάτων.
Χονδρικά μπορούμε να κατανοήσουμε τις διαφορές και ομοιότητες του εθνικού ζητήματος μεταξύ α) της περιόδου της προοδευτικής κεφαλαιοκρατίας στην Ευρώπη (1848-1871) β) της περιόδου της εμφάνισης του ιμπεριαλισμού και της πρώτης νικηφόρας σοσιαλιστικής επανάστασης (1871-1941) γ) της περιόδου της κατάρρευσης του παλιού αποικιακού καθεστώτος και της συγκρότησης ανά τον κόσμο δεκάδων νέων εθνικών κρατών (1941-1989) και δ) της σημερινής φάσης της γενίκευσης της σήψης του ιμπεριαλισμού και της κατάρρευσης του “υπαρκτού σοσιαλισμού” με την συνακόλουθη εκστρατεία των ΗΠΑ να καλύψουν την πάλαι ποτέ “τρύπα” για αυτούς των Βαλκανίων.
Τόσο στην πρώτη περίοδο, είχαμε την αξιοποίηση από απολυταρχικές μη-αστικές δυνάμεις εθνικών κινημάτων (με πρώτη και κύρια την Ρωσία), αλλά και στις τρεις επόμενες από ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Για την δεύτερη ήδη παραθέσαμε τις απόψεις του Λένιν και το πως γνώριζε κάλλιστα την προσπάθεια αξιοποίησης. Ενώ στην τρίτη περίοδο οι ΗΠΑ ταλαντεύονταν μεταξύ της επίκλησης της αυτοδιάθεσης των εθνών και του αντικειμενικού γεγονότος της συμμαχίας με τις αποικιοκρατικές Ευρωπαϊκές δυνάμεις. Η ταλάντευση υποτασσόταν στην εξωτερική πολιτική της αναχαίτισης της σφαίρας επιρροής της ΕΣΣΔ πάση θυσία, ακόμα και αν σήμαινε την σύναψη σχέσεων π.χ. με την Κίνα ή τις δυνάμεις του Πολ Ποτ.
Δεν επιθυμούσαν σε καμία περίπτωση το αποικιοκρατικό καθεστώς να φέρει εθνικιστικά κινήματα που θα επιζητούσαν την συνδρομή της ΕΣΣΔ. Χαρακτηριστικό της αξιοποίησης εθνικού κινήματος είναι το παράδειγμα της Ανγκόλας (Πορτογαλικής αποικίας ως το 75) όπου οι ΗΠΑ από το 1961 χρηματοδοτούσαν το FNLA έναντι του φιλοσοβιετικού MPLA στον πόλεμο της ανεξαρτησίας.
Στον σύγχρονο ιμπεριαλισμό, καθίσταται ακόμα πιο επιτακτική η σύνδεση του με την εργατική εξουσία, λόγω και της ουσιαστικής εξάλειψης των φεουδαρχικών υπολειμμάτων σε συντριπτικό κομμάτι του πλανήτη. Όπως και γίνεται πασιφανές από την Λενινική τακτική ότι η διεθνιστική διαπαιδαγώγηση του προλεταριάτου σημαίνει διαφορετική εστίαση σε επίπεδο συνθημάτων (ανάμεσα στο εθνικά καταπιεζόμενο προλεταριάτο και το προλεταριάτο της χώρας-καταπιεστή) της προγραμματικής αρχής του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης.
Η σημερινή περίοδος ναι μεν καθιστά για την επαναστατική αριστερά αναγκαίο να λάβει υπόψη της το δεδομένο της κατάρρευσης, πλην όμως δεν μπορεί να βυθιστεί σε μια θεώρηση ότι τα εθνικά ζητήματα και οι καταπιέσεις δημιουργούνται εκ του μηδενός από τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό αντιθέτως πρέπει να συνδέσει όσο ποτέ άλλοτε το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση με την επαναστατική διέξοδο και την εργατική δημοκρατία. Κάτι που ήταν ούτως ή άλλως αναγκαίο και επί Μαρξ “Για το Μαρξ δεν χωράει αμφιβολία ότι σε σύγκριση με το “εργατικό ζήτημα” το εθνικό ζήτημα έχει δευτερεύουσα σημασία. Η θεωρία του όμως βρίσκεται τόσο μακριά από το να αγνοεί τα εθνικά κινήματα, όσο ο ουρανός από τη γη.” 6
Ενώ θα ξεκαθαρίσει την μαρξιστική από την προυντονική θέση πάνω στη ζήτημα που εν πολλοίς υπάρχει και σε ένα κομμάτι της αριστεράς σήμερα: “σε αντίθεση με τους προυντονιστές που “αρνούνταν” το εθνικό ζήτημα “εν ονόματι της κοινωνικής επανάστασης”, ο Μαρξ έχοντας υπόψη περισσότερο απ'όλα τα συμφέροντα της ταξικής πάλης του προλεταριάτου στις προχωρημένες χώρες, πρόβαλε στην πρώτη γραμμή τη βασική αρχή του διεθνισμού και του σοσιαλισμού : δεν μπορεί να είναι ελεύθερος ένας λαός που καταπιέζει άλλους λαούς” 7
Επίσης, το δικαίωμα αυτό δεν τίθεται μόνο για την ιστορική περίοδο περάσματος από την φεουδαρχία στην αστική δημοκρατία αλλά και από την αστική δημοκρατία στην εργατική,(βλ. Πρόγραμμα Ρ.Κ.Κόμματος του 1919) λαμβάνοντας υπόψη την διαφορά.
Από τα πυρά του Λένιν δεν έλειψαν ούτε ο Τρότσκι ούτε ο Στάλιν.
Για τον μεν Τρότσκι θα γράψει προεπαναστατικά: “...δε θίγει το κυριότερο, το βασικό, το ουσιαστικό αυτό που είναι κοντά στην πράξη: τη στάση απέναντι στο έθνος που καταπιέζεται από το “δικό μου” έθνος” 8
Ενώ θα ασκήσει και κριτική στον Στάλιν μετεπαναστατικά για τους χειρισμούς του στην Γεωργία:
“Νομίζω ότι η βιασύνη του Στάλιν και το πάθος με την “καθαρή” διοίκηση, μαζί με την εμπάθεια ενάντια στον διαβόητο “εθνικιστικό – σοσιαλισμό”, έπαιξε ένα μοιραίο ρόλο εδώ. Στην πολιτική η εμπάθεια γενικώς παίζει τον βασικότερο ρόλο....
