[2021-08-09] Ο καπιταλισμός και οι κυβερνήσεις του μας έκαψαν!
Ο καπιταλισμός και οι κυβερνήσεις του μας έκαψαν!
Ο ΣΥΡΙΖΑ νόμιζε, όσο κυβέρνησε, ότι το πιο βασικό πράγμα που έπρεπε να προστατεύσει είναι η «τιμή» του, την οποία ταύτιζε με την τιμή συνολικά της αριστεράς. Δηλαδή, νόμιζε ότι έπρεπε να προστατέψει το «ηθικό πλεονέκτημα», το ότι οι αριστεροί δεν είναι διεφθαρμένοι (πράγμα που κανένας δεν εξηγεί πώς προκύπτει). Αυτή η μικροαστική αντίληψη περί ηθικής κυριάρχησε στην ιδεολογική φυσιογνωμία του ηγετικού πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ από τη στιγμή που έγινε φανερό ότι θα υπηρετήσει τα μνημόνια. Έτσι, μπορούσε να δικαιολογεί ότι δεν έκανε τίποτα για να προστατέψει την εργατική τάξη, πράγμα που θα απαιτούσε να επιτεθεί η κυβέρνηση της «αριστεράς» με βία στους καπιταλιστές και τα συμφέροντά τους. «Εφαρμόσαμε μνημόνιο αλλά είμαστε τίμιοι και ηθικοί», ήταν η βασική ιδεολογική φόρμουλα. Η μόνη «ηθική» αρχή, όμως, που χρειάζεται ένας αριστερός είναι μια πολιτική που θα υπηρετεί τα ταξικά συμφέροντα της εργατικής τάξης και την ιστορική της αποστολή, και επομένως θα επιτεθεί στα συμφέροντα των καπιταλιστών, στην προκειμένη περίπτωση, στην εφαρμογή μνημονιακής πολιτικής. Η υπόλοιπη «ηθική» συμπεριφορά του πρέπει να πηγάζει από αυτήν την αρχή.
Έτσι, οι πυρκαγιές στο Μάτι βρήκαν εντελώς απροετοίμαστη την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία χρεώθηκε και τις τραγικές συνέπειές τις εξ ολοκλήρου.
Οι πυρκαγιές στο Μάτι, όπως και άλλες προηγούμενες και επόμενες φυσικές καταστροφές –που μόνο «φυσικές» δεν είναι– αποκάλυψαν όλη την αθλιότητα του ελληνικού καπιταλισμού: τις εξαρθρωμένες υποδομές δασοπροστασίας και δασοπυρόσβεσης, τις ανεπαρκείς δομές πολιτικής προστασίας, τις ανύπαρκτες πολεοδομικές ρυθμίσεις. Απέναντι σ’ αυτά τα «κακά» θα έπρεπε να είχε στραφεί η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά αν είχε στραφεί ενάντια σε τέτοια «κακά», όπως και στα «κακά» του μνημονίου, θα άνοιγε τη σύγκρουση με το αστικό κράτος και την τάξη των καπιταλιστών, θα άνοιγε δηλαδή μια σύγκρουση που η ολοκλήρωσή της μπορούσε να γίνει μόνο με προλεταριακή επανάσταση. Όμως, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι επαναστάτες. Έτσι, ανάμεσα στις άλλες πολιτικές που ακολούθησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και οι οποίες συνιστούσαν υποταγή στα αστικά συμφέροντα (ό,τι έχει να κάνει με την εφαρμογή του μνημονίου δηλαδή), προστέθηκε και η κηλίδα από την τραγική κατάληξη της πυρκαγιάς στο Μάτι.
