Σχετικά με την Κοινωνική Σύνθεση του πληθυσμού στην Ελλάδα και την σύνθεση της Εργατικής Τάξης

Ένα από τα κεφάλαια των θέσεων ασχολείται με την κοινωνική σύνθεση του πληθυσμού. Στο κεφάλαιο αυτό, συντετμημένα, αναδεικνύεται η πλειοψηφία της εργατικής τάξης στο σύνολο του οικονομικά ενεργού πληθυσμού (Ο.Ε.Π.) καθώς και η γενικότερη σύνθεση. Σίγουρα χρειάζεται περισσότερη ενασχόληση, έρευνα, εμβάθυνση στο σοβαρό αυτό ζήτημα, για να έχουμε όσο το δυνατόν καλύτερη εικόνα, τεκμηριωμένη θέση και σαφή επιχειρηματολογία.

Σύμφωνα με στατιστικές και έρευνες ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός (ΟΕΠ) στην Ελλάδα ανέρχεται περίπου στα 4.880.000. Από αυτούς τα 2.900.000 περίπου είναι οι μισθωτοί. Στον δημόσιο τομέα της οικονομία απασχολούνται περίπου 1.000.000 άτομα, τα οποία αναλογούν στο 22,6% των απασχολούμενων και στο 35,5% περίπου του συνόλου των μισθωτών. Το 63,7% των απασχολούμενων είναι μισθωτοί, το 15% αυτοαπασχολούμενοι, το 8,2% είναι εργοδότες και το υπόλοιπο 6,5% εργάζονται ως συμβοηθούντα και μη αμειβόμενα μέλη (Σ’ αυτά τα στοιχεία συμπίπτουν και μελέτες όπως για παράδειγμα του Κώστα Κάππου στο βιβλίο του «ΤΑΞΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ», Εκδόσεις Αλήθεια, 2004).

Πίνακας 1. Απασχόληση κατά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Πίνακας 2. Απασχόληση κατά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας γα τον γυναικείο πληθυσμό

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Πηγή Ε.Σ.Υ.Ε, ΕΕΔ 1993 Ετήσια, 2004, 2005, 2006 (β ΤΡΙΜΉΝΟΥ)

Επεξεργασία ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ (Γ. Κρητικίδης)

Σύμφωνα με στοιχεία του ΙΚΑ οι αλλοδαποί αντιπροσωπεύουν το 12,80% των ασφαλισμένων και οι Αλβανοί το 54,10% των αλλοδαπών ασφαλισμένων (ΙΚΑ 4/4/07, στοιχεία-Απρίλης 2006).

Έχουμε περίπου 350.000 αλλοδαπών ασφαλισμένων στο ΙΚΑ, 20.000 στο ΤΕΒΕ και 40.000 στον ΟΓΑ. Συνολικά οι μετανάστες αποτελούν περίπου το 11% τη εργατικής τάξης της χώρας.

Έχοντας μια τέτοια γενική εικόνα πρέπει να δούμε τα κριτήρια ένταξης στην εργατική τάξη και με βάση αυτά τα κριτήρια να δούμε συγκεκριμένα, ποια είναι η εργατική τάξη στην Ελλάδα.

Τα Μαρξιστικά κριτήρια ένταξης είναι τα εξής: Η θέση στην παραγωγή, η σχέση προς τα μέσα παραγωγής, ο ρόλος στην κοινωνική οργάνωση της εργασίας, το ύψος του μισθού.

Με βάση αυτά τα κριτήρια πρέπει να δούμε και να κρίνουμε την κοινωνική σύνθεση παίρνοντας υπόψη συνολικά τα στοιχεία, τα κριτήρια και τις αλλαγές που έχουν επέλθει τα τελευταία χρόνια στις εργασιακές σχέσεις όπου θα συναντήσουμε μεγάλα κομμάτια της εργατικής τάξης να εμφανίζονται είτε ως αυτοαπασχολούμενοι (με δελτία παροχής υπηρεσιών ή φατουρανζήδες που δουλεύουν με το κομμάτι, με το κιλό κλπ.) είτε ως «εργολάβοι (π.χ. οι καθαρίστριες στα σχολεία και αλλού).

Με βάση λοιπόν αυτά τα κριτήρια στην εργατική τάξη ανήκουν οι μισθωτοί του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα που δεν κατέχουν μέσα παραγωγής, δεν κατέχουν άλλα εμπορεύματα και για να ζήσουν είναι αναγκασμένοι να πουλούν το μοναδικό εμπόρευμα που κατέχουν την εργατική-πνευματική τους δύναμη. Το κύριο εισόδημά τους προέρχεται από την μισθωτή εργασία, δεν κατέχουν στην παραγωγή διευθυντικό ή ενδιάμεσο ρόλο αλλά έχουν μόνο εκτελεστικό ρόλο, πληρώνονται με μισθό ή μεροκάματο το ύψος του οποίου κυμαίνεται γύρω στο «κοινωνικά-κανονικό» επίπεδο αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Ανήκουν επίσης οι εργαζόμενοι με αλλαγμένες εργασιακές σχέσεις με δελτίο παροχής υπηρεσιών, οι φατουρανζήδες, οι «εργολάβοι» του τύπου των καθαριστριών κλπ.

Το ύψος του εισοδήματος είναι δύσκολο να εντοπισθεί επακριβώς για ένα όχι μικρό κομμάτι των μισθωτών στις συνθήκες της χώρας μας.

Αναφερόμαστε σε εκείνους τους μισθωτούς με σχετικά μικρή εργατική ηλικία, για εκείνους που πέρασαν στις γραμμές της εργατικής τάξης τις τελευταίες 4-5 δεκαετίες με τα μεγάλα κύματα προλεταριοποίησης της αγροτιάς. Αυτοί οι μισθωτοί είναι ακόμα συνδεδεμένοι με τη μικρή ιδιοκτησία. Κάποιοι απ’ αυτούς μπορεί να διαθέτουν κάποια στρέμματα γης στο χωριό, κάποιες ρίζες ελιάς ή κάποιο ενοικιαζόμενο σπίτι στα παράλια και στα νησιά. Αυτή η κατάσταση τους προσφέρει ίσως κάποιο πρόσθετο εισόδημα, δεν είναι όμως ικανή να τους προωθήσει σε μια ανώτερη εισοδηματική κατηγορία. Σίγουρα, το μόνο που κάνει είναι να ρίχνει την αξία της εργατικής δύναμης. Απ’ αυτή την άποψη, η συγκεκριμένη αυτή κατάσταση δίνει πιθανά μια εξήγηση για το πώς π.χ. επιβιώνουν αρκετοί εργαζόμενοι των 600 € και οι οικογένειές τους στις μεγαλουπόλεις και δεν έχουν οδηγηθεί στη λιμοκτονία και στην έκρηξη του αριθμού των αστέγων σ’ αυτές.

Φυσικά υπάρχουν και μισθωτοί με υψηλές αποδοχές που διαθέτουν σχέσεις με το χωριό και κάποια μικρά ή μεγαλύτερα κομμάτια γης. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις λόγω των υψηλών αποδοχών και του πρόσθετου εισοδήματος που απολαμβάνουν από τις μικρές ή μεγαλύτερες εκμεταλλεύσεις γης μπορεί τελικά να ανεβάζει τόσο το εισόδημά τους έτσι που και στην περίπτωση που υπάρχουν όλα τα άλλα κριτήρια ένταξης στην εργατική τάξη να μην εντάσσονται σ’ αυτήν λόγω υψηλού εισοδήματος.

Φυσικά, στην εργατική τάξη δεν ανήκουν μόνο οι εργάτες που παράγουν υπεραξία όπως ισχυρίζονται κάποιοι και μάλιστα στο όνομα του μαρξισμού.

Στην εργατική τάξη ανήκουν τόσο οι εργάτες που παράγουν υπεραξία όσο και εκείνοι που συμβάλουν στην πραγματοποίηση της υπεραξίας, που εργάζονται ως μισθωτοί στους τομείς της κυκλοφορίας της διανομής κ.ά. π.χ. στο εμπόριο, στους τομείς εκπαίδευσης και υγείας, στο χρηματοπιστωτικό τομέα κλπ.

Είναι πολύ καλά γνωστή η διατύπωση του Μαρξ για το τι είναι παραγωγική εργασία από την άποψη του κεφαλαιοκρατικού προτσές παραγωγής. «Παραγωγικός είναι μονάχα ο εργάτης εκείνος που παράγει υπεραξία για τον κεφαλαιοκράτη ή που εξυπηρετεί την αυτοαξιοποίηση του κεφαλαίου».

