Καίριο πλήγμα κατά του κεφαλαίου η διαγραφή του χρέους

Το κεφαλαιοκρατικό σύστημα στη σημερινή οικονομική συγκυρία δεν μπορεί πια ν’ αναπαραχθεί, δεν μπορεί πια να λειτουργήσει οικονομικά, ν’ ανακάμψει παραγωγικά και ν’ αναμορφωθεί πολιτικά χωρίς την αύξηση του δημόσιου χρέους και χωρίς την εξυπηρέτηση τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού χρέους. Όταν ο Lawrence Summers, ο οικονομικός σύμβουλος του Μπαράκ Ομπάμα, απαίτησε από το Κογκρέσο την ψήφιση ενός νέου πακέτου ύψους 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη στήριξη της οικονομίας, στην πραγματικότητα ομολογούσε έμμεσα ότι η προωθητική δύναμη της αμερικανικής οικονομίας εξαντλείται και ότι αργότερα, μέσα στο τρέχον έτος, μπορεί να περιπέσει ξανά σε κρίση, καθώς ήδη εξασθενεί η αναπτυξιακή διέγερση που δημιούργησε η καταβρόχθιση του πρώτου πακέτου των 800 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Η αύξηση εξάλλου του δημόσιου χρέους δημιουργεί ευκαιρίες κερδοφόρας επένδυσης για τα σχολάζοντα ιδιωτικά κεφάλαια που στη φάση της κρίσης και της στασιμότητας δυσκολεύονται τα μέγιστα να βρουν ευκαιρίες κερδοφόρας επένδυσης. Επίσης, οι «διευκολύνσεις» εξυπηρέτησης του χρέους των αδύναμων χωρών όπως η Ελλάδα, που τους προσφέρουν με το αζημίωτο οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις όπως η Γερμανία και η Γαλλία με τη συγκρότηση του ευρωπαϊκού οικονομικού ταμείου, δεν αποσκοπούν απλά και μόνο στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των τραπεζών αυτών των δυνάμεων ∙ οι «διευκολύνσεις» αυτές αποσκοπούν και στη λεηλασία του δημόσιου πλούτου αυτών των χωρών από το χωρίς πραγματική οικονομική βάση ξένο και ντόπιο χρηματιστικό κεφάλαιο, καθώς και στην παραπέρα εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, όπως η δημοσιονομική κυριαρχία, των υπό κοινοτική και διεθνή εποπτεία χωρών στους διεθνείς οργανισμούς της αμερικανικής αυτοκρατορίας όπως το ΔΝΤ, και στις ενώσεις οικονομικοπολιτικής ολοκλήρωσης όπως η ΕΕ και η ευρωζώνη. Τέλος, η ακύρωση των ιστορικών κατακτήσεων της εργατικής τάξης που επιχειρείται με στόχο την απρόσκοπτη εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους και επιβάλλεται με την απειλή της χρεοκοπίας,( η φορομπηχτική αφαίμαξη των εργαζομένων, η έμπρακτη κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, η μείωση των μισθών και των συντάξεων, η απελευθέρωση των απολύσεων, η παράταση του εργασιακού βίου) συμπιέζουν ακόμα και αναδρομικά την τιμή της εργατικής δύναμης, δημιουργούν συνθήκες ανάκαμψης του μέσου ποσοστού κέρδους κι εντείνουν το βαθμό εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης πρώτα και σε μεγαλύτερο βαθμό στις υπό εποπτεία χώρες, και μελλοντικά και σε μικρότερο βαθμό στις εποπτεύουσες χώρες. Κατά συνέπεια, ο αγώνας για τη μονομερή διαγραφή του χρέους , αν τελικά στεφθεί μ’ επιτυχία, αποτελεί όχι μόνο αναγκαία προϋπόθεση για την ικανοποίηση των εργατικών αιτημάτων, αλλά και μπορεί να καταφέρει ένα θανάσιμο πλήγμα στο χρηματιστικό κεφάλαιο και στο κεφαλαιοκρατικό σύστημα.