Η κυβέρνηση της ΝΔ έβαλε ως στόχο της να υπηρετήσει την αστική πολιτική, και ιδιαίτερα την μνημονιακή πολιτική, στο ακέραιο καταργώντας κάθε εργατική κατάκτηση (ο νόμος του Χατζηδάκη για τις εργασιακές σχέσεις και ο νόμος που ετοιμάζεται για το ασφαλιστικό είναι μόνο οι κορυφές από τις ανατροπές που έχει ή θέλει να επιφέρει). Το μόνο «φιλολαϊκό» πρόταγμα που διατηρεί είναι «να μην καούν άνθρωποι» στις πυρκαγιές, καθώς γνωρίζει ότι αυτό θα την έκανε να φαίνεται το ίδιο ανίκανη με την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, ακριβώς όπως τον ΣΥΡΙΖΑ τον ενδιάφερε να μην φαίνεται διεφθαρμένος. Με αυτόν τον τρόπο, η ΝΔ δεν χρειάζεται να λογοδοτεί για το γεγονός ότι δεν έχει κάνει τίποτα για να αλλάξουν τα πραγματικά προβλήματα που καθορίζουν μια επιτυχημένη πολιτική για την πολιτική προστασία: ενίσχυση των δασικών υπηρεσιών, της πυροσβεστικής, των έργων αντιπυρικής, αντιπλημμυρικής προστασίας, κτλ.
Και, πράγματι, τα έχει καταφέρει να μη έχει καεί κανείς ζωντανός μέχρι στιγμής.[1] Αποτέλεσμα οι πυρκαγιές κατασπαράζουν τα πάντα στο πέρασμά τους, εκτός από ανθρώπους. Δεν καίγονται μόνο τα δάση, οι καλλιέργειες και τα ζώα, αλλά ολόκληρα χωριά και πόλεις, αφού προηγουμένως έχουν εγκαταλειφθεί. Οι πυρκαγιές κρατάνε μέρες. Οι πυκνοί καπνοί έχουν καλύψει ακόμα μεγαλύτερες εκτάσεις από αυτές που καίγονται.
Το κύριο έργο αντιμετώπισης της πυρκαγιάς το έχει αναλάβει η αστυνομία, που όλο το προηγούμενο διάστημα εξοπλιζόταν με έμψυχο και άψυχο υλικό, σε αντίθεση με την πυροσβεστική. Η επιλογή δεν ήταν τυχαία: η αστυνομία είναι αναγκαία για να προστατέψει το σάπιο καθεστώς του καπιταλισμού, τώρα μάλιστα που οι καπιταλιστές με την κυβέρνησή τους βρίσκονται στην επίθεση, ιδιαίτερα λόγω των μνημονιακών υποχρεώσεων, και οδηγούν όλο και μεγαλύτερα τμήματα εργαζομένων και νεολαίας στη φτώχεια, στην ανεργία, στην εξαθλίωση. Οι πυροσβέστες, οι γιατροί, οι δάσκαλοι είναι λιγότερο αναγκαίοι. Στην πυρκαγιά η αστυνομία έχει το δικό της ρόλο: να εξασφαλίσει, με το ζόρι αν δεν γίνεται αλλιώς, την εκκένωση των περιοχών που πλήττονται.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν διασώζει ζωές γιατί σέβεται τη ζωή. Αν τη σεβόταν, θα είχαμε πολύ λιγότερα από τα 13.000 θύματα του κορωνοϊού, παρά πολλά εκ των οποίων πέθαναν εκτός ΜΕΘ. Ο μόνος λόγος που στις πυρκαγιές προσπαθεί να επιτύχει μηδενικούς νεκρούς –αλήθεια πώς θα ήταν τα πράγματα αν είχε θέσει τον ίδιο στόχο και με την πανδημία– είναι τα φαντάσματα από τους νεκρούς στο Μάτι. Τα φαντάσματα από τους νεκρούς της πανδημίας έχει καταφέρει, για την ώρα τουλάχιστον, να τα εξορκίσει, δηλαδή, να μη τα χρεώνεται η ίδια.
Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι να σώζονται ανθρώπινες ζωές και να καίγονται όλα τα άλλα. Η πολιτική του επιτελικού κράτους του Μητσοτάκη συμπυκνώνεται στο «τρέξτε να σωθείτε», στα μηνύματα του «112», και στους πανταχού παρόντες αστυνόμους. Η αστυνομία και η καταστολή είναι άλλωστε η απάντηση αυτής της κυβέρνησης σε κάθε πρόβλημα (στην πανδημία, στην εκπαίδευση, τώρα και στις πυρκαγιές).