Στην εργατική τάξη της χώρας μας εντάσσεται οργανικά και το μεγαλύτερο κομμάτι των μεταναστών μαζί και εκείνοι που βρίσκονται παράνομα στη χώρα, δουλεύουν ανασφάλιστοι και δεν έχουν καταγραφεί πουθενά.

Στην εργατική τάξη δεν ανήκουν οι μισθωτοί (με τα κριτήρια που περιγράψαμε παραπάνω) στα σώματα ασφαλείας, στο στρατό και σε όλους τους κατασταλτικούς μηχανισμούς. Είναι μεν εργαζόμενοι μισθωτοί αλλά βρίσκονται στην υπηρεσία του αστικού Κράτους, και ο ρόλος τους είναι ρόλος υπεράσπισης αυτού του κράτους και καταστολής της εργατικής τάξης, της νεολαίας και των άλλων εργαζομένων.

Με αυτές τις προσθαφαιρέσεις πάνω από το 50% του ΟΕΠ είναι μισθωτοί που ανήκουν στην εργατική τάξη.

Σ’ αυτούς πρέπει οπωσδήποτε να προσθέσουμε τους 427.000 άνεργους που η στατιστική δεν τους συμπεριλαμβάνει στον ΟΕΠ, αλλά ανήκουν οπωσδήποτε στην εργατική τάξη. Με την πρόσθεση των ανέργων το ποσοστό της εργατικής τάξης ανεβαίνει αισθητά. Αν τώρα προσθέσουμε τους παράνομους μετανάστες, αυτούς που δουλεύουν μαύρα και δεν τους καταγράφει καμιά στατιστική, καθώς και τους συνταξιούχους εργάτες, τότε είναι φανερό ότι η εργατική τάξη της Ελλάδας αποτελεί τη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού της χώρας.

Το ζήτημα της πολιτικοποίησης, της συνειδητοποίησης από την εργατική τάξη του ιστορικού της ρόλου, της μετατροπής της από τάξη καθ’ αυτή σε τάξη για τον εαυτό της είναι άλλο ζήτημα και δεν πρέπει να συγχέεται με την ταξική σύνθεση. Τα ιδεολογικά κριτήρια δεν έχουν καμιά σχέση με την κοινωνική σύνθεση του πληθυσμού.

Ούτε φυσικά αλλοιώνεται η κοινωνική σύνθεση και το ποσοστιαίο μέγεθος της εργατικής τάξης από τα επιχειρήματα κάποιων που βάλθηκαν να αποδείξουν ότι η εργατική τάξη ενσωματώθηκε από τη στιγμή που απόκτησε σπίτι, αυτοκίνητο, ψυγείο και τηλεόραση. Αυτά τα αγαθά αποτελούν σύγχρονες ανάγκες της εργατικής τάξης και το μόνο που δείχνουν είναι την τάση αύξησης της αξίας της εργατικής δύναμης, μια τάση που όσο και αν εξισορροπείται από την αντίθετή της – την αύξηση της παραγωγικότητας που ρίχνει την αξία της εργατικής δύναμης – απαιτεί μια γενναία αύξηση μισθών και ημερομισθίων, για να παίρνουν οι εργάτες μισθούς ίσους τουλάχιστον με την αξία της εργατικής τους δύναμης, που είναι απαραίτητοι για την ικανοποίηση των αυξημένων αναγκών τους.

Όπως και νάχει, η εργατική τάξη αυξάνεται διαρκώς, αποτελεί τη συντριπτική πλειοψηφία στις αναπτυγμένες χώρες του κεφαλαίου και τη μεγάλη πλειοψηφία στο σημερινό κόσμο, μαζί και στη χώρα μας.

Αποτελεί, αντικειμενικά, τη μόνη ως το τέλος επαναστατική τάξη, και καθήκον των σύγχρονων επαναστατών είναι να γονιμοποιήσουν τους υλικούς όρους με τις επαναστατικές ιδέες για να γίνουν αυτές οι ιδέες υλική δύναμη των μαζών.

 

Δημήτρης Κάβουρας