Διάλογος: Για τη θέση της Ελλάδας στο διεθνή καταμερισμό εργασίας (ΕΑΜ)

Για τη θέση της Ελλάδας στο διεθνή καταμερισμό εργασίας 

 
Μιχάλης Μάτζαρης
στέλεχος του ΕΑΜ
 

Η οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα δεν προσδιορίστηκε από τις ανάγκες ολόπλευρης ανάπτυξης της εσωτερικής της αγοράς και από τις δυνατότητές της. Στηρίχτηκε στο ξένο μονοπωλιακό κεφάλαιο δορυφορικά, που μοναδική του επιδίωξη ήταν η αποκόμιση ανώτατων κερδών με την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας και της εργατικής δύναμης. Αυτό εξηγεί και το γεγονός γιατί, ενώ υπάρχει εδώ και δεκαετίες διαμορφωμένος μονοπωλιακός καπιταλισμός, δεν μπόρεσε να ξεπεράσει ένα μέσο επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών της δυνάμεων. Η συσσώρευση του ντόπιου κεφαλαίου γινόταν σαν μέρος του ξένου κεφαλαίου και στα περιθώρια που άφηνε η ληστρική δράση του, σαν παράρτημά του. Αυτό καθήλωσε τη βαριά βιομηχανία στα σπάργανα, τη βιομηχανία παραγωγής κεφαλαιουχικών αγαθών για την αγροτική οικονομία και άλλους κλάδους στην ανυπαρξία. Γι’ αυτό δεν προχώρησε ποτέ η καθετοποίηση της παραγωγής και η δημιουργία βάσης για μια εντατική ανάπτυξη της οικονομίας. Το ντόπιο κεφάλαιο δρούσε σαν μηχανισμός απόσπασης ανώτατου κέρδους για το ξένο κεφάλαιο παίρνοντας ορισμένα μεσιτικά.

Από τη δεκαετία του ‘80 προωθήθηκε εντατικά η προσαρμογή του ελληνικού καπιταλισμού στις ανάγκες της ολοκληρωμένης και οργανικής ενσωμάτωσης στην ΕΟΚ. Από τότε και μέχρι σήμερα μέσα από τα ΜΟΠ, ΚΠΣ (Α΄, Β΄, Γ΄) και τις κατευθύνσεις της Ε.Ε., η γενικότερη πολιτική της οικονομικής ανάπτυξης έχει αφεθεί στον ανταγωνισμό των ιμπεριαλιστικών κέντρων και των μονοπωλίων, στα πλαίσια του νεοφιλελευθερισμού. Έτσι οδηγήθηκε η χώρα στην αποβιομηχάνιση, στην καταστροφή παραγωγικών της δυνάμεων, στην αποψίλωση των παραδοσιακών αγροτικών καλλιεργειών μέσα από αλλεπάλληλα κύματα αναδιαρθρώσεων, που διευκόλυναν τη βίαιη συσσώρευση του κεφαλαίου (κυρίως στον τριτογενή τομέα), την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας, ενίσχυσαν την ταξική διαφοροποίηση στην ύπαιθρο, (προλεταριοποιώντας αγροτικούς πληθυσμούς), μεγάλωσαν τη δορυφοροποίηση της ελληνικής οικονομίας, συρρίκνωσαν παραπέρα την εσωτερική αγορά, επιδείνωσαν τη θέση της χώρας στο διεθνή καταμερισμό εργασίας (όχι ως προς τη γενική της κατάταξη στην κλίμακα του ΟΟΣΑ αλλά ως προς το άνοιγμα της απόστασης που τη χωρίζει απ΄ τις μεγάλες ευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές χώρες).