Στο στάδιο του ιμπεριαλισμού, στις αναπτυγμένες κεφαλαιοκρατικές χώρες δημιουργείται συνεχώς πλεόνασμα κεφαλαίου. Για διάφορους λόγους, όπως η αδυναμία παραπέρα εκκαπιταλισμού της γεωργίας (Λένιν), όπως η όξυνση του διεθνούς ανταγωνισμού με το φορολογικό, το νομισματικό και τον ποιοτικό προστατευτισμό, όπως οι επιτυχημένοι διεκδικητικοί αγώνες του στιβαρού εργατικού κινήματος, σημαντικά κεφάλαια δεν μπορούν πια να επενδυθούν στη χώρα προέλευσής τους, αποφέροντας το μέγιστο δυνατό κέρδος. Κι έτσι τα κεφάλαια που πλεονάζουν, παίρνουν το δρόμο της μαζικής εξαγωγής.

Μια από τις πιο κερδοφόρες και τις πιο σημαντικές μορφές εξαγωγής κεφαλαίου είναι ο δημόσιος δανεισμός των εξαρτημένων χωρών. Ο αυξημένος δημόσιος δανεισμός των εξαρτημένων χωρών ως μορφή εξαγωγής κεφαλαίου αποσιωπάται συνήθως από τους πολέμιους της λενινικής θεωρίας του ιμπεριαλισμού. Οι τελευταίοι επικεντρώνουν εκλεκτικίστικα το ενδιαφέρον τους μόνο στις άμεσες ξένες επενδύσεις κεφαλαίου στις εξαρτημένες χώρες. Ταυτόχρονα υποβαθμίζουν τη σημασία του γεγονότος ότι οι ιμπεριαλιστικές χώρες δανείζονται κατά προτίμηση από τα εγχώρια κεφάλαια, ώστε να διατηρούν αλώβητη τη δημοσιονομική τους κυριαρχία και να προσφέρουν επενδυτικές ευκαιρίες κυρίως στα εθνικά τους κεφάλαια. Λαμπρό παράδειγμα τέτοιας πιστοληπτικής συμπεριφοράς αποτελεί το ιαπωνικό δημόσιο: μολονότι το δημόσιο χρέος της Ιαπωνίας υπερβαίνει το 200 % του κολοσσιαίου ιαπωνικού ΑΕΠ, μόνο κατά 5% είναι εξωτερικό δημόσιο χρέος∙ το 95 % των χρεογράφων του ιαπωνικού δημοσίου βρίσκεται στα χέρια γιαπωνέζων επενδυτών! (ΝΖΖ, 9-8-2010)

Η νομοτελειακή λοιπόν τάση της εξαγωγής του κεφαλαίου την εποχή του ιμπεριαλισμού και η ανάγκη να εξασφαλιστούν τα εξαγόμενα και τα εξηγμένα τοκογλυφικά κεφάλαια των πιστωτριών ιμπεριαλιστικών χωρών από τον πειρασμό της μονομερούς διαγραφής τους από τις εξαρτημένες χώρες, ενισχύουν την τάση να υπαχθούν στον άμεσο έλεγχο των ξένων και των ντόπιων πιστωτών τους οι εξαρτημένες χώρες που δανείζονται. Η πρόσφατη υπαγωγή της Ελλάδας σε καθεστώς κοινοτικής επιτήρησης, οι πολυπληθείς υπαγωγές των υπερχρεωμένων εξαρτημένων χωρών στον οικονομικό έλεγχο του ΔΝΤ, οι εν εξελίξει προσπάθειες των γερμανών, των γάλλων και των άλλων ιμπεριαλιστών της ευρωζώνης να εκπονήσουν ένα διεθνές ή ευρωπαϊκό δίκαιο «ελεγχόμενης κρατικής χρεοκοπίας» που , σε αναλογία με το δίκαιο των ιδιωτικών χρεοκοπιών , θα εξασφαλίζει στους πιστωτές του χρεοκοπημένου κράτους την ικανοποίηση των οικονομικών τους συμφερόντων , αποτελούν σύγχρονες πολιτικές και οικονομικές εκφράσεις ακριβώς αυτής της τάσης.

Υπενθυμίζουμε επίσης ότι, σε διεθνές επίπεδο ως τη δεκαετία του 1870 (όταν, κατά το Λένιν, αρχίζει η εμβρυακή ανάπτυξη του ιμπεριαλισμού και η ανάδειξη του τοκογλυφικού/ παρασιτικού του χαρακτήρα), « αι υποχρεώσεις του κράτους δεν απετέλουν νομικήν, αλλ’ ηθικήν υποχρέωσιν αυτού απέναντι των δανειστών του και κατά συνέπειαν δεν εδίδετο κανέν δικαίωμα επεμβάσεως των δανειστών προς εξαναγκασμόν του δυστροπούντος κράτους (Θεωρία Drago)» [Α. Θ. Αγγελόπουλου, Δημόσια Οικονομική , σελ. 498, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα 1942]. Ο θεσμός των Διεθνών Οικονομικών Ελέγχων (ΔΟΕ) αναπτύσσεται γρήγορα και παράλληλα με την ανάπτυξη του ιμπεριαλισμού από τη δεκαετία του 1870 και μετά, με πρώτο θύμα την Τύνιδα, δεύτερο την Αίγυπτο κατά την επόμενη δεκαετία, ενώ από το 1896 τα περισσότερα βαλκανικά κράτη μαζί με την Ελλάδα είχαν υπαχθεί σε καθεστώς ΔΟΕ.

Όλα αυτά μας προϊδεάζουν πως η μορφή ΔΟΕ που επιβλήθηκε πρόσφατα στην Ελλάδα, θα επεκταθεί πιθανώς και σε άλλες χώρες, μετατρέποντάς τες σ’ εξαρτημένους αιμοδότες της κερδοφορίας του χρηματιστικού κεφαλαίου των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και των εγχώριων κομπραδόρων αστών- συμμάχων τους. Επίσης, η αποτίναξη του ζυγού του ΔΟΕ και η μονομερής διαγραφή του χρέους είναι αιτήματα ασύμβατα με την παραμονή της χώρας μας στην ΕΕ, το ΝΑΤΟ, με τη διατήρηση των αμερικανικών βάσεων, και με τη διατήρηση της αστικής κυριαρχίας στην Ελλάδα. Η υιοθέτησή αυτών των αιτημάτων από την πλειοψηφία των εργαζομένων νομοτελειακά θα ωθήσει τις μάζες των εργαζομένων να υιοθετήσουν και τα αιτήματα της αποχώρησης της Ελλάδας από την ΕΕ, της εξόδου από το ΝΑΤΟ, της εκδίωξης των αμερικανικών βάσεων και της πολιτειακής αναδιάρθρωσης της χώρας στην κατεύθυνση της εγκαθίδρυσης της δικτατορίας του προλεταριάτου.

Συνεπώς, η μονομερής διαγραφή του χρέους, εφόσον προβάλλεται ως άμεσα υλοποιήσιμο σύνθημα, δεν απειλεί απλά και μόνο ν’ ανατρέψει την αστική κυριαρχία στην Ελλάδα. Απειλεί επίσης να δυναμιτίσει διαβόητους διεθνείς ιμπεριαλιστικούς μηχανισμούς, όπως το ΝΑΤΟ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΔΝΤ. Τέλος, η μονομερής διαγραφή του χρέους, εφόσον υλοποιηθεί, δημιουργεί ένα αξιόλογο παράδειγμα προς μίμηση και από άλλα υπερχρεωμένα κράτη, επιτείνει το κλίμα ανασφάλειας των διεθνών κεφαλαιακών επενδύσεων, αντιστρατεύεται την τάση του μονοπωλιακού κεφαλαίου να παρακάμψει τα επενδυτικά του αδιέξοδα με την αύξηση του κρατικού δανεισμού των εξαρτημένων χωρών, ανατροφοδοτεί την κρίση υπερσυσσώρευσης του καπιταλισμού και υποθάλπει έτσι τις τάσεις επαναστατικής υπέρβασης του καπιταλισμού. Με την έννοια αυτή η μονομερής διαγραφή του χρέους μπορεί ν’ αποτελέσει ένα θανάσιμο πλήγμα στο σύγχρονο καπιταλισμό!

Άκτιο, 24-8-2010

Χ. Βλόσιος