Αποκαλύψεις και Αναδομήσεις

του Γιώργου Κωνσταντακόπουλου

Είναι η εποχή των αποκαλύψεων! Πρώτα είχαμε τις τροφικές αποκαλύψεις και το όψιμο ενδιαφέρον για τη διανοητική κατάσταση των αγελάδων, όταν όλοι βλέπουν πια την απειλή κυριολεκτικά «στο πιάτο» τους! Τα ΜΜΕ κυριάρχησαν φυσικά στο δαιμόνιο αυτό έργο, ψάχνοντας για τους υπεύθυνους, παραγωγούς βοδινού κρέατος, εισαγωγείς, κρεοπώλες της Αθηνάς και της γειτονιάς κ.λπ. Ξεχάστηκε σχεδόν ο σάλος που είχε ξεσπάσει για το ίδιο θέμα πριν πέντε χρόνια με τα ίδια μέσα και συχνά τους ίδιους δημοσιογράφους να πρωτοστατούν. Οι πραγματικοί υπεύθυνοι, οι κυβερνήσεις, η ΕΕ, δεν πήραν κανένα ουσιαστικό μέτρο, Φυσικά όλοι γνωρίζουμε τους λόγους που συμβαίνουν όλα αυτά και τώρα πλέον θα μπορούμε να τους μετράμε και σε euro! Μόνο το κέρδος μετράει, τι κι αν χαθούν μερικές ζωές… Τα κέρδη πάνε καλά και για τα media, όταν υπάρχουν αποκαλύψεις. Τι κι αν δεν αλλάζει τίποτα τελικά κι επανέρχεται το θέμα. Καλύτερα, γιατί έτσι ξανα-αποκαλύπτεται! αναλώθηκαν σε συζητήσεις και το πρόβλημα συνεχίστηκε. Οι παραγωγοί κρεαταλεύρων συνέχισαν την παραγωγή και οι κτηνοτροφικές μονάδες την κατανάλωση. Η υποκρισία περίσσεψε. Μία μόνο απόφαση χρειαζόταν, η απαγόρευση παραγωγής και χρήσης κρεαταλεύρων, και αυτή δεν πάρθηκε.

Μαθαίνουμε σήμερα ότι το θέμα είχε απασχολήσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη το 1990 και κουκουλώθηκε κανονικά για να μην διαταραχτεί η αγορά (Το Βήμα, 27/1/2001). Η ιστορία του βοδινού από τότε μέχρι σήμερα είναι γεμάτη από συμπτώσεις και αποκαλύψεις. Γιατί λίγα χρόνια αργότερα άρχισαν οι αποκαλύψεις για τη νόσο των «τρελών αγελάδων». Tην ίδια περίοδο όμως εξελισσόταν ένας ακόμη εμπορικός πόλεμος της Ε.Ε. με τις ΗΠΑ εξαιτίας της απόφασης της πρώτης να απαγορεύσει τη διάθεση βοδινού από ζώα που αναπτύσσονται με αυξητικές ορμόνες, γιατί αυτές είναι καρκινογόνες! Αυτή η απόφαση ισοδυναμούσε σχεδόν με απαγόρευση της εισαγωγής αμερικανικού βοδινού στην ευρωπαϊκή αγορά. Οι ΗΠΑ προσέφυγαν στον ΠΟΕ και δικαιώθηκαν το ’97, επειδή οι λόγοι της απαγόρευσης δεν θεωρήθηκαν επαρκώς τεκμηριωμένοι επιστημονικά. Τελείως συμπτωματικά(!) λοιπόν συνέπεσαν οι πιέσεις των ΗΠΑ με τη δημοσιοποίηση του προβλήματος των «τρελών αγελάδων». Η Ε.Ε. επανήλθε στο θέμα το ’99 με επιστημονικό συμβούλιο που αποφάνθηκε ότι υπάρχουν έξι ορμόνες στο αμερικάνικο βοδινό που είναι σίγουρα καρκινογόνες. Ένα χρόνο μετά το πρόβλημα του ευρωπαϊκού βοδινού αποκαλύπτεται σε όλη του την έκταση! Ποιος είναι τόσο αφελής να μην διακρίνει ότι πίσω από τις αποκαλύψεις υπάρχει ένας εμπορικός πόλεμος; Αυτοί που παίζουν με την υγεία των ανθρώπων, παίζουν φυσικά και με την πληροφόρησή τους με ακόμα μεγαλύτερη άνεση.

Και η δεύτερη μεγάλη αποκάλυψη, οι βόμβες με απεμπλουτισμένο ουράνιο, που χρησιμοποιήθηκαν στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας, δεν είναι άσχετη με ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, όπως θα εξηγήσουμε παρακάτω. Σ’ αυτήν την περίπτωση βέβαια όλη η υποκρισία του κόσμου δεν φτάνει για να συγκαλυφθούν τα εγκλήματα που διαπράττει το ΝΑΤΟ. Η μεγάλη αποκάλυψη ήταν ότι καθόλου δεν δίστασε η ηγεσία του ΝΑΤΟ να πειραματιστεί με τη ζωή των στρατιωτών που πήραν μέρος στις επιχειρήσεις και στις «ειρηνευτικές αποστολές». Πολλές ανησυχίες εκφράστηκαν και για τη ραδιενέργεια που μπορεί να πέρασε στη χώρα μας με τον αέρα, το νερό ή τα τρόφιμα, για τους Έλληνες φοιτητές στη Σερβία. Πολύ λιγότερο αναφέρθηκε δυστυχώς ο δημόσιος διάλογος με το μαζικό έγκλημα εναντίον των λαών της Γιουγκοσλαβίας και την κατά συρροή εγκληματική δράση των αμερικανικών και νατοϊκών δυνάμεων σε ολόκληρο τον πλανήτη. Παρόλο που υπήρξαν φωνές καταδίκης του ΝΑΤΟ και των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και κινητοποιήσεις, η κυβέρνηση είχε πρόβλημα μόνο όσο αφορά την υγεία των «δικών της πολιτών» και την «ασφάλεια» των όπλων που χρησιμοποιούνται. Ο εφησυχασμός κάθε λαού απέναντι στα ιμπεριαλιστικά εγκλήματα είναι πάντοτε επικίνδυνος όχι μόνο για τους άλλους λαούς αλλά και για τον ίδιο. Τουλάχιστον με όσα έγινα γνωστά για το ουράνιο ο εφησυχασμός δέχτηκε ένα πλήγμα. Να λοιπόν που ο πόλεμος δεν είναι μόνο στην Τ.V., σκοτώνει στ’ αλήθεια!

Οι βόμβες είναι μια αφορμή για ν’ αναφερθούμε ξανά στους δυνάστες και τους χαμένους του ιμπεριαλισμού, αφού βγαίνουν στην επιφάνεια οι ιμπεριαλιστικές κόντρες, ο ρόλος των κυβερνήσεων και των αστικών κομμάτων, τα παιχνίδια που ανενδοίαστα παίζονται σε βάρος των λαών. Αντίστοιχοι λόγοι μας οδηγούν να μιλήσουμε και για το «μεγάλο παζάρι» της Νίκαιας, που σημάδεψε την πορεία της Ε.Ε. Για τα «ευρωπαϊκά οράματα» που ξενυχτούσαν, περιμένοντας υπομονετικά να καταλήξουν κάπου οι κόντρες των ηγετών, αυτών που έβγαλαν τις μάσκες του φιλοευρωπαϊσμού και ξεδίπλωναν τα λάβαρα των «εθνικών συμφερόντων» τους. Τέλος, θα στραφούμε στην «εντός ΟΝΕ» Ελλάδα, που αναζητά τα «μετά ΟΝΕ» οράματά της, μέσα από τα φθαρμένα της πολιτικά υλικά. Οι όποιες αναδομήσεις του κομματικού συστήματος δεν είναι παρά μια προσπάθεια μεταμόρφωσης του κυρίαρχου νεοσυντηρητισμού αν όχι σε «νέες ιδέες», τουλάχιστον σε «νέους ανθρώπους». Κάπως ανάλογη θα πρέπει να είναι και μια γενική εκτίμηση για τις διεργασίες που συντελούνται παράλληλα στα κόμματα και άλλες δυνάμεις του ευρύτερου φάσματος της Αριστεράς. Παλιά υλικά προσφέρονται για «νέες εξορμήσεις» μπροστά στα σημερινά αδιέξοδα.