Η Ευρωπαϊκή Ενωση κινείται στα όρια αποδιαρθρωτικών διαδικασιών, που ενεργοποιούνται από τους ανταγωνισμούς για την ηγεμονία στην Ευρώπη και την ύφεση που πλανάται πάνω από τις πιο ισχυρές οικονομίες και κοινωνίες της. Η εκτατική ολοκλήρωση της Ε.Ε. υπονομεύει τη σε βάθος ολοκλήρωση, η οποία για να προχωρήσει δεν μπορεί παρά να κατηγοριοποιήσει σε αναπτυξιακές ζώνες διαφόρων ταχυτήτων τις χώρες που την αποτελούν. Η Ελλάδα εντάχθηκε στην ΟΝΕ, όμως ο καταμερισμός εργασίας της, με τους όρους μάλιστα που εντάχθηκε, δεν είναι ούτε καθορισμένος, ούτε δοσμένος. Η θέση της είναι έωλη και επισφαλής. Η αστική τάξη και οι εκπρόσωποί της βρίσκονται σε αδυναμία να προσδιορίσουν στρατηγική αυτόνομα και αυτοτελώς από τα διάφορα ΚΠΣ. Αρκεί και η πιο μικρή ύφεση του οικονομικού κύκλου για να θρυμματιστεί η «μεγάλη ιδέα» της «ισχυρής» Ευρωπαϊκής Ελλάδας, για να μπει υπό επιτήρηση απ΄το ιμπεριαλιστικό διευθυντήριο.

Η χώρα δεμένη στο άρμα της ιμπεριαλιστικής παγκοσμιοποίησης και της νεοφιλελεύθερης οικονομικής-πολιτικής διαχείρισης, δεμένη στο άρμα της ΟΝΕ και της Ε.Ε. δεν παύει να σχοινοβατεί στις ισορροπίες των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών ΗΠΑ-ΕΕ-Ρωσίας στην ευρύτερη περιοχή που τη σπρώχνουν στην απομόνωση από το ζωτικό χώρο των διεθνών της σχέσεων. Στην πορεία της ενσωμάτωσής της στο σύστημα της Ευρωπαϊκής Ιμπεριαλιστικής Ένωσης η χώρα βυθίζεται στην κρίση χωρίς προοπτικές διεξόδου. Δεν πρόκειται για συγκυριακή κρίση αλλά για τη γενικότερη κρίση του νεοφιλελευθερισμού που κάνει σαρωτικά βήματα στην κοινωνική πραγματικότητα της χώρας μας. Η εργατική τάξη και ο λαός καλούνται να πληρώσουν το λογαριασμό με μαζική ανεργία, εξαθλίωση και περιθωριοποίηση, φαλκίδευση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και λαϊκών ελευθεριών, την κατάργηση κάθε εγγύησης για την εργασία και τα εργασιακά δικαιώματα, την κατάργηση του 8ώρου, του ημερομισθίου, της κοινωνικής ασφάλισης, την ουσιαστική κατάργηση, αλλά και τυπική κάθε συλλογικότητας αλλά και συλλογικής έκφρασης.

Το πρόβλημα για το λαό μας όμως δεν είναι μόνο τι έχει πληρώσει για την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ και τις ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες της αστικής τάξης, αλλά το τίμημα που θα πληρώσει (κι αυτό θα είναι πιο μεγάλο), αν και εφόσον οι ανταγωνισμοί για την ηγεμονία στην Ευρώπη αποδιαρθρώσουν το σημερινό οικοδόμημα και η χώρα βρεθεί έξω απ΄αυτό κάτω από την αστική ηγεμονία. Και αντίθετα: η χώρα μας είναι και θα παραμείνει ένας εν δυνάμει αδύνατος κρίκος της Ευρωπαϊκής Ιμπεριαλιστικής Ενωσης που η απόσπασή της απ΄αυτή θα είναι δυνατή, όσο οι αποδιαρθρωτικές κρίσεις θα εντείνονται ΑΡΚΕΙ να προσδιορίσουμε τις τάσεις αυτών των κρίσεων και να προβάλουμε την προοπτική διεθνοποίησης της πάλης της εργατικής τάξης, στο πλαίσιο της πρότασής της για μια νέα θέση της χώρας σ’ ένα νέο παγκόσμιο καταμερισμό  εργασίας.