Μια και μιλάμε για επιτελικό κράτος, τι άλλαξε αλήθεια για τις δομές της πολιτικής προστασίας επί ΝΔ σε σχέση με τη διακυβέρνηση επί ΣΥΡΙΖΑ; Εν συντομία: τίποτα. Η ΝΔ ψήφισε με πολλές φανφάρες το νόμο 4662 το Φεβρουάριο του 2020[2] για την πολιτική προστασία ισχυριζόμενη ότι το νέο νομοθετικό πλαίσιο είναι απαραίτητο «ώστε να μην υπάρξει νέο Μάτι». Λίγες μέρες μετά, στα μουλωχτά αυτή τη φορά, με μια απλή απόφαση του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, αποφασίστηκε η «αναβίωση ή εξακολούθηση λειτουργίας επιχειρησιακών και διοικητικών δομών, λειτουργιών και οργάνων της ΓΓ Πολιτικής Προστασίας και άλλων οργάνων, σύμφωνα με το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας τους προ της δημοσίευσης του ν. 4662/2020»,[3] δηλαδή, με τις δομές και λειτουργίες που οδήγησαν στο να υπάρξει το Μάτι. Το μόνο που άλλαξε ήταν ότι ο κ. Χαρδαλιάς, ένας μέτριος αλλά με πολύ τουπέ Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, έγινε ένας μέτριος αλλά με πολύ περισσότερο τουπέ Υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας. Αναβάθμιση, όπως και να το κάνεις, αφού το αξίωμα συνοδεύεται πλέον με υπερεξουσίες. Παρεμπιπτόντως, αν το πρόβλημα που προσπαθεί να λύσει το επιτελικό κράτος είναι το ξεκαθάρισμα αρμοδιοτήτων και απόδοσης ευθυνών, τότε για ό,τι γίνεται αυτή τη στιγμή την ευθύνη φέρει μόνο ένας: ο κ. Χαρδαλιάς.
Από την πλευρά των συμφερόντων των εργαζομένων αυτής της χώρας, οι πυρκαγιές είναι ένα συντριπτικό χτύπημα που θα χειροτερέψει τους όρους ζωής τους ακόμα περισσότερο. Δεν είναι απλώς ότι υποβαθμίζεται το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει και εργάζεται η πλειοψηφία των εργαζομένων. Είναι μια σειρά από άλλα πράγματα: η αδυναμία ολόκληρων περιοχών να συγκρατήσουν τους κατοίκους τους, ιδιαίτερα τους νέους, καθώς η υποβάθμιση του περιβάλλοντος σημαίνει και πτώση της οικονομικής δραστηριότητας (ιδιαίτερα σε περιοχές που αυτή η δραστηριότητα σχεδόν ταυτίζεται με τον τουρισμό και την αγροτική παραγωγή)· τα ελλείμματα που θα δημιουργηθούν από τις δαπάνες που προκαλεί η αντιμετώπιση των πυρκαγιών και των συνεπειών της, που κατά την προσφιλή τους τακτική οι καπιταλιστές και οι κυβερνήσεις τους θα τα φορτώσουν στην εργατική τάξη (άγρια φορολογία, συμπίεση μισθών και κοινωνικών δαπανών, κτλ)· οι μετακινήσεις πληθυσμών και η αύξηση της μετανάστευσης από τις πυρόπληκτες περιοχές· η συγκέντρωση της γης και της παραγωγικής δραστηριότητας σε όλο και λιγότερους ιδιοκτήτες, καθώς οι μικροί αγρότες και οι υπόλοιποι μικροαστοί του χωριού θα είναι αδύνατο να συντηρήσουν την παραγωγή τους και τις επιχειρήσεις τους.
Η Ελλάδα μετατρέπεται μέσω της πολιτικής που ακολουθούν οι καπιταλιστές σε μια χώρα με όλο πιο φτωχή εργατική τάξη, τα μεσαία της στρώματα καταστρέφονται, η εργατική της δύναμη μεταναστεύει στο εξωτερικό, τα μέσα παραγωγής και ο πλούτος συγκεντρώνεται στα χέρια μιας ολιγομελούς αστικής τάξης, ενώ το περιβάλλον της –στο οποίο στηρίζεται το βασικό εμπορεύσιμο προϊόν του ελληνικού καπιταλισμού, ο τουρισμός– υποβαθμίζεται.
