Προκειμένου να εξετάσει κανείς την κατάσταση της εργατικής τάξης στις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες της Ελευσίνας, του Ασπρόπυργου, των Οινόφυτων κλπ, πρέπει κατ’ αρχήν να λάβει υπ’ όψη του, ότι η βιομηχανική εργατική τάξη είναι το πιο ιστορικό κομμάτι της Ελληνικής εργατικής τάξης. Ο βιομηχανικός εργάτης έχει εμπειρίες σε σχέση με τη ταξική πάλη που λείπουν από άλλα, πιο νέα, κομμάτια της εργατικής τάξης. Έχει ζήσει μεγάλες ηρωικές απεργίες, νίκες αλλά και ήττες και ιστορικούς συμβιβασμούς, έχει βιώσει την πορεία του εργατικού κινήματος από τη μεταπολίτευση και μετά, η οποία έφερε τη σφραγίδα της παρέμβασης του κομμουνιστικού κινήματος με όλα τα χαρακτηριστικά του σε σχέση με την επαναστατική προοπτική, θετικά και αρνητικά. Παράλληλα, όμως, με την ιστορικότητα και τους παγιωμένους συσχετισμούς πρέπει να λάβει κανείς υπ’ όψιν ότι στην κοινωνία δεν υπάρχουν υγειονομικές ζώνες. Η κατάσταση σε κάθε κοινωνικό χώρο όπως πολλές φορές επηρεάζει, έτσι και επηρεάζεται από τις γενικότερες πολιτικές εξελίξεις και τους γενικότερους πολιτικούς συσχετισμούς. Σήμερα λοιπόν, που βρισκόμαστε σε μια περίοδο ήττας και οπισθοχώρησης του εργατικού κινήματος, μια ανάλογη κατάσταση εμφανίζεται και στα μεγάλα εργοστάσια.

Αναλυτικότερα, παρ’ όλο που σε πολλές βιομηχανίες (ιδιαίτερα τις παλιότερες) οι εργάτες, για ιστορικούς λόγους, είναι οργανωμένοι σε σωματεία, πράγμα που είναι ιδιαίτερο χαρακτηριστικό - κεκτημένο του χώρου αφού η τεράστια πλειοψηφία της εργατικής τάξης σήμερα είναι εκτός οργανωμένου συνδικαλιστικού κινήματος - οι πολιτικές τους αντιλήψεις δεν είναι πολύ διαφορετικές από αυτές που επικρατούν στην πλειοψηφία της κοινωνίας με αποτέλεσμα "ανεξάρτητες" εργοδοτικές παρατάξεις (π.χ. ΑΣΚΕ στη «Χαλυβουργική») να αποτελούν την πλειοψηφία των ΔΣ στα περισσότερα από τα σωματεία των μεγάλων εργοστασίων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, σε πολλές βιομηχανίες, μόλις προσληφθεί ένας νέος εργαζόμενος η εγγραφή και η πληρωμή της εισφοράς στο σωματείο είναι αυτόματη.

Η είσπραξη της συνδικαλιστικής συνδρομής, μέσω των εργοδοτικών μισθολογικών καταστάσεων, είναι συνήθης πρακτική, πλατιά διαδεδομένη στο σημερινό συνδικαλιστικό κίνημα. Είναι πρακτική που συμβάλλει στην κατάργηση της ταξικής αυτοτέλειας και μετατρέπει το σωματείο από οργάνωση των εργατών εχθρική για την εργοδοσία, σε μηχανισμό διαμεσολάβησης στα πλαίσια του συστήματος. Χαρακτηριστικό επίσης, της σχέσης των πλειοψηφιών των ΔΣ των περισσοτέρων σωματείων με την εργοδοσία, είναι το γεγονός ότι οι "ανεξάρτητες" παρατάξεις πριν τις εκλογές μπορούν να τάζουν ρουσφέτια σε εργαζόμενους (αλλαγή ειδικότητας, περισσότερες ώρες υπερωρία κτλ) προκείμενου να τους συμπεριλάβουν στα ψηφοδέλτια τους. Οι πολιτικοί συσχετισμοί δηλαδή, είναι τέτοιοι που επιτρέπουν στα ΔΣ να αποτελούν μηχανισμό αποπροσανατολισμού των εργαζόμενων από τα πραγματικά τους συμφέροντα. αποτελούν μάλλον απολογητές των αποφάσεων των βιομηχάνων παρά υπερασπιστές των συμφερόντων των εργαζόμενων. Παρ’ όλ’ αυτά, είναι πάντα πιθανό σε μια προσπάθεια της εργοδοσίας να θίξει κεκτημένα, οι ηγεσίες αυτές να ξεπεραστούν και να αναδυθούν νέες δυνάμεις.

Μια σειρά από αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις πραγματοποιούνται όχι απευθείας, αλλά χρησιμοποιώντας τον δούρειο ίππο των υπεργολαβιών. Τέτοια φαινόμενα είχαν αρχίσει να εμφανίζονται από τις αρχές της δεκαετίας του 80. Ο όμιλος Βιοχάλκο είχε απαντήσει τότε σε απεργία ενός τμήματός του με την απόλυση όλων των εργαζόμενων του τμήματος και με την επαναπρόσληψή τους στη συνέχεια με την μορφή εξωτερικού συνεργείου, στου οποίου τη διοίκηση έθεσε το ΔΣ του σωματείου που απεργούσε. Σήμερα, οι πιο βαριές και επικίνδυνες δουλειές στις βιομηχανίες γίνονται από εξωτερικά συνεργεία. Χαρακτηριστικό του βαθμού στον οποίο το φαινόμενο αυτό έχει προχωρήσει, είναι ότι στα Ναυπηγεία Ελευσίνας οι εργαζόμενοι σε εργολάβους είναι 2 με 3 φορές περισσότεροι από τους μόνιμους. Οι εργαζόμενοι αυτοί, που τις περισσότερες φορές είναι μετανάστες, αμείβονται πολύ λιγότερο από τους μόνιμους συναδέλφους τους, είναι πολλές φορές ανασφάλιστοι και εργάζονται πολύ πιο εντατικά και χωρίς στοιχειώδη τήρηση των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας. Η μεγάλη πλειοψηφία των βιομηχανικών εργατικών ατυχημάτων σήμερα, συμβαίνει σε τέτοια συνεργεία.

Οι μόνιμοι εργαζόμενοι, στις περισσότερες περιπτώσεις, βλέπουν τους εργαζόμενους σε εργολάβους σαν δεύτερης κατηγόριας. Σε σοβαρό εργατικό ατύχημα, που συνέβη σε εργαζόμενο εξωτερικού συνεργείου σε μεγάλο εργοστάσιο της Ελευσίνας, αν και ήταν πασιφανείς οι ευθύνες της εργοδοσίας το σωματείο δεν έγραψε ούτε μια ανακοίνωση - καταγγελία. Δεν φαίνεται να κατανοούν ότι εάν οι μόνιμοι δεν διεκδικήσουν μαζί με τους εργαζόμενους στους εργολάβους την εξίσωση προς τα πάνω των εργασιακών τους δικαιωμάτων, τότε μοιραία θα εξισωθούν προς τα κάτω. Η ύπαρξη της εναλλακτικής λύσης του εξωτερικού συνεργείου θα κάνει πιο επιθετική την εργοδοσία. Μοναδική απάντηση για το εργατικό κίνημα είναι η ένταξη των εργαζόμενων στους εργολάβους σε κοινά σωματεία με τους μόνιμους εργαζόμενους. Είναι ασφυκτική η ανυπαρξία μιας πολιτικής δύναμης που να προπαγανδίζει μια τέτοια θέση.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό που έχει αρχίσει να κάνει την εμφάνιση του στη Βιομηχανική Ζώνη, είναι το "σύγχρονο management". Οι περισσότερες εταιρίες δαπανούν τεράστια ποσά σε σεμινάρια και εκπαίδευση των στελεχών τους πάνω σε θέματα management. Όπως λένε και στα σεμινάρια αυτά, ο συγκεντρωτικός τρόπος διοίκησης του παλιού βιομήχανου "αν δεν υπογράψω δεν φεύγει τίποτα από εδώ" εγκαταλείπεται και δημιουργείται μια νέα κάστα στελεχών που μετά από λίγο φωνάζουν, με τη προτροπή του εκπαιδευτή τους, "Η Διοίκηση είμαστε εμείς !". Αυτά τα μεσαία στελέχη, είναι βέβαια αναλώσιμα, ωστόσο, η εργοδοσία, στηριζόμενη σε ένα βαθμό πάνω στην πραγματική τους θέση στη παραγωγή αλλά και πάνω στις αυταπάτες τους, τους δίνει έναν πολύ συγκεκριμένο ρόλο εκπαίδευσης, έλεγχου και παρακίνησης των υπόλοιπων εργαζόμενων. Τέτοια μεσαία στρωματά στα εργοστάσια υπήρχαν πάντα, αλλά σήμερα, πέρα από τις γελοιότητες που ακούγονται στα σεμινάρια - του στιλ "πρέπει να γίνετε μικροί Ρεχαγκελ για την ομάδα σας" - η δουλειά τους συστηματοποιείται και οργανώνεται με πιο μοντέρνο τρόπο. Ανά περιόδους και ανάλογα με τις συγκυρίες, τα μεσαία στελέχη κάθε εργοστασίου συγκεντρώνονται και καθοδηγούνται προκειμένου και αυτά με τη σειρά τους να προπαγανδίσουν την άποψη της εργοδοσίας πάνω σε οποιοδήποτε θέμα.

Όλα τα παραπάνω, γίνονται στη βάση της ανυπαρξίας μιας πολιτικής δύναμης τόσο στο χώρο των εργοστάσιων όσο και γενικότερα στη κοινωνία που θα συνενώνει τους εργαζόμενους, προκείμενου να παλέψουν για τα στρατηγικά τους συμφέροντα. Γιατί, παρ’ όλες τις δυσκολίες και τα νέα εμπόδια που θέτει η αστική τάξη στην ανάπτυξη μιας τέτοιας δύναμης, το έδαφος παραμένει πρόσφορο. Το πρόσφορο αυτό έδαφος είναι οι αντιθέσεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Αυτές για παράδειγμα, έσπρωξαν έναν εργάτη στην εκλογοαπολογιστικη συνέλευση του σωματείου του πριν από 1 μήνα, να φωνάξει στο ΔΣ, ότι αυτά που λέει, αφορούν τους μετόχους, όχι τους εργάτες.

Ο αγώνας για να πάρουν οι εργάτες και πάλι στα χέρια τους τα σωματεία είναι απόλυτα αναγκαίος, αλλά όχι εύκολος. Κι αυτό, γιατί η πάλη για ταξικά σωματεία που θα υπερασπίζονται τα εργατικά και όχι τα εργοδοτικά συμφέροντα, είναι άρρηκτα δεμένη με την πάλη για την ανατροπή των δυσμενών πολιτικών συσχετισμών και τη διαμόρφωση μαζικού επαναστατικού πολιτικού ρεύματος.