και συνεχίζει πιο κάτω «φωτογραφίζοντας»:
‘’Ο Γεωργιανός που είναι απερίσκεπτος για αυτήν την πλευρά του ζητήματος, ή που απρόσεκτα εκτοξεύει κατηγορίες για “εθνικιστικό-σοσιαλισμό” (ενώ ο ίδιος είναι ένας πραγματικός και αληθινός “εθνικιστής – σοσιαλιστής”, και ακόμα ένας βίαιος Μεγαλορώσος τραμπούκος), παραβιάζει, στην ουσία, τα συμφέροντα της προλεταριακής ταξικής αλληλεγγύης...’’ 9
Η υποχώρηση του επαναστατικού διεθνισμού και ο βάλτος του εθνικισμού
“Ο μαρξισμός είναι ανειρήνευτος με τον εθνικισμό, ακόμα και με τον πιο “δίκαιο”, “καθαρούτσικο”, εκλεπτυσμένο και πολιτισμένο. Ο μαρξισμός προβάλλει στη θέση κάθε εθνικισμού το διεθνισμό, τη συγχώνευση όλων των εθνών σε μια ανώτατη ενότητα” 9
Ανάμεσα στα άλλα, στην εκδήλωση εγέρθηκε το ζήτημα αν είναι ο εθνικισμός αυτός που τίναξε στον αέρα την πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων.
Υπενθυμίζουμε ότι, μπορεί ο Λένιν να μην εξίσωνε τον εθνικισμό του καταπιεζόμενου έθνους με τον εθνικισμό του καταπιεστή, αλλά επισήμαινε ότι δεν θέτει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και το δικαίωμα κρατικού αποχωρισμού επειδή θεωρούσε τα έθνη προαιώνια. Ούτε επειδή ήταν υπέρ μιας πολυδιάσπασης της ανθρωπότητας και των μικρών κρατιδίων ούτε για να υποτάξει την ιστορική αποστολή της εργατικής τάξης στον εθνικισμό ή κάποιον υγιή πατριωτισμό.
Δεκάδες είναι οι αναφορές του ενάντια στην “εθνικιστική αποκλειστικότητα” 11 και τον στενοκέφαλο εθνικισμό 12 που είναι χαρακτηριστικό του καπιταλισμού αλλά σε καμία περίπτωση της μεταβατικής περιόδου προς τον σοσιαλισμό.13
“Οι ταξικά συνειδητοί εργάτες δεν πρεσβεύουν την απόσχιση. Ξέρουν τα πλεονεκτήματα των μεγάλων κρατών και της συγχώνευσης μεγάλων μαζών εργατών. Αλλά μεγάλα κράτη μπορούν να είναι δημοκρατικά μόνο αν υπάρχει πλήρης ισότητα μεταξύ των εθνών, η ισότητα υπονοεί το δικαίωμα στην απόσχιση”. 14
Θα ξεχνάγαμε το όραμα του Θούριου του Ρήγα Φεραίου που δεν καρποφόρησε, όπως και το γεγονός ότι τα Βαλκάνια πέρασαν από την φεουδαρχική Οθωμανική Αυτοκρατορία στην αστική φάση μέσω των εθνικών αστικών τάξεων, των μοναρχιών τους και του πολέμου. Θα παραλείπαμε να αναφέρουμε ότι ακριβώς επειδή δεν ηγεμόνευσαν “οι ταξικά συνειδητοποιημένοι εργάτες των βαλκανικών χωρών που είναι οι πρώτοι που θέσανε το σύνθημα μιας συνεκτικά δημοκρατικής λύσης του εθνικού ζητήματος στα Βαλκάνια. Σύνθημα που απαιτεί μια Βαλκανική Ομόσπονδη δημοκρατία” 15 βιώνουμε ως σήμερα τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, την προσφυγιά και τις σφαγές.
Μια ομοσπονδία που θα υλοποιούνταν με την δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς όλων των Βαλκανικών εθνοτήτων στα πλαίσια μια διαρκούς επανάστασης, όπως ήταν το πρόγραμμα του Μπολσεβίκικου κόμματος.
Αντιθέτως, με το σχέδιο των σοσιαλιστών και του εργατικού κινήματος της εποχής το πέρασμα από την Οθωμανική απολυταρχική αυτοκρατορία στον καπιταλισμό συντελέστηκε με τις εθνικές αστικές τάξεις να καλλιεργούν τον εθνικισμό τους για Μεγάλες Αλβανίες – Ελλάδες – Σερβίες – Βουλγαρίες κοκ. σε βάρος των λαών. Ταυτόχρονα, η καθεμία επιδίωκε την παρέμβαση της ιμπεριαλιστικής δύναμης που θα εξυπηρετούσε τα δικά της συμφέροντα.
Ο συνδυασμός όλων αυτών των παραγόντων είχε ως συνέπεια ουδέποτε να χαραχτούν τα σύνορα δημοκρατικά ούτε να εξαλειφθούν πλήρως εθνικά ζητήματα και καταπιέσεις.
Οι αντιδραστικοί και επαναστατικοί λαοί
Επιπρόσθετα χρησιμοποιήθηκε ως επιχείρημα ότι οι Κοσοβάροι δεν αποτελούν “ιστορικό λαό” εκβιάζοντας και μια παρομοίωση με τους “αντιδραστικούς λαούς” που κατονόμαζε ο Μαρξ για τα μέσα του 19ου αιώνα, παρακάμπτοντας την “μικρή” λεπτομέρεια της εν εξελίξει αστικοδημοκρατικής επανάστασης στην Ευρώπη ως ανώτερου κριτηρίου τοποθέτησης του ζητήματος από τον Κ.Μαρξ. Ο ίδιος ο Λένιν οριοθετεί σε μια σωστή χρονικά διάσταση αυτήν την άποψη του Μαρξ και εξηγεί πότε και πως μπορεί να αποδειχθεί ως σωστή τακτική. Αναφέρει: “Αν επαναληφθεί η συγκεκριμένη κατάσταση...με μια τέτοια μορφή που κάμποσοι λαοί ν' αρχίσουν τη σοσιαλιστική επανάσταση (όπως το 1848 στην Ευρώπη άρχισαν την αστικοδημοκρατική επανάσταση), και αν άλλοι λαοί γίνουν οι κύριοι στυλοβάτες της αστικής αντίδρασης – κι εμείς επίσης θα πρέπει να είμαστε υπέρ του επαναστατικού πολέμου εναντίον τους, υπέρ της “κατάπνιξης” τους” 16 αυτό εν μέρει ερμηνεύει και την στάση του Λένιν μετεπαναστατικά ενάντια στις αξιώσεις εθνικών κινημάτων που συμμαχούσαν με ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και εισέβαλλαν στην Σοβιετική Ρωσία παρόλη την αναγνώριση της αυτοδιάθεσης όλων των εθνών στην Τσαρική αυτοκρατορία από την 1η μέρα της επανάστασης. Βέβαια, ακόμα και αυτό το οριοθετεί πριν από τον Λένιν ο ίδιος ο Μαρξ. Μπορεί να κατονόμαζε ως θύλακες της Τσαρικής αντίδρασης εθνικά κινήματα αλλά θα επισημάνει ότι εφόσον νικήσει και η Γερμανική δημοκρατία τότε οφείλει να παραχωρήσει δικαιώματα σε όλους τους λαούς που καταπιέζει.
“Αυτό το αίτημα μόνο είναι σε συμφωνία με τον Μαρξισμό. Ο Μαρξ το πρόβαλλε προς το συμφέρον του Αγγλικού προλεταριάτου όταν απαιτούσε την ελευθερία της Ιρλανδίας, αν και παραδεχόταν την ίδια στιγμή την πιθανότητα η απόσχιση να συνοδευτεί από ομοσπονδία. Με άλλα λόγια, απαιτούσε το δικαίωμα αποχωρισμού, όχι για τον σκοπό του διαχωρισμού και της απομόνωσης χωρών, αλλά για τον σκοπό της δημιουργίας περισσότερο ανθεκτικών και δημοκρατικών δεσμών. Σε όλες τις περιπτώσεις όπου υπάρχουν καταπιεσμένα και καταπιεστικά έθνη, όπου δεν υπάρχουν ειδικές περιστάσεις που διαχωρίζουν επαναστατικό-δημοκρατικά έθνη από αντιδραστικά έθνη (όπως ήταν η περίπτωση στην δεκαετία του 40 τον 19ο αιώνα), η πολιτική του Μαρξ σε σχέση με την Ιρλανδία πρέπει να αποτελεί μοντέλο για την προλεταριακή πολιτική. Αλλά ο Ιμπεριαλισμός είναι ακριβώς η εποχή όπου η διάκριση μεταξύ καταπιεστών και καταπιεζόμενων εθνών είναι η ουσιαστική και τυπική διαίρεση, και είναι εντελώς αδύνατο να σχηματίσεις μια διάκριση μεταξύ αντιδραστικών και επαναστατικών εθνών στην Ευρώπη.” 17
Μάλλον ατυχής λοιπόν ο παραλληλισμός γιατί δεν έχουμε εν εξελίξει στα Βαλκάνια ή ακόμα στην Σερβία κάποια σοσιαλιστική επανάσταση που θα καθιστά σχετικά ορθό τον χαρακτηρισμό του Κοσοβάρικου ή του Αλβανικού λαού ως αντιδραστικού και του Σέρβικου ως επαναστατικού.
Εφόσον λοιπόν, οι Κοσοβάροι δεν είναι ιστορικός λαός και δεν υπάρχουν ως ξεχωριστή εθνότητα αλλά ως Αλβανοί στην καλύτερη περίπτωση θα έπρεπε να πάνε στην Αλβανία ή να συνενωθούν ή στην χειρότερη δεν υπάρχει ζήτημα αυτοδιάθεσης παρά μόνο για την συμμορία του UCK.
Αρκεί κάποιος να δει την στάση του Λένιν στο παράδειγμα της Αλσατίας και το πως αναγνωρίζει στην τότε γερμανοκρατούμενη περιοχή το ζήτημα της αυτοδιάθεσης και του κρατικού αποχωρισμού στους Αλσατούς που εθνικά ήταν ουσιαστικά Γάλλοι και όχι της προσάρτησης με την Γαλλία.
Αντιθέτως, δηλώνει αρκετές φορές τι θεωρεί ως την μεγαλύτερη συμβολή του Μαρξ για το εθνικό ζήτημα, που προφανώς δεν είναι μια διαχρονική κατάταξη σε αντιδραστικούς και επαναστατικούς λαούς. Δεν ήταν άλλη από την στάση του Μαρξ έναντι της Ιρλανδίας παρόλο που στην αρχή ο ίδιος ο Μαρξ είχε λανθασμένη στάση. Το παράδειγμα αυτό θα το χρησιμοποιήσει ξανά και ξανά σε όλο το έργο του ο Λένιν με την κλασική φράση ότι “δεν είναι δυνατόν να είναι ελεύθερος ένας λαός που καταπιέζει άλλους λαούς”
Ο καθένας διαλέγει τα σημεία αναφοράς του και την σελίδα του κομμουνιστικού κινήματος που θέλει να εκπροσωπήσει. Άλλοι την γραφειοκρατική καμπή του κομμουνιστικού κινήματος και το πάλαι ποτέ status quo της Γιάλτας, άλλοι τον αριστερό νομιμόφρονα κοσμοπολιτισμό της ΕΕ και του ΟΗΕ και άλλοι με την ανασύνταξη του επαναστατικού κινήματος και των οραμάτων του, για την επαναστατική εργατική τοποθέτηση του ζητήματος της αυτοδιάθεσης των εθνών και μιας εργατοδημοκρατικής βαλκανικής ομοσπονδίας. Για να ανοίξει αυτός ο δύσβατος δρόμος για την “ενότητα και συγχώνευση των εργατών όλων των εθνών στις διεθνείς ενιαίες προλεταριακές οργανώσεις” 18 ενιαία δράση και πολιτική των Βαλκανικών προλεταριακών πρωτοποριών (που εν τέλει δεν μπορεί παρά να είναι πρωτοπορίες/κόμματα στο έδαφος του μαρξισμού και του λενινισμού) πρέπει να λάβει υπόψη της τουλάχιστον αυτό που της αναλογεί σαν οργανωμένη δύναμη στην σημερινή Ελλάδα. Την αντίφαση μιας Ελλάδας που έχει την πιο ισχυρή αριστερά εντός των Βαλκανίων μαζί και σημαντικό κομμάτι αλλοδαπής (κυρίως Αλβανικής) εργατικής τάξης και ταυτόχρονα το πιο ισχυρό κεφάλαιο και ως εκ τούτου η πάλη του θα πρέπει να είναι πάλη πρώτα και κύρια ενάντια στη δική της αστική τάξη.
Παρουσιάστηκε ένας αναδυόμενος ενδοιμπεριαλιστικός ανταγωνισμός για την περιοχή των Βαλκανίων μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας, βάσει του οποίου κατέστη για τις ΗΠΑ αναγκαία η διεύρυνση του ΝΑΤΟ. Εκφράστηκε από το σύνολο των ομιλητών ότι οι εξελίξεις προς την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου εντάσσονται στην πάγια πολιτική των ΗΠΑ για την δημιουργία προτεκτοράτων, σηματοδοτώντας μια ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη. Ταυτόχρονα, συζητήθηκε το ζήτημα της ονομασίας της γειτονικής χώρας της Μακεδονίας.
Σημαντικές αποκλίσεις καταγράφηκαν ως προς την γραμμή που οφείλει να έχει η επαναστατική αριστερά στο φόντο αυτών των εξελίξεων αλλά και στην ανάγνωση του ιμπεριαλισμού, των επεμβάσεων του και της θέσης της ελληνικής αστικής τάξης στα Βαλκάνια.
Είναι το αίτημα της αυτοδιάθεσης αντιδραστικό σήμερα ;
Μεταξύ άλλων, ακούστηκε και μάλιστα με περίσσεια επιμονή ότι το σύνθημα της αυτοδιάθεσης των εθνών καθότι είναι το κύριο επιχείρημα των Αμερικάνων για τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις τους έχει καταστεί πλέον αντιδραστικό. Αυτή η θέση παρουσιάστηκε ως η πλέον μαρξιστική έναντι ενός “αριστερού κοσμοπολιτισμού” που ευδοκιμεί στην αριστερά.
Προφανώς αυτό ήρθε να συνδράμει ελαφρά τη καρδία παραινέσεις που δεν θέλανε να σκοτιστούν και πολύ με την ιστορική διάσταση του ζητήματος, καθόλου τυχαία, αφού η επιχειρηματολογία που ακούστηκε από πολλούς παρευρισκόμενους ήταν το ελάχιστο ανιστόρητη.
Επί παραδείγματι, είναι απορίας άξιον αν οι σύντροφοι του ΜΛ-ΚΚΕ θεωρούν ότι κομίζουν γλαύκα εις Αθήνας, όταν αναφέρουν ότι τα εθνικά κινήματα και ζητήματα αξιοποιούνται από ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Ως σαν αυτό να αποτελεί ένα φαινόμενο που άρχισε από το 1990 (!)
Πόσο μάλλον όταν ο ίδιος ο Λένιν έχει τοποθετηθεί και μάλιστα κρυστάλλινα και αμετάκλητα πάνω σε αυτό το θέμα:
“Όχι μόνο το αίτημα της αυτοδιάθεσης των εθνών, μα και όλα τα άρθρα του δημοκρατικού μας προγράμματος-μίνιμουμ τα είχαν διατυπώσει οι μικροαστοί προηγούμενα, ακόμα από το 17ο και 18ο αιώνα.”
Και συνεχίζει για το πως χρησιμοποιεί η αστική τάξη των καταπιεζόμενων εθνών και την ανάγκη ανεξάρτητης προλεταριακής πολιτικής:
“η αστική τάξη των καταπιεζόμενων εθνών μετατρέπει συνεχώς σε εξαπάτηση των εργατών τα συνθήματα της εθνικής απελευθέρωσης...στην εξωτερική πολιτική προσπαθεί να κλείνει συμφωνίες με μια από τις ανταγωνιζόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, για να πραγματοποιήσει τους δικούς της ληστρικούς σκοπούς (πολιτική των μικρών κρατών των Βαλκανίων κτλ.)”
και καταλήγει:
“Το γεγονός ότι η πάλη για την εθνική ελευθερία ενάντια σε μια ιμπεριαλιστική Δύναμη μπορεί, κάτω από ορισμένες συνθήκες, να χρησιμοποιηθεί από μιαν άλλη “μεγάλη” Δύναμη για δικούς της εξίσου ιμπεριαλιστικούς σκοπούς, μπορεί τόσο λίγο να αναγκάσει τη σοσιαλδημοκρατία να παραιτηθεί από την αναγνώριση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των εθνών” 1
και σε άλλο σημείο:
“Τα γενικά επιτελεία στο σημερινό πόλεμο προσπαθούν να εκμεταλλευτούν προσεχτικά κάθε εθνικό και επαναστατικό κίνημα στο στρατόπεδο των αντιπάλων τους, οι γερμανοί την ιρλανδική εξέγερση, οι γάλλοι το τσέχικο κίνημα κτλ. κι από την άποψη τους ενεργούν πάρα πολύ σωστά.... ” 2
“Σε ορισμένα μικρά κράτη που δεν πήραν μέρος στον πόλεμο του 1914-1916, λογουχάρη στην Ολλανδία και στην Ελβετία, η αστική τάξη χρησιμοποιεί εντατικά το σύνθημα της αυτοδιάθεσης των εθνών”, για να δικαιολογήσει τη συμμετοχή στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο” 3
Άρα όχι μόνο το αίτημα προϋπήρχε του συνειδητού προλεταριάτου, αλλά χρησιμοποιείται τόσο από την αστική τάξη των καταπιεσμένων εθνών, όσο και από ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και όλα αυτά στα γραπτά του Λένιν το 1916! Κι όμως ενώ γνώριζε όλα αυτά ο Λένιν διεξήγαγε ανελέητη ιδεολογική πάλη ενάντια στην αφαίρεση του συνθήματος της αυτοδιάθεσης των εθνών και την κομβική σημασία του δικαιώματος ως τον κρατικό αποχωρισμό.
Εφόσον λοιπόν κατά το Μ-Λ ΚΚΕ σήμερα είναι αντιδραστικό σύνθημα επειδή το αξιοποιεί η Αμερικάνικη αστική τάξη και οι κυβερνήσεις της τότε ήταν αντιδραστικό σύνθημα και εκείνη την περίοδο μιας και αξιοποιούνταν μια χαρά και τότε. Οφείλουμε επίσης να υπενθυμίσουμε, ότι το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση είχε διακηρυχθεί από τον πρόεδρο των ιμπεριαλιστικών ΗΠΑ Wilson στα πομπώδη “14 σημεία” της πολιτικής του το 1918! Κάθε άλλο παρά νέο είναι λοιπόν για τις ΗΠΑ! Ώθησε αυτή η διακήρυξη τον Λένιν να αφαιρέσει από το νέο πρόγραμμα των Ρώσων κομμουνιστών το 1919 το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση; ΟΧΙ!
Τον απέτρεψε από το να καταγγέλλει τη πολιτική του Wilson ως “φαρισαϊκά κουραφέξαλα, μικροαστικές λογοκοπίες και πλήρους ανικανότητας κατανόησης της ταξικής πάλης.” 4; ΟΧΙ! Ή μήπως δεν κατακεραύνωνε ότι “Η εξιδανικευμένη δημοκρατία του Wilson αποδείχτηκε στην πράξη να είναι μια μορφή του πλέον λυσσασμένου ιμπεριαλισμού της πλέον ξεδιάντροπης καταπίεσης και καταστολής των αδύναμων και μικρών εθνών” 5;
Γιατί ακριβώς γνώριζε ότι διαφορετικά τοποθετεί ο ιμπεριαλισμός το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και διαφορετικά οφείλει το επαναστατικό προλεταριάτο. Όπως και διαφορετικά τίθενται ανάμεσα στο προλεταριάτο και την αστική τάξη του καταπιεζόμενου έθνους.
Οι ιστορικές περίοδοι του εθνικού ζητήματος
Λαμβάνοντας υπόψη την μεθοδολογία του Λένιν δεν είμαστε της άποψης της μηχανιστικής παράθεσης αφορισμών επί παντός επί στητού που ταιριάζουν εσαεί και παντού. Οφείλονται να εξετάζονται οι ιστορικό-οικονομικοί όροι των εθνικών κινημάτων.
Χονδρικά μπορούμε να κατανοήσουμε τις διαφορές και ομοιότητες του εθνικού ζητήματος μεταξύ α) της περιόδου της προοδευτικής κεφαλαιοκρατίας στην Ευρώπη (1848-1871) β) της περιόδου της εμφάνισης του ιμπεριαλισμού και της πρώτης νικηφόρας σοσιαλιστικής επανάστασης (1871-1941) γ) της περιόδου της κατάρρευσης του παλιού αποικιακού καθεστώτος και της συγκρότησης ανά τον κόσμο δεκάδων νέων εθνικών κρατών (1941-1989) και δ) της σημερινής φάσης της γενίκευσης της σήψης του ιμπεριαλισμού και της κατάρρευσης του “υπαρκτού σοσιαλισμού” με την συνακόλουθη εκστρατεία των ΗΠΑ να καλύψουν την πάλαι ποτέ “τρύπα” για αυτούς των Βαλκανίων.
Τόσο στην πρώτη περίοδο, είχαμε την αξιοποίηση από απολυταρχικές μη-αστικές δυνάμεις εθνικών κινημάτων (με πρώτη και κύρια την Ρωσία), αλλά και στις τρεις επόμενες από ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Για την δεύτερη ήδη παραθέσαμε τις απόψεις του Λένιν και το πως γνώριζε κάλλιστα την προσπάθεια αξιοποίησης. Ενώ στην τρίτη περίοδο οι ΗΠΑ ταλαντεύονταν μεταξύ της επίκλησης της αυτοδιάθεσης των εθνών και του αντικειμενικού γεγονότος της συμμαχίας με τις αποικιοκρατικές Ευρωπαϊκές δυνάμεις. Η ταλάντευση υποτασσόταν στην εξωτερική πολιτική της αναχαίτισης της σφαίρας επιρροής της ΕΣΣΔ πάση θυσία, ακόμα και αν σήμαινε την σύναψη σχέσεων π.χ. με την Κίνα ή τις δυνάμεις του Πολ Ποτ.
Δεν επιθυμούσαν σε καμία περίπτωση το αποικιοκρατικό καθεστώς να φέρει εθνικιστικά κινήματα που θα επιζητούσαν την συνδρομή της ΕΣΣΔ. Χαρακτηριστικό της αξιοποίησης εθνικού κινήματος είναι το παράδειγμα της Ανγκόλας (Πορτογαλικής αποικίας ως το 75) όπου οι ΗΠΑ από το 1961 χρηματοδοτούσαν το FNLA έναντι του φιλοσοβιετικού MPLA στον πόλεμο της ανεξαρτησίας.
Στον σύγχρονο ιμπεριαλισμό, καθίσταται ακόμα πιο επιτακτική η σύνδεση του με την εργατική εξουσία, λόγω και της ουσιαστικής εξάλειψης των φεουδαρχικών υπολειμμάτων σε συντριπτικό κομμάτι του πλανήτη. Όπως και γίνεται πασιφανές από την Λενινική τακτική ότι η διεθνιστική διαπαιδαγώγηση του προλεταριάτου σημαίνει διαφορετική εστίαση σε επίπεδο συνθημάτων (ανάμεσα στο εθνικά καταπιεζόμενο προλεταριάτο και το προλεταριάτο της χώρας-καταπιεστή) της προγραμματικής αρχής του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης.
Η σημερινή περίοδος ναι μεν καθιστά για την επαναστατική αριστερά αναγκαίο να λάβει υπόψη της το δεδομένο της κατάρρευσης, πλην όμως δεν μπορεί να βυθιστεί σε μια θεώρηση ότι τα εθνικά ζητήματα και οι καταπιέσεις δημιουργούνται εκ του μηδενός από τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό αντιθέτως πρέπει να συνδέσει όσο ποτέ άλλοτε το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση με την επαναστατική διέξοδο και την εργατική δημοκρατία. Κάτι που ήταν ούτως ή άλλως αναγκαίο και επί Μαρξ “Για το Μαρξ δεν χωράει αμφιβολία ότι σε σύγκριση με το “εργατικό ζήτημα” το εθνικό ζήτημα έχει δευτερεύουσα σημασία. Η θεωρία του όμως βρίσκεται τόσο μακριά από το να αγνοεί τα εθνικά κινήματα, όσο ο ουρανός από τη γη.” 6
Ενώ θα ξεκαθαρίσει την μαρξιστική από την προυντονική θέση πάνω στη ζήτημα που εν πολλοίς υπάρχει και σε ένα κομμάτι της αριστεράς σήμερα: “σε αντίθεση με τους προυντονιστές που “αρνούνταν” το εθνικό ζήτημα “εν ονόματι της κοινωνικής επανάστασης”, ο Μαρξ έχοντας υπόψη περισσότερο απ'όλα τα συμφέροντα της ταξικής πάλης του προλεταριάτου στις προχωρημένες χώρες, πρόβαλε στην πρώτη γραμμή τη βασική αρχή του διεθνισμού και του σοσιαλισμού : δεν μπορεί να είναι ελεύθερος ένας λαός που καταπιέζει άλλους λαούς” 7
Επίσης, το δικαίωμα αυτό δεν τίθεται μόνο για την ιστορική περίοδο περάσματος από την φεουδαρχία στην αστική δημοκρατία αλλά και από την αστική δημοκρατία στην εργατική,(βλ. Πρόγραμμα Ρ.Κ.Κόμματος του 1919) λαμβάνοντας υπόψη την διαφορά.
Από τα πυρά του Λένιν δεν έλειψαν ούτε ο Τρότσκι ούτε ο Στάλιν.
Για τον μεν Τρότσκι θα γράψει προεπαναστατικά: “...δε θίγει το κυριότερο, το βασικό, το ουσιαστικό αυτό που είναι κοντά στην πράξη: τη στάση απέναντι στο έθνος που καταπιέζεται από το “δικό μου” έθνος” 8
Ενώ θα ασκήσει και κριτική στον Στάλιν μετεπαναστατικά για τους χειρισμούς του στην Γεωργία:
“Νομίζω ότι η βιασύνη του Στάλιν και το πάθος με την “καθαρή” διοίκηση, μαζί με την εμπάθεια ενάντια στον διαβόητο “εθνικιστικό – σοσιαλισμό”, έπαιξε ένα μοιραίο ρόλο εδώ. Στην πολιτική η εμπάθεια γενικώς παίζει τον βασικότερο ρόλο....
και συνεχίζει πιο κάτω «φωτογραφίζοντας»:
‘’Ο Γεωργιανός που είναι απερίσκεπτος για αυτήν την πλευρά του ζητήματος, ή που απρόσεκτα εκτοξεύει κατηγορίες για “εθνικιστικό-σοσιαλισμό” (ενώ ο ίδιος είναι ένας πραγματικός και αληθινός “εθνικιστής – σοσιαλιστής”, και ακόμα ένας βίαιος Μεγαλορώσος τραμπούκος), παραβιάζει, στην ουσία, τα συμφέροντα της προλεταριακής ταξικής αλληλεγγύης...’’ 9
Η υποχώρηση του επαναστατικού διεθνισμού και ο βάλτος του εθνικισμού
“Ο μαρξισμός είναι ανειρήνευτος με τον εθνικισμό, ακόμα και με τον πιο “δίκαιο”, “καθαρούτσικο”, εκλεπτυσμένο και πολιτισμένο. Ο μαρξισμός προβάλλει στη θέση κάθε εθνικισμού το διεθνισμό, τη συγχώνευση όλων των εθνών σε μια ανώτατη ενότητα” 9
Ανάμεσα στα άλλα, στην εκδήλωση εγέρθηκε το ζήτημα αν είναι ο εθνικισμός αυτός που τίναξε στον αέρα την πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων.
Υπενθυμίζουμε ότι, μπορεί ο Λένιν να μην εξίσωνε τον εθνικισμό του καταπιεζόμενου έθνους με τον εθνικισμό του καταπιεστή, αλλά επισήμαινε ότι δεν θέτει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και το δικαίωμα κρατικού αποχωρισμού επειδή θεωρούσε τα έθνη προαιώνια. Ούτε επειδή ήταν υπέρ μιας πολυδιάσπασης της ανθρωπότητας και των μικρών κρατιδίων ούτε για να υποτάξει την ιστορική αποστολή της εργατικής τάξης στον εθνικισμό ή κάποιον υγιή πατριωτισμό.
Δεκάδες είναι οι αναφορές του ενάντια στην “εθνικιστική αποκλειστικότητα” 11 και τον στενοκέφαλο εθνικισμό 12 που είναι χαρακτηριστικό του καπιταλισμού αλλά σε καμία περίπτωση της μεταβατικής περιόδου προς τον σοσιαλισμό.13
“Οι ταξικά συνειδητοί εργάτες δεν πρεσβεύουν την απόσχιση. Ξέρουν τα πλεονεκτήματα των μεγάλων κρατών και της συγχώνευσης μεγάλων μαζών εργατών. Αλλά μεγάλα κράτη μπορούν να είναι δημοκρατικά μόνο αν υπάρχει πλήρης ισότητα μεταξύ των εθνών, η ισότητα υπονοεί το δικαίωμα στην απόσχιση”. 14
Θα ξεχνάγαμε το όραμα του Θούριου του Ρήγα Φεραίου που δεν καρποφόρησε, όπως και το γεγονός ότι τα Βαλκάνια πέρασαν από την φεουδαρχική Οθωμανική Αυτοκρατορία στην αστική φάση μέσω των εθνικών αστικών τάξεων, των μοναρχιών τους και του πολέμου. Θα παραλείπαμε να αναφέρουμε ότι ακριβώς επειδή δεν ηγεμόνευσαν “οι ταξικά συνειδητοποιημένοι εργάτες των βαλκανικών χωρών που είναι οι πρώτοι που θέσανε το σύνθημα μιας συνεκτικά δημοκρατικής λύσης του εθνικού ζητήματος στα Βαλκάνια. Σύνθημα που απαιτεί μια Βαλκανική Ομόσπονδη δημοκρατία” 15 βιώνουμε ως σήμερα τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, την προσφυγιά και τις σφαγές.
Μια ομοσπονδία που θα υλοποιούνταν με την δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς όλων των Βαλκανικών εθνοτήτων στα πλαίσια μια διαρκούς επανάστασης, όπως ήταν το πρόγραμμα του Μπολσεβίκικου κόμματος.
Αντιθέτως, με το σχέδιο των σοσιαλιστών και του εργατικού κινήματος της εποχής το πέρασμα από την Οθωμανική απολυταρχική αυτοκρατορία στον καπιταλισμό συντελέστηκε με τις εθνικές αστικές τάξεις να καλλιεργούν τον εθνικισμό τους για Μεγάλες Αλβανίες – Ελλάδες – Σερβίες – Βουλγαρίες κοκ. σε βάρος των λαών. Ταυτόχρονα, η καθεμία επιδίωκε την παρέμβαση της ιμπεριαλιστικής δύναμης που θα εξυπηρετούσε τα δικά της συμφέροντα.
Ο συνδυασμός όλων αυτών των παραγόντων είχε ως συνέπεια ουδέποτε να χαραχτούν τα σύνορα δημοκρατικά ούτε να εξαλειφθούν πλήρως εθνικά ζητήματα και καταπιέσεις.
Οι αντιδραστικοί και επαναστατικοί λαοί
Επιπρόσθετα χρησιμοποιήθηκε ως επιχείρημα ότι οι Κοσοβάροι δεν αποτελούν “ιστορικό λαό” εκβιάζοντας και μια παρομοίωση με τους “αντιδραστικούς λαούς” που κατονόμαζε ο Μαρξ για τα μέσα του 19ου αιώνα, παρακάμπτοντας την “μικρή” λεπτομέρεια της εν εξελίξει αστικοδημοκρατικής επανάστασης στην Ευρώπη ως ανώτερου κριτηρίου τοποθέτησης του ζητήματος από τον Κ.Μαρξ. Ο ίδιος ο Λένιν οριοθετεί σε μια σωστή χρονικά διάσταση αυτήν την άποψη του Μαρξ και εξηγεί πότε και πως μπορεί να αποδειχθεί ως σωστή τακτική. Αναφέρει: “Αν επαναληφθεί η συγκεκριμένη κατάσταση...με μια τέτοια μορφή που κάμποσοι λαοί ν' αρχίσουν τη σοσιαλιστική επανάσταση (όπως το 1848 στην Ευρώπη άρχισαν την αστικοδημοκρατική επανάσταση), και αν άλλοι λαοί γίνουν οι κύριοι στυλοβάτες της αστικής αντίδρασης – κι εμείς επίσης θα πρέπει να είμαστε υπέρ του επαναστατικού πολέμου εναντίον τους, υπέρ της “κατάπνιξης” τους” 16 αυτό εν μέρει ερμηνεύει και την στάση του Λένιν μετεπαναστατικά ενάντια στις αξιώσεις εθνικών κινημάτων που συμμαχούσαν με ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και εισέβαλλαν στην Σοβιετική Ρωσία παρόλη την αναγνώριση της αυτοδιάθεσης όλων των εθνών στην Τσαρική αυτοκρατορία από την 1η μέρα της επανάστασης. Βέβαια, ακόμα και αυτό το οριοθετεί πριν από τον Λένιν ο ίδιος ο Μαρξ. Μπορεί να κατονόμαζε ως θύλακες της Τσαρικής αντίδρασης εθνικά κινήματα αλλά θα επισημάνει ότι εφόσον νικήσει και η Γερμανική δημοκρατία τότε οφείλει να παραχωρήσει δικαιώματα σε όλους τους λαούς που καταπιέζει.
“Αυτό το αίτημα μόνο είναι σε συμφωνία με τον Μαρξισμό. Ο Μαρξ το πρόβαλλε προς το συμφέρον του Αγγλικού προλεταριάτου όταν απαιτούσε την ελευθερία της Ιρλανδίας, αν και παραδεχόταν την ίδια στιγμή την πιθανότητα η απόσχιση να συνοδευτεί από ομοσπονδία. Με άλλα λόγια, απαιτούσε το δικαίωμα αποχωρισμού, όχι για τον σκοπό του διαχωρισμού και της απομόνωσης χωρών, αλλά για τον σκοπό της δημιουργίας περισσότερο ανθεκτικών και δημοκρατικών δεσμών. Σε όλες τις περιπτώσεις όπου υπάρχουν καταπιεσμένα και καταπιεστικά έθνη, όπου δεν υπάρχουν ειδικές περιστάσεις που διαχωρίζουν επαναστατικό-δημοκρατικά έθνη από αντιδραστικά έθνη (όπως ήταν η περίπτωση στην δεκαετία του 40 τον 19ο αιώνα), η πολιτική του Μαρξ σε σχέση με την Ιρλανδία πρέπει να αποτελεί μοντέλο για την προλεταριακή πολιτική. Αλλά ο Ιμπεριαλισμός είναι ακριβώς η εποχή όπου η διάκριση μεταξύ καταπιεστών και καταπιεζόμενων εθνών είναι η ουσιαστική και τυπική διαίρεση, και είναι εντελώς αδύνατο να σχηματίσεις μια διάκριση μεταξύ αντιδραστικών και επαναστατικών εθνών στην Ευρώπη.” 17
Μάλλον ατυχής λοιπόν ο παραλληλισμός γιατί δεν έχουμε εν εξελίξει στα Βαλκάνια ή ακόμα στην Σερβία κάποια σοσιαλιστική επανάσταση που θα καθιστά σχετικά ορθό τον χαρακτηρισμό του Κοσοβάρικου ή του Αλβανικού λαού ως αντιδραστικού και του Σέρβικου ως επαναστατικού.
Εφόσον λοιπόν, οι Κοσοβάροι δεν είναι ιστορικός λαός και δεν υπάρχουν ως ξεχωριστή εθνότητα αλλά ως Αλβανοί στην καλύτερη περίπτωση θα έπρεπε να πάνε στην Αλβανία ή να συνενωθούν ή στην χειρότερη δεν υπάρχει ζήτημα αυτοδιάθεσης παρά μόνο για την συμμορία του UCK.
Αρκεί κάποιος να δει την στάση του Λένιν στο παράδειγμα της Αλσατίας και το πως αναγνωρίζει στην τότε γερμανοκρατούμενη περιοχή το ζήτημα της αυτοδιάθεσης και του κρατικού αποχωρισμού στους Αλσατούς που εθνικά ήταν ουσιαστικά Γάλλοι και όχι της προσάρτησης με την Γαλλία.
Αντιθέτως, δηλώνει αρκετές φορές τι θεωρεί ως την μεγαλύτερη συμβολή του Μαρξ για το εθνικό ζήτημα, που προφανώς δεν είναι μια διαχρονική κατάταξη σε αντιδραστικούς και επαναστατικούς λαούς. Δεν ήταν άλλη από την στάση του Μαρξ έναντι της Ιρλανδίας παρόλο που στην αρχή ο ίδιος ο Μαρξ είχε λανθασμένη στάση. Το παράδειγμα αυτό θα το χρησιμοποιήσει ξανά και ξανά σε όλο το έργο του ο Λένιν με την κλασική φράση ότι “δεν είναι δυνατόν να είναι ελεύθερος ένας λαός που καταπιέζει άλλους λαούς”
Ο καθένας διαλέγει τα σημεία αναφοράς του και την σελίδα του κομμουνιστικού κινήματος που θέλει να εκπροσωπήσει. Άλλοι την γραφειοκρατική καμπή του κομμουνιστικού κινήματος και το πάλαι ποτέ status quo της Γιάλτας, άλλοι τον αριστερό νομιμόφρονα κοσμοπολιτισμό της ΕΕ και του ΟΗΕ και άλλοι με την ανασύνταξη του επαναστατικού κινήματος και των οραμάτων του, για την επαναστατική εργατική τοποθέτηση του ζητήματος της αυτοδιάθεσης των εθνών και μιας εργατοδημοκρατικής βαλκανικής ομοσπονδίας. Για να ανοίξει αυτός ο δύσβατος δρόμος για την “ενότητα και συγχώνευση των εργατών όλων των εθνών στις διεθνείς ενιαίες προλεταριακές οργανώσεις” 18 ενιαία δράση και πολιτική των Βαλκανικών προλεταριακών πρωτοποριών (που εν τέλει δεν μπορεί παρά να είναι πρωτοπορίες/κόμματα στο έδαφος του μαρξισμού και του λενινισμού) πρέπει να λάβει υπόψη της τουλάχιστον αυτό που της αναλογεί σαν οργανωμένη δύναμη στην σημερινή Ελλάδα. Την αντίφαση μιας Ελλάδας που έχει την πιο ισχυρή αριστερά εντός των Βαλκανίων μαζί και σημαντικό κομμάτι αλλοδαπής (κυρίως Αλβανικής) εργατικής τάξης και ταυτόχρονα το πιο ισχυρό κεφάλαιο και ως εκ τούτου η πάλη του θα πρέπει να είναι πάλη πρώτα και κύρια ενάντια στη δική της αστική τάξη.
Ο. Π.
Σημειώσεις:
1 Β.Ι. Λένιν «Η σοσιαλιστική επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών (ΘΕΣΕΙΣ)»,1916,
εκδ. Σύγχρονη Εποχή, σ.110-111
2 Β.Ι. Λένιν «Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την αυτοδιάθεση»,1916,σ.151,εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
3 Β.Ι. Λένιν «Η σοσιαλιστική επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών (ΘΕΣΕΙΣ)», σ.114
4 Β.Ι. Λένιν «Αναφορά στο δεύτερο συνέδριο της ΚΔ»,1920
5 Β.Ι. Λένιν «Οι πολύτιμες παραδοχές του Pitirim Sorokin»,1918
6 Β.Ι. Λένιν «Για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών»,1914, σ.86
7 Β.Ι. Λένιν «Η σοσιαλιστική επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών (ΘΕΣΕΙΣ)» σ.113
8 Β.Ι. Λένιν «Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την αυτοδιάθεση», σ.163
9 Β.Ι. Λένιν «Το ζήτημα των εθνοτήτων ή της αυτονομίας»,1922
10 Β.Ι. Λένιν «Κριτικά σημειώματα πάνω στο εθνικό ζήτημα»,1913, εκδ.Σύγχρονη Εποχή, σ.25
11 Β.Ι. Λένιν «Για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών» σ.74
12 Β.Ι. Λένιν «Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την αυτοδιάθεση» σ.141
13 Β.Ι. Λένιν «Η σοσιαλιστική επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών (ΘΕΣΕΙΣ)», σ.110
14 Β.Ι. Λένιν «Περισσότερα για τον “Εθνικισμό”»,1914
15 Β.Ι. Λένιν, «Ένα νέο κεφάλαιο στην Παγκόσμια Ιστορία»,1912 & «Η κοινωνική σπουδαιότητα των Σερβο-Βουλγάρικων Νικών»,1912
16 Β.Ι. Λένιν «Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την αυτοδιάθεση», σ.143,
17 Β.Ι. Λένιν «Το πρόγραμμα της ειρήνης»,1916
18 Β.Ι. Λένιν «Για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών» σ.85,σ.105
1 Β.Ι. Λένιν «Η σοσιαλιστική επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών (ΘΕΣΕΙΣ)»,1916,
εκδ. Σύγχρονη Εποχή, σ.110-111
2 Β.Ι. Λένιν «Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την αυτοδιάθεση»,1916,σ.151,εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
3 Β.Ι. Λένιν «Η σοσιαλιστική επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών (ΘΕΣΕΙΣ)», σ.114
4 Β.Ι. Λένιν «Αναφορά στο δεύτερο συνέδριο της ΚΔ»,1920
5 Β.Ι. Λένιν «Οι πολύτιμες παραδοχές του Pitirim Sorokin»,1918
6 Β.Ι. Λένιν «Για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών»,1914, σ.86
7 Β.Ι. Λένιν «Η σοσιαλιστική επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών (ΘΕΣΕΙΣ)» σ.113
8 Β.Ι. Λένιν «Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την αυτοδιάθεση», σ.163
9 Β.Ι. Λένιν «Το ζήτημα των εθνοτήτων ή της αυτονομίας»,1922
10 Β.Ι. Λένιν «Κριτικά σημειώματα πάνω στο εθνικό ζήτημα»,1913, εκδ.Σύγχρονη Εποχή, σ.25
11 Β.Ι. Λένιν «Για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών» σ.74
12 Β.Ι. Λένιν «Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την αυτοδιάθεση» σ.141
13 Β.Ι. Λένιν «Η σοσιαλιστική επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών (ΘΕΣΕΙΣ)», σ.110
14 Β.Ι. Λένιν «Περισσότερα για τον “Εθνικισμό”»,1914
15 Β.Ι. Λένιν, «Ένα νέο κεφάλαιο στην Παγκόσμια Ιστορία»,1912 & «Η κοινωνική σπουδαιότητα των Σερβο-Βουλγάρικων Νικών»,1912
16 Β.Ι. Λένιν «Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την αυτοδιάθεση», σ.143,
17 Β.Ι. Λένιν «Το πρόγραμμα της ειρήνης»,1916
18 Β.Ι. Λένιν «Για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών» σ.85,σ.105
- [2024-10-13] 13 Οκτώβρη: Εκλογή συγκυβερνήτη της Νέας Δημοκρατίας
- [2024-04-14] Η επίθεση του Ιράν εναντίον του Ισραήλ
- [2024-01-03] Η αόρατη αλλά υπαρκτή «ανθρώπινη σκόνη»
- [2023-05-24] Η στάση της Δημοτικής Αρχής Κερατσινίου-Δραπετσώνας στον αγώνα των συμβασιούχων του Δήμου
- [2023-04-24] Η πρόσφατη κρίση στον τραπεζικό τομέα
- [2022-11-14] Επίδειξη οπορτουνισμού, γραφειοκρατικού και κρατικού συνδικαλισμού από το ΠΑΜΕ και το ΚΚΕ στην Πάτρα
- [2022-10-27] Καταιγίδα υποκρισίας
- [2022-10-02] Με αφορμή την έκθεση Λύτρα (για να λέμε τα σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη)
- [2022-09-08] Ο εκφυλισμός της εργατικής εξουσίας στη Σοβιετική Ένωση, οι απολογητές και οι νονοί του
- [2022-06-10] Δημόσια υγεία: από κοινωνικό πρόβλημα στην ατομική ευθύνη