Σε κανέναν εργαζόμενο δεν πρέπει να διαφύγει ότι όλα αυτές οι εξελίξεις δεν είναι αναπόφευκτες, δεν είναι «θέλημα θεού»: είναι οι συνέπειες της λειτουργίας του ελληνικού καπιταλισμού. Δεν είναι δημιούργημα γενικά των ανθρώπων, αλλά δημιούργημα των πολιτικών των καπιταλιστών και των κυβερνήσεων τους. Είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι η αστική πολιτική δεν δίνει σημασία στην προστασία του περιβάλλοντος και των ανθρώπων, αν δεν υπάρχει άμεσο καπιταλιστικό κέρδος από αυτό (ή αν αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι οι ίδιοι καπιταλιστές). Αυτό σημαίνει ότι:
-Σε παγκόσμιο επίπεδο η καπιταλιστική δραστηριότητα συνεχίζεται σε βάρος του περιβάλλοντος, επιβαρύνοντάς το, ενώ ταυτόχρονα το κλίμα αλλάζει προς το χειρότερο. Τα περί «πράσινης οικονομίας» είναι κυριολεκτικά «στάχτη στα μάτια», καθώς η «πράσινη» οικονομία συνεχίζει να είναι επιβλαβής για το περιβάλλον, όπως και κάθε άλλου χρώματος καπιταλιστική οικονομία. Το «πράσινο» δεν αφορά το περιβάλλον, αλλά μάλλον το «πράσινο» χρώμα των δολαρίων, των κερδών που προσδοκούν οι καπιταλιστές από την απαξίωση των παλιότερων τεχνολογιών και την πώληση καινούργιων.
Δεν θα είναι έκπληξη αν στις καμένες εκτάσεις ξεπηδήσουν αιολικά ή φωτοβολταϊκά πάρκα, αντικαθιστώντας δάση με «πράσινη ενέργεια». Οι αστοί άλλωστε είναι οι πρώτοι που παρακάμπτουν το Σύνταγμά τους, που απαιτεί προστασία των δασών και αναδάσωση. Η σημερινή πρόεδρος της Δημοκρατίας, ως δικαστικός του ΣτΕ, άνοιξε το δρόμο με τη νομιμοποίηση των εξορύξεων στις Σκουριές, ενώ ο νόμος Χατζηδάκη νομιμοποίησε αυτές τις «παρεμβάσεις» των καπιταλιστών όχι μόνο στα δάση αλλά ακόμα και σε περιοχές Natura.
-Όλες οι υποδομές που έχουν σκοπό να προστατέψουν τις ζωές του γενικού πληθυσμού καταρρέουν γιατί οι καπιταλιστές δεν θέλουν τα κέρδη τους να επενδυθούν σε έργα για την προστασία του γενικού πληθυσμού από τις καταστροφές που προκαλεί, εν τέλει, η δική τους δραστηριότητα.
-Ειδικότερα, για την Ελλάδα, είναι πάγια τακτική του ελληνικού αστικού κράτους να δίνει ψίχουλα για τις ανάγκες πολιτικής προστασίας (αντιπυρική, αντιπλημμυρική, αντισεισμική προστασία, κτλ), όπως και γενικά για κοινωνικές δαπάνες. Η μνημονιακή συνθήκη έκανε ακόμα χειρότερη την κατάσταση: τα δασαρχεία και η πυροσβεστική έχουν αποδεκατιστεί από προσωπικό, τα δάση δεν καθαρίζονται, αντιπλημμυρικά έργα δεν γίνονται, κ.ο.κ.