Το ιμπεριαλιστικό συνεχές έγκλημα

Όταν οι ΗΠΑ προετοίμαζαν το κλίμα για την επίθεσή τους στη Γιουγκοσλαβία, διάφορες αποκαλύψεις έβγαιναν συνεχώς στα ΜΜΕ για κτηνωδίες των Σέρβων και για σχεδιαζόμενη γενοκτονία των Αλβανών στο Κοσσυφοπέδιο. Δύο χρόνια μετά η κρατική τηλεόραση της Γερμανίας παρουσιάζει εκπομπή στην οποία με πλήθος στοιχεία και μάρτυρες καταρρίπτονται οι περισσότερες από τις αποκαλύψεις εκείνες (Το Βήμα, 10/2/2001). Ο τίτλος της εκπομπής είναι «Όλα άρχισαν με ένα ψέμα» κι αυτό είναι η μόνη αλήθεια! Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι τα «αμέτρητα θύματα των Σέρβων» ήταν, σύμφωνα με τους παρατηρητές του ΟΑΣΕ, έως τους βομβαρδισμούς 39 Αλβανοί. Μια σύγκριση με τους νεκρούς από τους βομβαρδισμούς και τα θύματά της «ειρηνευτικής» τραγωδίας, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, δείχνει ποιος και πόσο πληρώνει τον αμερικάνικο ανθρωπισμό.

Αφού όμως γίνεται κατανοητό ποια σκοπιμότητα εξυπηρετούσαν οι δήθεν αποκαλύψεις των εγκλημάτων των Σέρβων τότε, αντίστοιχα πρέπει να αναρωτηθούμε για την σκοπιμότητα της σημερινής αποκάλυψης ότι οι τότε αποκαλύψεις ήταν ψέματα. Μ’ άλλα λόγια το ερώτημα είναι γιατί κάποιοι αποφάσισαν σήμερα να αποκαλύψουν το βρώμικο ρόλο της αμερικανικής προπαγάνδας; Πολύ περισσότερο αυτό ισχύει για το απεμπλουτισμένο ουράνιο – γιατί σήμερα αποκαλύπτεται η νατοϊκή αναισθησία; Θα ήταν αφελές να πιστεύουμε σήμερα ότι υπάρχουν πραγματικά αποκαλύψεις. Όταν μια είδηση προωθείται από τα διεθνή πρακτορεία και ΜΜΕ υπάρχει πάντα μια ισχυρή πολιτική σκοπιμότητα πίσω της. Αλλιώς πολλά αποκρύπτονται επιμελώς από τον Τύπο και πολλές αποκαλύψεις φιλότιμων δημοσιογράφων θάβονται από τα αφεντικά τους.

Η υπόθεση με το απεμπλουτισμένο ουράνιο εξυπηρετεί πολύ καλά τα σχέδια για μια ευρωπαϊκή στρατιωτική αυτονόμηση από την αμερικάνικη ηγεμονία. Δεν ήταν σύμπτωση ότι οι αποκαλύψεις έγιναν την περίοδο της συζήτησης για τον «ευρωπαϊκό στρατό». Είναι φανερό ότι ενισχύουν την άποψη ότι η Ευρώπη πρέπει να λύνει «μόνη της» τα προβλήματα που προκύπτουν στο «χώρο ευθύνης» της. Το στήσιμο της ιστορίας είναι χαρακτηριστικό. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες εμφανίζονται να μην ξέρουν ποια όπλα θα χρησιμοποιηθούν και τις συνέπειές τους! Οι ιθύνοντες -στρατιωτικοί και πολιτικοί- των ευρωπαϊκών χωρών φαίνεται ότι έχουν λάθος διαβεβαιώσεις από τους Αμερικάνους για την ασφάλεια των όπλων! Θεωρείται δηλαδή αυτονόητο ότι αν οι Ευρωπαίοι δεν βρίσκονταν σε βαθιά άγνοια των κινδύνων, δεν θα επέτρεπαν την χρήση του ουρανίου… Ο ευρωπαϊκός ανθρωπισμός παίρνει το αίμα του πίσω!

Η ιστορία του διαμελισμού της Γιουγκοσλαβίας είναι μία ιστορία σύγκρουσης και συμβιβασμού ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά σχέδια ευρωπαϊκών δυνάμεων και ΗΠΑ. Αφού πρώτα η Γερμανία πρωτοστάτησε στην αυτονόμηση Σλοβενίας και Κροατίας με την ανοχή των Αμερικάνων, οι συνεχείς παρεμβάσεις των ΗΠΑ έβαζαν υποχρεωτικά τους Ευρωπαίους στη θέση του υποστηρικτή της δικής τους πρωτοβουλίας. Έτσι οι αμερικάνικες επεμβάσεις στη Βοσνία και στο Κόσσοβο είχαν διπλό στόχο, από τη μια την υποταγή της Σέρβικης ολιγαρχίας στις ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις, από την άλλη την κατάδειξη της ανυπαρξίας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής.

Ωστόσο η γραμμή αυτή των Αμερικανών απέναντι στους Ευρωπαίους δεν είναι μονόδρομος. Μια εναλλακτική γραμμή, αυτή που φαίνεται να επιλέγει κατ’ αρχήν η νέα κυβέρνηση Μπους, είναι να διαχωρίζουν οι ΗΠΑ την στάση τους στα «ενδοευρωπαϊκά» προβλήματα και παράλληλα να αγνοούν τους συμμάχους τους σε όλα τα ζητήματα αμυντικής πολιτικής. Ο «απομονωτισμός», όπως ονομάστηκε η προοπτική για τη διεθνή πολιτική των ΗΠΑ που πρέσβευε ο Μπους Τζούνιορ προεκλογικά, δεν είναι φυσικά ένα δόγμα που θα ακολουθήσει η αμερικάνικη κυβέρνηση κατά γράμμα. Είναι όμως μια παράλληλη πολιτική, εναλλακτική των επεμβάσεων στο όνομα των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» του Κλίντον, την οποία οι νέοι ούλτρα-συντηρητικοί κυβερνώντες θα έχουν ως άσσο στο μανίκι, όταν τους βολεύει για να πιέζουν τους ευρωπαίους. Να τους αφήσουν δηλαδή να αναλωθούν σε προσπάθειες ανάπτυξης κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής και άμυνας σε συνθήκες που δεν ευνοούν την ευόδωσή της. Οι ΗΠΑ θα μπορούν έτσι να παίζουν ακόμα πιο άνετα το ρόλο της μοναδικής υπερδύναμης και οι ευρωπαϊκές δυνάμεις θα οδηγηθούν από μόνες τους ξανά και με δυσμενέστερους όρους κάτω από την αμερικάνικη ομπρέλα.

Το νέο αντιβαλλιστικό πρόγραμμα εξοπλισμών παρουσιάστηκε μ’ αυτόν τον τρόπο από τη νέα αμερικάνικη κυβέρνηση. Μπροστά στον κίνδυνο να μείνουν απ’ έξω οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι φαίνονται διατεθειμένοι να αφήσουν σε δεύτερο ρόλο τις θεωρίες περί «ευρωπαϊκής αυτονόμησης» και να αναγνωρίσουν με κάθε τρόπο την αμερικάνικη ηγεμονία. Ισχύει για την περίπτωση το γνωστό: χέρι που δεν δαγκώνεις, φίλησέ το!

Δεν είναι λοιπόν τόσο ευθύγραμμα τα πράγματα στο πεδίο των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Κάποιοι με τις αποκαλύψεις για το ουράνιο προσπάθησαν να πιέσουν στην κατεύθυνση της αντιπαράθεσης με την αμερικάνικη ηγεμονία. Αυτή η γραμμή μπορεί όμως να οδηγήσει τελικά από άλλο δρόμο στη συμπόρευση με τις ΗΠΑ και στην de facto ενίσχυση της ηγεμονίας τους. Το ίδιο έργο παίχτηκε όταν η Ε.Ε. υπό τις πιέσεις της Γερμανίας ανέλαβε την πρωτοβουλία στο Γιουγκοσλαβία και οι ΗΠΑ άφηναν την Ευρώπη να προετοιμάζει το έδαφος της δικής τους παρέμβασης. Έτσι το παιχνίδι της «χειραφέτησης» του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού από την αμερικάνικη κηδεμονία αποδείχτηκε -και ίσως αποδειχτεί ξανά- μπούμερανγκ.

Τα παιχνίδια όμως του ιμπεριαλισμού είναι για αδίστακτους. Η αλήθεια, οι ανθρώπινες ζωές, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η εθνική ανεξαρτησία, είναι στη διεθνή σκακιέρα έννοιες αναλώσιμες, κατάλληλες μόνο για την προπαγάνδα. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν έχει πραγματική σημασία μπροστά στα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. Αυτό έγινε κατανοητό από τα τελευταία κατορθώματα της Νέας Τάξης. Ούτε το μέλλον του αλβανικού λαού του Κοσσυφοπεδίου, ούτε φυσικά του σέρβικου λαού, αλλά ούτε και τους στρατιώτες του ΝΑΤΟ υπολόγισαν οι ιμπεριαλιστές και των δύο πλευρών του Ατλαντικού. Το ουράνιο έπρεπε να «ανακυκλωθεί», τα όπλα έπρεπε να καταναλωθούν και η Σερβία να εξαναγκασθεί ν’ ακολουθήσει το πεπρωμένο τής Νέας Τάξης. Αδιάφορο αν είναι ευρωπαϊκή ή αμερικάνικη η ηγεμονία, αδιάφορο αν συμμαχούν ή συγκρούονται οι μεγάλοι προστάτες, ο ιμπεριαλισμός είναι συνεχές έγκλημα εναντίον της ανθρωπότητας και μόνη σωτηρία της είναι η ανατροπή του.

Η Ε.Ε. μετά τη Νίκαια: Όλοι για όλους και ο καθένας για τον εαυτό του

Η διακυβερνητική διάσκεψη στη Νίκαια ήταν ένα επεισόδιο στην πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που ανέδειξε μέσα από διάφορα happenings όλα τα βασικά χαρακτηριστικά του εγχειρήματος. Αυτή είναι η μεγαλύτερη συμβολή της διάσκεψης, αφού από την πρώτη μέρα της και για πολύ καιρό ακόμα έδωσε την αφορμή για πλατιά συζήτηση από όλες τις πλευρές. Φιλοευρωπαϊστές, ευρωσκεπτικιστές, αμφισβητίες κάθε είδους, συζητούν πλέον -όχι χωρίς συγχύσεις και ιδεολογήματα- για το μέλλον της Ε.Ε. «υπό το φως» της Νίκαιας και όχι στη βάση των «οραμάτων» του Μάαστριχτ. Γιατί αν οι εθνικοί ανταγωνισμοί φάνταζαν σε μερικούς απλώς ένα αγκάθι στο πλαίσιο της πορείας που χαράχτηκε για μια ομοσπονδιακή Ένωση, τώρα όλοι παραδέχονται ότι είναι το επίκεντρο του προβλήματος. Στο Μάαστριχτ μόνο η άρνηση της Μ.Βρετανίας ήταν η παραφωνία στην πορεία προς την ΟΝΕ και λίγο αργότερα προστέθηκε το φάλτσο της Δανίας. Σήμερα παίζουν στο δικό τους ρυθμό τα πρώτα βιολιά της ευρωπαϊκής ορχήστρας, η Γερμανία και η Γαλλία, με αποτέλεσμα ο περίφημος «άξονας» να έχει εξαρθρωθεί.

Η διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης έδινε την εντύπωση σταθερής πορείας προσέγγισης στο μεγάλο στόχο της οικονομικής και πολιτικής ένωσης μετά τις αποφάσεις του Μάαστριχτ. Ήταν τότε που οι αισιόδοξοι ευρωπαϊστές μίλαγαν για το μονόδρομο της πολιτικής ένωσης που οδηγεί σε υπερεθνικό κράτος και πολλοί -ακόμα και στην Αριστερά- είχαν θεωρήσει ότι η διαδικασία αυτή είναι νομοτελειακή αν και αντίθετη με τα λαϊκά συμφέροντα. Θεωρίες που προέβλεπαν για διάφορους λόγους το τέλος των εθνικών διαφορών προς δόξαν της «ευρωπαϊκής ταυτότητας» ή την ενοποίηση των οικονομιών υπό την καθοδήγηση των κυρίαρχων πολυεθνικών μονοπωλίων, γνώριζαν τότε μεγάλη διάδοση.

Τι έχει απομείνει σήμερα από τις θεωρίες και τις μεγάλες ιδέες; Ενώ ήδη συναλλασσόμαστε σε ενιαίο νόμισμα, οι οικονομίες παραμένουν το ίδιο -ή μάλλον περισσότερο- άνισα αναπτυγμένες, το μονοπωλιακό κεφάλαιο κάθε χώρας διεκδικεί το μεγαλύτερο δυνατό μερίδιο της ενιαίας αγοράς και κάθε κυβέρνηση αναζητά λύσεις προς το συμφέρον του δικού της κράτους. Η ειδυλλιακή εικόνα των εταίρων που σχεδιάζουν από κοινού το λαμπρό μέλλον της νέας πολυεθνικής υπερδύναμης δίνει τη θέση της στη ζοφερή πραγματικότητα.

Αδιαφορώντας για τις διαδηλώσεις που εξελίσσονται «έξω», στους δρόμους της Νίκαιας, όλοι οι ηγέτες προσηλώνονται στο παιχνίδι με την αφοσίωση του φανατικού παίκτη. Απέναντι στις διαμαρτυρίες των εργαζομένων η στάση τους είναι ενιαία και ισότιμα ανάλγητη. Εντός της αιθούσης όμως σηκώνουν τα μανίκια και ρίχνονται στο μεγάλο παζάρι. Πρωθυπουργοί επιχειρηματολογούν με βάση τα «εκατομμύρια του πληθυσμού» της χώρας τους για το δίκαιο της «πληθυσμιακής αρχής» (Γερμανία) και συνάδελφοί τους αντιπαραθέτουν ισχυρά επιχειρήματα, όπως το ρηθέν από τον Πορτογάλο πρωθυπουργό «πώς να το περάσω από το κοινοβούλιο» (Το Βήμα, 21/12/2000).

Το ζήτημα είναι πολύ πρωτότυπο για την ατζέντα των συνόδων της Ε.Ε., αφού πάντα μέλημα των αποφάσεων της μέχρι σήμερα ήταν να παρουσιάζεται ως ισότιμη η συμμετοχή των κρατών στα θεσμικά όργανα και τις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων. Η πραγματική ανισότητα των χωρών καλυπτόταν έτσι από τον δημοκρατικό «εταιρικό» μανδύα και παράλληλα καμιά από τις ισχυρές χώρες δεν είχε τυπικά μεγαλύτερη δύναμη απ’ τις άλλες. Όλα αυτά ήταν φυσικά απλά και μόνο για την επιφάνεια, αφού στην ουσία η οικονομική και πολιτική δύναμη κάθε χώρας καθορίζει το ρόλο της και τη βαρύτητά της στις αποφάσεις της Ένωσης. Τώρα όμως ούτε κι αυτή η τυπική και επιφανειακή ισοτιμία δεν είναι εφικτή και το ερώτημα είναι γιατί. Γιατί έπρεπε αυτή την στιγμή να επανακαθοριστούν οι έδρες στο ευρωκοινοβούλιο, ο αριθμός των επιτρόπων κάθε χώρας και -το βασικότερο- οι ψήφοι στο συμβούλιο;

Η προβαλλόμενη αιτιολογία (πέρα από τις προφάσεις περί «δικαίου» και «αντιπροσωπευτικότητας» που απορρέουν από την πληθυσμιακή αρχή) είναι η σχεδιαζόμενη διεύρυνση που γεννά την ανάγκη να διασφαλιστεί η πρωτοκαθεδρία των προηγμένων και μεγαλύτερων χωρών έναντι των πολλών μικρότερων εταίρων. Αυτό είναι σύμφωνο με τη λογική της μοιρασιάς στη βάση της δύναμης που ισχύει, όπως είπαμε, στην Ε.Ε., αλλά δεν απαντά στο συγκεκριμένο ερώτημα. Το επίμαχο στο παζάρι της Νίκαιας δεν ήταν η μοιρασιά ανάμεσα σε μεγάλες δυνάμεις από τη μια και μικρότερες από την άλλη πλευρά. Ήταν η μοιρασιά ανάμεσα στη Γερμανία και τους άλλους μεγάλους εταίρους, τη Γαλλία και τη Βρετανία. Αυτή ήταν η βασική διαπραγμάτευση και το αποτέλεσμα ήταν η σχεδόν απόλυτη επικράτηση της Γερμανίας, που πήρε τις αναλογίες που ήθελε με μία μικρή υποχώρηση (ίσες ψήφοι με τη Γαλλία και τη Βρετανία στο συμβούλιο).

Το όλο επί της ουσίας ζήτημα ήταν η αριθμητική του μπλοκαρίσματος μιας απόφασης. Και ειδικότερα το αν θα μπορεί να μπλοκάρει μια απόφαση η Γερμανία μαζί με όσο το δυνατόν λιγότερα κράτη, έτσι ώστε με ένα σκληρό πυρήνα χωρών γύρω της να είναι όλες οι βασικές αποφάσεις υπό την έγκρισή της. Αυτό το μέτρο είναι απαραίτητο στη Γερμανία, η οποία όλο και περισσότερο αυτονομείται ως ηγετική δύναμη της Ένωσης, για όσο καιρό τα συλλογικά όργανα της Ε.Ε. παίζουν σοβαρό ρόλο. Παράλληλα βέβαια φροντίζει να διασφαλίζεται η ηγεμονία της και μέσα από άλλες διαδικασίες, όπως ο έλεγχος της πολιτικής της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας.

Η γερμανική επικράτηση σ’ αυτή τη φάση της ενοποίησης ολοκληρώθηκε με τις αποφάσεις της Νίκαιας. Η διεύρυνση της Ε.Ε. πρόκειται να γίνει μόνο με όρους που όχι μόνο διασφαλίζουν αλλά ενισχύουν τη θέση της έναντι των άλλων εταίρων. Όχι μόνο δεν θα γίνει δημοκρατικότερη η λειτουργία των θεσμών αλλά -με δεδομένη τη γερμανική επιρροή σε άλλα κράτη και ειδικά στα υποψήφια προς ένταξη- θα είναι περισσότερο από πριν για την τυπική έγκριση προειλημμένων αποφάσεων. Γι’ αυτό ήταν η κατάλληλη στιγμή να τεθεί το θέμα τώρα, που δρομολογείται η διεύρυνση της Ένωσης και η ΟΝΕ περνά στην τελική φάση της και πρόκειται να τεθούν επί τάπητος τα ζητήματα της μελλοντικής πορείας της Ε.Ε. σε βάθος (κοινές πολιτικές, ενίσχυση κεντρικής τράπεζας κ.τ.λ.) και έκταση (νέα μέλη και όροι της διεύρυνσης).

Δικαιολογημένα λοιπόν αυτό που έμεινε από τη σύνοδο της Νίκαιας ήταν ο θρίαμβος της Γερμανίας. Οι Γάλλοι πρέπει να αφήσουν τώρα τα ιδεολογήματα του ηγετικού άξονα και του πρωτοπόρου ρόλου τους στην ενοποίηση και να αντιμετωπίσουν τους συσχετισμούς δυνάμεων όπως είναι. Οι κυβερνώντες δεν μπορούν τώρα ούτε να πείθουν το γαλλικό λαό με τέτοια ιδεολογήματα, ούτε να ελπίζουν σε αναβαθμισμένο ρόλο τους μέσα από την προώθηση της ιδέας της Ομοσπονδίας. Ήδη οι ρόλοι αντιστράφηκαν, με τους Γερμανούς να βάζουν ζήτημα κατεύθυνσης της Ε.Ε. προς την Ομοσπονδία και τους Γάλλους να εμφανίζονται δύσπιστοι κι επιφυλακτικοί.

Η συζήτηση φυσικά δεν έχει να κάνει με καμία βιασύνη να καταργηθούν τα σημερινά εθνικά κράτη. Αφορά άμεσα την ενίσχυση της «ενιαίας αγοράς» μέσα από την πορεία προς την πολιτική και στρατιωτική ενοποίηση. Η «ενιαία αγορά» ενδιαφέρει τόσο περισσότερο το γερμανικό μονοπωλιακό κεφάλαιο, όσο περισσότερα οφέλη διασφαλίζει απ’ αυτήν και με την αναβάθμιση της χώρας του στο πολιτικό επίπεδο μπορεί να διεκδικεί περισσότερα. Παρουσιάζεται έτσι η εξής αντιφατική εικόνα. Οι Γερμανοί και μαζί τους οι ακραιφνείς ευρωπαϊστές προσπαθούν να περισώσουν την ιδέα της Ομοσπονδίας, την ώρα που όλοι αναγνωρίζουν ότι επανήλθαν δριμύτεροι οι εθνικοί ανταγωνισμοί στην Ε.Ε.

Η αντίφαση είναι όμως εγγενής στην ενοποίηση, όσο κι αν ορισμένοι θέλουν να παρουσιάσουν τις αντιθέσεις μόνο ως ιδεολογική σύγκρουση ευρωπαϊσμού-εθνικισμού ή κοσμοπολιτισμού-απομονωτισμού ή ακόμα νεοφιλελευθερισμού-προοδευτικών δυνάμεων. Από τον πυρήνα της διαδικασίας, από τα συμφέροντα του μονοπωλιακού κεφαλαίου εκπορεύεται τόσο η τάση της ενότητας όσο και αυτή του εθνικού ανταγωνισμού. Πού βρίσκεται η ενότητα; Φυσικά στα πλεονεκτήματα που προκύπτουν για τα ευρωπαϊκά μονοπώλια από τη «μεγάλη εσωτερική αγορά» και στην από κοινού επίθεση στα εργατικά δικαιώματα για την επίτευξη όρων «ανταγωνιστικότητας». Απ’ αυτή την άποψη οι κεφαλαιοκράτες όλων των χωρών πάνε όλοι μαζί για την ενδυνάμωσή τους στον ανταγωνισμό με τους αντιπάλους τους στη διεθνή αγορά.

Ως εκεί όμως πάνε μαζί, παραπέρα ο καθένας δουλεύει για το δικό του συμφέρον, που σημαίνει ότι διατηρούνται τα «εθνικά συμφέροντα». Το μοίρασμα της πίτας εντός της «ενιαίας αγοράς» γίνεται και θα γίνεται διαμέσου των εθνικών κρατών κι αυτό έγινε σαφές στη Νίκαια. Οι κεφαλαιοκράτες χρειάζονται το κράτος τους. Η ενιαία αγορά είναι μια οικονομική βάση για ιμπεριαλιστική συμμαχία, αλλά όχι και η μοναδική προϋπόθεση, γιατί η καθεμία μεγάλη ιμπεριαλιστική χώρα έχει τα δικά της σχέδια και τα υπερασπίζεται με βάση τη δική της οικονομική και πολιτικοστρατιωτική δύναμη εντός και εκτός Ε.Ε.