Η χώρα έχει ανάγκη από βαθιές και ριζικές δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις στο σύνολο του πολιτικού συστήματος και στην κοινωνία που θα προωθούν νικηφόρες ρήξεις του λαού με τη στρατηγική της άρχουσας τάξης και το νεοφιλελευθερισμό. Το πλαίσιο αυτό των ριζικών δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων θα υλοποιεί τη στρατηγική για την κατανόηση και κατάκτηση από τις λαϊκές μάζες μιας ολοκληρωμένης πρότασης εξουσίας με το οικονομικό-πολιτικό-κοινωνικό της περιεχόμενο, θα αναβαθμίζει και θα κάνει ουσιαστικό τον πολιτικό ρόλο των δυνάμεων της εργασίας στην εξέλιξη και τον έλεγχο των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας. Άρα θα συγκρούεται με τη στρατηγική που έχει αρχή και τέλος την ΟΝΕ, που επιβάλλει ένα συμπληρωματικό, δορυφορικό ιμπεριαλιστικό ρόλο στη χώρα. Ρόλος ο οποίος την αναγκάζει να ισορροπεί στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς των δύο ακτών του Ατλαντικού και όχι να στηρίζεται στη συνεργασία, σε ισότιμη βάση, με τους φυσικούς γεωπολιτικούς της συμμάχους στη Βαλκανική και τη Μεσόγειο.

Άρα θα συγκρούεται με τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση στο οικονομικό-πολιτικό-ιδεολογικό πεδίο. Με τον καθημαγμό των χωρών του Γ΄ κόσμου, με τον περιορισμό της κατανάλωσης των πλατιών λαϊκών μαζών και την εξαθλίωσή τους, με την ληστρική εκμετάλλευση των μεταναστευτικών μαζών (βασική κοινωνική επαναστατική δύναμη της εποχής)!

Το πλαίσιο των ριζικών δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων δεν μπορεί παρά να προέλθει απ΄την επαναστατική μαρξιστική σκέψη των συλλογικοτήτων της Αριστεράς, που μέσα από την πολιτική δράση και τις πολύμορφες εκδηλώσεις της ταξικής πάλης κατανοεί τη σημερινή πραγματικότητα και τις αντιθέσεις που αναδείχνονται απ’ την αναντιστοιχία των κοινωνικών σχέσεων με τις παραγωγικές δυνάμεις. Γι΄αυτό όμως η Αριστερά πρέπει να ξεκόψει από ένα άγονο οικονομισμό που συσκοτίζει τον ιδεολογικό της ορίζοντα, την εκθέτει σαν διαχειριστή της μιζέριας και προκαλεί την πολιτική ανενεργοποίηση των πλατιών λαϊκών μαζών. Οι σχέσεις διανομής δεν οικοδομούνται στο «δίκιο» και στην «αδικία» (αυτό είναι το αποτέλεσμα), αλλά στο ρόλο που παίζουν στην εξέλιξη της κοινωνίας. Η ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση της κατανάλωσης των λαϊκών μαζών δεν είναι πρωταρχικά όρος δικαιοσύνης, αλλά όρος οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της κοινωνίας. Όρος όμως που πρέπει να κατακτηθεί και να στηριχτεί από μια συνολικότερη τροποποίηση των κοινωνικών σχέσεων. Σχέσεων που θα αποκαλύπτονται και θα προωθούνται από το πλαίσιο των ριζικών δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων. Το ζητούμενο σήμερα δεν είναι απλώς μια άμυνα στην ιμπεριαλιστική παγκοσμοιοποίηση και το μπλοκάρισμά της. Αυτό ήδη υπάρχει από την ίδια την κρίση της, κι αυτό είναι που απειλεί τον κόσμο άμεσα με ένα γενικευμένο παγκόσμιο πόλεμο. Το χρέος, το ιστορικό καθήκον του επαναστατικού κινήματος είναι να αντιτάξει απέναντί της το ΑΝΤΙΘΕΤΟ της. Να σκιαγραφήσει την παγκόσμια κοινωνία της εργατικής τάξης ως την επαναστατική αναίρεση της ιμπεριαλιστικής παγκοσμοιοποίησης. Όχι αφηρημένα, αλλά συγκεκριμένα σε μια πλατφόρμα διεκδικήσεων που θα αντιστοιχεί στο εύρος κοινωνικοποίησης, όχι μόνο της εργασίας αλλά και κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας που επιβάλλει το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και η κοινωνική αναπαραγωγή!