Είναι απέναντι σ’ αυτές τις πολιτικές που πρέπει να εναντιωθεί η εργατική τάξη της χώρας και στις οποίες θα κληθούν να δοκιμαστούν οι συνδικαλιστικές και πολιτικές δυνάμεις που έχουν αναφορά στην εργατική τάξη και επικαλούνται τα ταξικά της συμφέροντα, απαιτώντας πράγματα που βρίσκονται στο αντίποδα της αστικής πολιτικής:
-Την καθολική προστασία του φυσικού πλούτου όλων των μορφών. Αυτό απαιτεί να καθοριστούν με ακρίβεια οι χρήσεις γης. Εκτάσεις που έχουν καταπατηθεί σε δάση ή ακτές να επιστρέψουν στην αρχική τους μορφή. Όλα τα οικοσυστήματα (δασικά, λιμνιαία, ποτάμια, θαλάσσια, υποθαλάσσια κ.ά.) πρέπει να τύχουν αυστηρής προστασίας. Οι ίδιες οι κοινότητες που ζουν σε εγγύτητα με αυτά θα πρέπει να εκπαιδευτούν και να αναλάβουν ενεργά την προστασία τους ώστε να μπορούν να τα χαρούν οι κάτοικοί τους, οι επισκέπτες, οι επόμενες γενιές. Κάθε προσπάθεια κερδοσκοπίας σε βάρος τους που αλλοιώνει τη λειτουργία τους πρέπει να απαγορευτεί. Για να προστατευθεί το περιβάλλον είναι εν τέλει αναγκαία προϋπόθεση όλη η γη να περάσει στα χέρια του κράτους το οποίο θα καθορίσει τη χρήση της με κριτήριο να γίνει το φυσικό και αλλά και το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριά και πόλεις) βιώσιμο.
-Στα πλαίσια αυτά εννοείται ότι ο περιβαλλοντοκτόνος νόμος του Χατζηδάκη πρέπει να καταργηθεί, όπως και προηγούμενες σχετικές διατάξεις.
-Άμεση ενίσχυση των δασαρχείων με προσωπικό που θα βρίσκεται όλο το χρόνο στο δάσος, θα το γνωρίζει, θα το φροντίζει και θα δημιουργεί τις υποδομές για την πρόληψη και τη γρήγορη αντιμετώπιση πυρκαγιών (παρατηρητήρια, δασικούς δρόμους, αντιπυρικές ζώνες, δεξαμενές νερού, διασφάλιση παροχής ενέργειας για τη λειτουργία των κρουνών κτλ).
-Άμεση ενίσχυση της πυροσβεστικής υπηρεσίας, σε έμψυχο υλικό και υποδομές, αποστρατικοποίησή της, εκπαίδευση και επανεκπαίδευση των πυροσβεστών. Οι δυνάμεις καταστολής είναι άχρηστες για το κοινωνικό σύνολο, όχι οι πυροσβέστες και οι δασοφύλακες. Είναι εξοργιστικό και ενδεικτικό των προτεραιοτήτων του ελληνικού καπιταλισμού το ότι αγοράζονται Αίαντες για να καταστέλλονται οι διαδηλωτές όχι όμως πυροσβεστικά οχήματα για να καταστέλλονται οι πυρκαγιές.
-Μέτρα για τους πυρόπληκτους και τις πυρόπληκτες περιοχές: πλήρεις αποζημιώσεις για τις απώλειες σε οικίες, επιχειρήσεις, ζώα, καλλιέργειες, μέτρα αντιπλημμυρικής προστασίας, μέτρα για αυτούς που μένουν άνεργοι λόγω καταστροφής επιχειρήσεων.
-Λεφτά για αντιπυρικά, αντιπλημμυρικά και αντισεισμικά έργα, για την υγεία και την παιδεία και όχι για τους τοκογλύφους, τις πολεμικές δαπάνες, την καταστολή του κινήματος και τους καπιταλιστές.
-Τέλος, όλη η καμένη γη πρέπει να προστατευθεί για να ξαναγίνει δάσος. Καμιά αγοροπωλησία σε καμένες εκτάσεις, καμιά αλλαγή χρήσης γης.
ΒΠ
[1] Υπάρχει βέβαια ένας νεκρός στην Ιπποκράτειο Πολιτεία από πεσμένη κολώνα της ΔΕΗ.
[2] Ο τίτλος του νόμου 4662/2020 είναι: «Εθνικός Μηχανισμός Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων, αναδιάρθρωσης της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, αναβάθμιση συστήματος εθελοντισμού πολιτικής προστασίας, αναδιοργάνωση του Πυροσβεστικού και άλλες διατάξεις». Είναι συχνό φαινόμενο αυτοί οι τίτλοι να μην αντανακλούν την πραγματικότητα αλλά να αποτελούν απλώς έναν ευφημισμό: συνήθως αποδιοργανώνουν και υποβαθμίζουν υπηρεσίες, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για υπηρεσίες που απευθύνονται προς την εργαζόμενη πλειοψηφία.
[3] Απόφαση 8778/14.3.2020 του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας.